Một trong những bước ngoặt quan trọng của TTCK Việt
Ít ai biết rõ rằng, gần 13 năm hoạt động vừa qua, cơ chế giám sát TTCK Việt Nam của UBCK là dựa trên hệ thống báo cáo từ các Sở. Chính vì không giám sát trực tiếp các giao dịch trên thị trường, nên việc phát hiện các giao dịch có dấu hiệu bất thường của UBCK gặp nhiều hạn chế. Nay với hệ thống công nghệ mới, UBCK kết nối online với dữ liệu giao dịch tại 2 Sở, theo bà Nguyễn Thị Liên Hoa, Phó chủ tịch UBCK, sẽ giúp UBCK thực hiện trách nhiệm bảo vệ nhà đầu tư tốt hơn, thông qua khả năng phát hiện kịp thời, chính xác hơn các giao dịch có dấu hiệu thao túng, nội gián xảy ra trên TTCK.
Năm 2012, báo chí từng lên tiếng phản ánh câu hỏi của dư luận khi quan sát sự việc nhóm nhà đầu tư, trong đó có Eximbank, đã mua gom cổ phiếu STB của Sacombank để đạt đến tỷ lệ sở hữu lớn, nhưng UBCK đã xử phạt khá muộn các giao dịch chạm ngưỡng phải công bố (sở hữu đến 5%), mà người mua không công bố thông tin. Tuy nhiên, tìm hiểu kỹ hơn câu chuyện này mới thấy, UBCK không có dữ liệu trực tuyến về giao dịch trên TTCK, mà cấp quản lý giao dịch hàng ngày là cấp Sở. Từ cấp Sở, khi phát hiện có dấu hiệu giao dịch bất thường, thực hiện báo cáo lên UBCK đã mất một khoảng thời gian. UBCK tiếp nhận báo cáo và yêu cầu xác minh, làm rõ dấu hiệu sai phạm, mất thêm một khoảng thời gian nữa. Từ nghi vấn đến khi xác định rõ hành vi vi phạm và ra quyết định xử phạt là một khoảng thời gian đủ dài để những người quan tâm đặt ra một dấu hỏi, dù bản chất của thắc mắc này chỉ nằm ở quy trình xử lý vấn đề.
Thêm một công cụ mới trong giám sát TTCK là thêm một sức mạnh cho nhà quản lý trong việc giữ kỷ cương, giữ sự công bằng trên thị trường. Ở chiều ngược lại, thị trường luôn đặt ra những bài toán mới, thách thức mới với nhà quản lý. Quan sát giao dịch chứng khoán gần đây có thể thấy một hiện tượng đáng chú ý. Dòng tiền ngày càng tập trung vào các mã cổ phiếu lớn (tại HNX, 80% dòng tiền chọn mua cổ phiếu trong HNX30; tại HOSE, khoảng 35-65% dòng tiền giải ngân vào cổ phiếu trong VN30). Trong khi khoảng 700 mã chứng khoán niêm yết có thanh khoản hạn chế thì các mã lớn tiếp tục thu hút dòng tiền đầu tư. Câu hỏi đặt ra là trong các cổ phiếu đang “hot” này, có hay không hiện tượng nhóm nhà đầu tư lớn câu kết, làm giá cổ phiếu để tạo và giữ “gương mặt đẹp” cho chính mình, nhằm phục vụ lợi ích nào đó của các “đại cổ đông”? Câu chuyện lãnh đạo một số DN niêm yết bị siết nợ cổ phiếu năm 2012 cũng cho thấy một thực tế: ông chủ DN dễ dùng cổ phiếu của chính mình để cầm cố, thế chấp vay vốn ngân hàng. Để khoản vay được “yên bình”, không loại trừ trường hợp những đối tượng này tạo nên mạng lưới cùng giữ giá cổ phiếu, gây méo mó cho hình ảnh thật của cổ phiếu, của thị trường.
Với hệ thống giám sát giao dịch chứng khoán mới, dư luận chờ đợi nhà quản lý phản ứng nhanh hơn với những nghi vấn thường gặp, góp phần mang đến niềm tin và sự công bằng cho các chủ thể tham gia TTCK Việt Nam.
