Đại biểu Nguyễn Trúc Anh (đoàn Hà Nội)
Sáng 8/12, tiếp Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô.
Theo cơ quan soạn thảo, Nghị quyết này nhằm tạo các hành lang pháp lý chủ động và giải quyết nhanh các điểm nghẽn về trật tự, an toàn, hiểm họa môi trường, ô nhiễm môi trường, an toàn giao thông... của Thủ đô.
Với 12 Điều, dự thảo Nghị quyết xây dựng 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, quy hoạch, đô thị, kiến trúc, xây dựng, đất đai, tài chính để thực hiện 5 loại dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô; dự kiến thí điểm trong 5 năm kể từ ngày Nghị quyết có hiệu lực.
Một trong những cơ chế, chính sách đặc thù đáng chú ý là cho phép áp dụng lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu trong trường hợp đặc biệt đối với dự án cần triển khai ngay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, dự án quan trọng quốc gia, dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược.
Đối với dự án cần triển khai ngay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền thì được lựa chọn nhà đầu tư trước khi cấp có thẩm quyền quyết định hoặc là chấp thuận chủ trương đầu tư và được thực hiện các thủ tục về quy hoạch, khởi công xây dựng công trình đồng thời với thực hiện thủ tục chấp nhận chủ trương đầu tư.
Về quy hoạch, dự thảo quy định trên địa bàn Thành phố chỉ lập một quy hoạch tổng thể Thủ đô để cụ thể hóa nội dung quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng và tích hợp lồng ghép các nội dung của quy hoạch Thủ đô, điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô.
Mạnh dạn trao quyền cho TP. Hà Nội
Bình luận về đề xuất này, đại biểu Nguyễn Trúc Anh (đoàn TP Hà Nội) cho rằng, xã hội phát triển rất nhanh và có các dự án hoàn toàn phát sinh mới theo thực tiễn mà các quy định pháp lý, quy chuẩn, tiêu chuẩn chưa theo kịp. Bây giờ chúng ta đã thấy là đúng, quyết làm, chúng ta đợi thì các nhà chiến lược sẽ bỏ đi hết.
Do đó, đại biểu đồng tình với Chính phủ về đề xuất cho phép các dự án đặc thù được phép làm song song các thủ tục, thậm chí khởi công trước, hoàn thiện thủ tục sau.
"Một khi đã tin tưởng chính quyền địa phương và giao quyền tự chịu trách nhiệm thì nên có một cơ chế, mà các dự án này không nhiều, hoàn toàn phải thực hiện và làm theo, nếu không thì các cơ hội về đầu tư sẽ bị lãng phí và bỏ qua", ông Trúc Anh nêu quan điểm.
Bên cạnh đó, đại biểu đoàn Hà Nội cũng đề nghị, phải tin tưởng chính quyền 2 cấp, mạnh dạn giao các dự án BOT, PPP cho chính quyền cấp xã thực hiện giải phóng, đền bù và tự chịu trách nhiệm. Vì khi đã có quy hoạch 1/2000 phủ sóng toàn bộ địa bàn thì tất cả việc quản lý không thể ra khỏi khung quy hoạch này.
Đồng quan điểm về việc cho khởi công dự án đồng thời với thực hiện các thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, song đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) lưu ý, chỉ áp dụng đối với khoản a Điều 2 của dự thảo Nghị quyết, nghĩa là dự án rất lớn, rất trọng điểm.
Lo rủi ro thất thoát, tiêu cực và trách nhiệm pháp lý
Trong khi đó, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP. Hà Nội) bày tỏ đồng tình với cơ quan thẩm tra dự thảo Nghị quyết (Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) về việc nên cân nhắc việc khởi công xây dựng công trình đồng thời với việc thực hiện phê duyệt và chấp nhận chủ trương đầu tư.
 |
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) |
Theo ông Cường, làm như thế, việc chấp nhận chủ trương đầu tư hoặc phê duyệt chủ trương đầu tư chỉ còn mang tính chất hợp pháp hóa.
Do vậy, đại biểu đề nghị quy định việc chấp nhận chủ trương đầu tư hoặc phê duyệt chủ trương đầu tư phải được thực hiện theo hình thức rút gọn có thời gian ngắn nhất để không làm chậm thời gian khởi công.
Đồng tình với đề xuất chỉ lập một loại quy hoạch tổng thể Thủ đô trên cơ sở cụ thể hóa nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và tích hợp, lồng ghép nội dung quy hoạch Thủ đô và quy hoạch chung Thủ đô; song đại biểu đề nghị cần cân nhắc quy định các dự án khi chưa có quy hoạch vẫn được phép triển khai ngay và sau đó sẽ cập nhật vào quy hoạch vào thời điểm điều chỉnh quy hoạch.
"Việc làm này sẽ vi phạm vào điều cấm trong Luật Đầu tư công, đó là cấm quyết định đầu tư không theo quy hoạch. Do vậy, tôi đề nghị chỗ này nên quy định khi có các dự án cần triển khai phải điều chỉnh quy hoạch theo hình thức rút gọn trong thời gian 1, 2 tháng phải hoàn thành", ông Cường nói.
Cũng lo ngại vấn đề trên, cho rằng việc cho phép lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, thậm chí thực hiện trước cả khi quyết định chủ trương đầu tư là mở rộng thẩm quyền lớn, tiềm ẩn rủi ro thất thoát, tiêu cực và trách nhiệm pháp lý.
 |
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) |
Đồng tình với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc cần làm rõ nguy cơ xung đột về pháp luật đấu thầu, đại biểu đoàn Quảng Trị đề nghị bổ sung các điều kiện chặt chẽ hơn, bắt buộc có đánh giá năng lực tài chính, kinh nghiệm bởi tư vấn độc lập, công khai toàn bộ lý do áp dụng cơ chế đặc biệt và quy định trách nhiệm cá nhân người đứng đầu nếu chỉ định gây thiệt hại ngân sách.
"Trường hợp đặc biệt cấp bách cần có tiêu chí rõ ràng, không diễn giải mở, khó kiểm soát", ông Đồng nhấn mạnh.
Về cơ chế quy hoạch theo Điều 6 dự thảo Nghị quyết, đại biểu cho rằng việc lập một quy hoạch tổng thể Thủ đô là phù hợp, nhưng quy định cho phép triển khai dự án chưa có trong quy hoạch rồi cập nhật sau là rất mạnh dạn và cần được kiểm soát.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban cũng lưu ý phải đảm bảo tính hợp Hiến, không làm mất tính ổn định của hệ thống quy hoạch quốc gia. Vì vậy, ông đề nghị quy định tiêu chí dự án được áp dụng phải là dự án cấp bách, có chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, đồng thời yêu cầu báo cáo đánh giá tác động tổng thể trước khi quyết định để đảm bảo hài hòa giữa phát triển và bảo tồn.
Đề nghị cưỡng chế thu hồi đất để cải tạo chung cư cũ nếu có trên 50% đồng thuận
Điều 10 dự thảo Nghị quyết quy định, đối với dự án cải tạo nhà chung cư, Nhà nước sẽ cưỡng chế thu hồi đất trong trường hợp 75% dân cư đồng thuận, đại biểu Trịnh Xuân An cho rằng, đối với nhà chung cư cũ chỉ cần tỷ lệ đồng thuận trên 50% là có thể cưỡng chế rồi, vì việc cải tạo chung cư cũ là tốt cho người dân và phù hợp với quy hoạch chung.
 |
Đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) |
Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Trúc Anh cũng cho rằng tỉ lệ 75% dân số đồng ý là cao, một số nước chỉ cần 50%.
Theo đại biểu, chúng ta đã có quy hoạch rồi, các quy hoạch đã được nhất trí và đã cân bằng các lợi ích cộng đồng thì nên thực hiện theo đúng quy hoạch và càng nhanh càng tốt.
"Ở đây, cũng có những dự án đã tồn tại 20 năm không giải phóng được, tạo ra những hệ lụy về lãng phí, thất thoát, đặc biệt là ở Hà Nội có chính sách về đất dịch vụ đã báo cáo trung ương nhiều lần, nhân đây cũng xin đề nghị giao trách nhiệm cho Hà Nội toàn quyền quyết định vấn đề này để giải quyết xong vấn đề về đất đai và giải phóng đền bù", ông Trúc Anh nói.
