TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam
Thời gian đầu sau sáp nhập, chia tách, hoạt động thường chùng xuống do phải làm quen với môi trường mới. Nhưng 2 tháng sau sáp nhập các tỉnh, thành phố, mọi hoạt động lại được đẩy cao hơn?
Điều này được thể hiện khá rõ qua hoạt động sản xuất, kinh doanh. Mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh tháng 7/2025 - tháng đầu tiên sau sáp nhập đều tốt hơn tháng trước và cùng kỳ năm trước. Tháng 8 còn tốt hơn tháng 7.
Con số cụ thể mới được Cục Thống kê (Bộ Tài chính) công bố. Trong tháng 8/2025, vốn đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước được các bộ, ngành, địa phương tập trung đẩy mạnh, tăng tới 32,6% so với cùng kỳ năm trước, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế; Chỉ số Sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 2,2% so với tháng trước, trong đó IIP của nhiều địa phương có quy mô công nghiệp lớn sau sáp nhập tăng rất ấn tượng như Vĩnh Long tăng hơn 10%; Hải Phòng tăng 7,8%; TP.HCM tăng 5,4%.
Nhờ đó, IIP 8 tháng năm 2025 tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, đặc biệt là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo - xương sống của ngành công nghiệp - tăng 10%, nhờ nhiều ngành công nghiệp trọng điểm tăng mạnh như sản xuất xe có động cơ tăng 27,4%; sản phẩm từ cao su và plastic tăng 17,5%; sản phẩm từ khoáng phi kim loại khác tăng 15%; sản xuất trang phục tăng gần 14%...
Doanh nghiệp cảm nhận rõ nhất tác động của việc “sắp xếp lại giang sơn”, thưa ông?
Doanh nghiệp không chỉ cảm nhận, mà có phản ứng ngay tức khắc với môi trường xung quanh, cơ chế, chính sách, đặc biệt là việc sáp nhập các tỉnh, thành phố, xã, phường và bỏ cấp huyện thông qua hành động bỏ tiền ra đầu tư. Theo số liệu của Cục Thống kê, tháng 7/2025 so với tháng 6/2025 (thời điểm trước sáp nhập), số doanh nghiệp thành lập mới giảm hơn 32%, vốn đăng ký giảm 33,6% và số lao động giảm 42,4%; số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động tăng hơn 14%.
Nhưng sang tháng 8/2025, “gió đã đảo chiều” khi có tới 20.500 doanh nghiệp thành lập mới với vốn đăng ký trên 326.000 tỷ đồng và số lao động đăng ký gần 107.000 người. Đây là con số vô cùng ấn tượng, tăng tương ứng 24%; gần 2,8 lần và 35,4% so với tháng 7/2025. Còn so với tháng 8/2024, số doanh nghiệp thành lập mới tăng 53%; vốn đăng ký gấp hơn 2,6 lần và tăng 49% về số lao động.
Nhờ những kết quả ấn tượng trong tháng 8, nên trong 8 tháng năm nay, số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường đạt con số kỷ lục với trên 209.000 đơn vị (trên 81.000 đơn vị quay trở lại hoạt động, tăng 41,4% so với cùng kỳ năm 2024), tăng 24,5%, với tổng vốn đăng ký mới và bổ sung tăng trên 105% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng lưu ý là, trong số vốn bổ sung vào nền kinh tế, các doanh nghiệp đang hoạt động đã “bơm thêm” 2.881.000 tỷ đồng, tăng 182,7% so với cùng kỳ năm 2024.
Những con số ấn tượng này đã minh chứng sự phản ứng rất tích cực của doanh nghiệp sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính.
Theo ông, vì sao doanh nghiệp lại đón nhận rất tích cực việc sắp xếp lại địa giới hành chính và bỏ cấp trung gian - cấp quận huyện?
Đây là kết quả của các cơ chế, chính sách, tạo điều kiện, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh; giảm tối đa chi phí cả thời gian, tài chính cho hoạt động đầu tư, kinh doanh; tạo lập môi trường thông thoáng, minh bạch. Nhưng cú hích thật sự phải là Nghị quyết 68/NQ-TW về phát triển kinh tế tư nhân và thực hiện sắp xếp lại địa giới hành chính.
Việc sáp nhập địa phương đã bắt đầu tác động tích cực mạnh mẽ đến đến hoạt động đầu tư, kinh doanh. Đây được xem là động lực vô cùng quan trọng cho tăng trưởng kinh tế trung và dài hạn. Bởi việc sáp nhập giúp kết hợp các lợi thế so sánh và lợi thế tuyệt đối như lợi thế kinh tế biển kết hợp với lợi thế của đồng bằng và miền núi của các địa phương. Việc sáp nhập sẽ thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng kết nối giữa cảng biển với sân bay và vùng nguyên liệu do công tác quy hoạch với không gian giảm sự chia cắt do địa giới hành chính sẽ hiệu quả hơn, lâu dài hơn.
Bên cạnh việc sáp nhập, Trung ương trao quyền, phân quyền mạnh mẽ, tối đa cho địa phương, tạo động lực cho địa phương chủ động thực hiện trách nhiệm, quyền hạn của mình. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, đến nay, các bộ, ngành đã hoàn thiện và trình Chính phủ thông qua tổng cộng 28 nghị định về phân quyền, phân cấp; phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là động lực, là đòn bẩy và cũng là thước đo lãnh đạo các địa phương trong việc thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tăng trưởng kinh tế trên địa bàn.
Doanh nghiệp gia nhập thị trường nhiều chỉ là điều kiện cần để tăng trưởng kinh tế, còn điều kiện đủ là phải phát triển được thị trường nội địa?
Muốn tăng trưởng được kinh tế, bên cạnh đẩy mạnh xuất khẩu, tập trung giải ngân vốn đầu tư công, phải phát triển được thị trường nội địa. Nếu thị trường nội địa không phát triển tương ứng với số lượng doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ, sản xuất hàng hóa, thì cung vượt cầu và hệ quả tất yếu là chỉ trong thời gian ngắn, số lượng doanh nghiệp rời khỏi thị trường sẽ gia tăng.
Muốn phát triển được thị trường nội địa, cần có 3 yếu tố.
Thứ nhất là tạo thu nhập cho người dân. Xuất khẩu duy trì tăng trưởng 2 con số cộng với doanh nghiệp phát triển tạo nhiều việc làm, người lao động có thu nhập.
Thứ hai là tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) 8 tháng năm 2025 chỉ tăng 3,25%, kinh tế vĩ mô ổn định, tỷ giá đồng nội tệ với USD được kiểm soát, cộng với lãi suất ngân hàng cả tiền gửi và cho vay ổn định và ở mức thấp nhất trong nhiều năm qua đã tạo được niềm tin của người tiêu dùng, khiến họ không còn phải thắt lưng buộc bụng.
Và cuối cùng là tăng chi tiêu khả dụng. Chính sách miễn học phí, thắt chặt dạy thêm, học thêm; nhiều địa phương hỗ trợ tiền ăn trưa bán trú cho học sinh kể từ năm học 2025-2026 giúp hàng chục triệu hộ gia đình giảm được chi tiêu hàng tháng. Khi đó, người dân sẽ mua sắm, chi tiêu vào việc khác, qua đó góp phần đáng kể trong việc phát triển thị trường nội địa.
