Trong báo cáo gần đây của công ty bảo hiểm Allianz Trade, tốc độ tăng trưởng thương mại hàng hóa và dịch vụ toàn cầu dự kiến sẽ chậm lại lần lượt ở mức 0,6% và 1,8% trong năm 2026 và 2027 - giảm so với mức 2% được ghi nhận từ đầu năm đến nay - điều này sẽ làm nổi bật tác động chậm trễ của chiến tranh thương mại và những hạn chế của cơ sở hạ tầng thương mại hiện tại.
Những điểm nghẽn trên các tuyến thương mại toàn cầu là gì?
Theo Allianz Trade, trong số các tuyến đường cũ vận chuyển 50 - 60% thương mại hàng hóa toàn cầu, Kênh đào Suez và Kênh đào Panama đứng đầu danh sách các điểm nghẽn rủi ro cao, bị hạn chế bởi tình trạng tắc nghẽn và khả năng dự phòng hạn chế.
“Các trung tâm của châu Á và châu Âu ngày càng có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi các cú sốc chính trị hoặc khí hậu. Trong đó, các trung tâm châu Á dẫn đầu về năng lực và độ tin cậy nhưng phải đối mặt với rủi ro chính trị ngày càng tăng; còn các cảng của châu Âu tự hào có cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và khả năng dự phòng nhưng lại chịu tác động ngày càng tăng của biến đổi khí hậu, đặc biệt là ở phía Nam”, Ana Boata, Trưởng bộ phận phân tích kinh tế tại Allianz Trade cho biết.
“Các trung tâm trung gian, từ Trung Đông đến Nam Phi, hoạt động như những mỏ neo hiệu quả nhưng vẫn dễ bị tổn thương trước áp lực chính trị và môi trường. Ở châu Mỹ, độ tin cậy cao, nhưng năng lực đang bị thu hẹp dọc theo bờ biển Đại Tây Dương và Vịnh Mexico”, bà cho biết thêm.
Thương mại toàn cầu phụ thuộc vào một số lượng hạn chế các hành lang chiến lược và điểm nghẽn, đây là những lối đi hẹp hoặc trung tâm hậu cần tập trung các dòng chảy năng lượng, thực phẩm và hàng hóa sản xuất, chẳng hạn như Kênh đào Suez và Kênh đào Panama, các trung tâm vận tải hàng không như Sân bay Quốc tế Hồng Kông (Trung Quốc) và các tuyến đường kết nối nội địa nối liền các cảng, đường sắt và đường bộ.
Tăng trưởng thương mại mới sẽ được hỗ trợ như thế nào?
Báo cáo cho biết, hệ thống tài chính cần sẽ phải thích ứng để kiểm soát giá cước vận tải, với mức thiếu hụt cơ sở hạ tầng thương mại ước tính hơn 10.000 tỷ USD vào năm 2035, và 7.100 tỷ USD tập trung ở các thị trường mới nổi.
Theo nhà phân tích Ana Boata, các nền kinh tế tiên tiến tiếp tục chiếm ưu thế thông qua thị trường vốn sâu rộng và các quan hệ đối tác công tư đã phát triển, trong khi các chương trình như Cổng thông tin toàn cầu EU, Quan hệ đối tác G7 về Cơ sở hạ tầng và Đầu tư toàn cầu nhằm mục đích thu hút vốn tư nhân ở Nam Bán cầu.
“Sáng kiến Vành đai và Con đường 2.0 của Trung Quốc với khoản cam kết bổ sung 100 tỷ USD vào năm 2023 vẫn là một động lực chủ chốt, hiện đang tập trung vào các dự án nhỏ hơn, xanh hơn”, bà cho biết thêm.
Đến năm 2030, tài chính hành lang (corridor finance) sẽ phát triển thành các nền tảng theo chương trình kết hợp vốn công và tư, phù hợp với khí hậu, tích hợp cảng biển, năng lượng, hạ tầng số và vận tải.
Ngoài ra, báo cáo cho biết, các bảo lãnh tài chính, các công cụ liên quan đến các mục tiêu môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) cùng với các khuôn khổ hợp tác công tư chuẩn hóa cũng sẽ củng cố các tuyến thương mại mới như Lobito ở Angola, Đông Nam Á và tuyến liên kết Ấn Độ - Trung Đông - châu Âu.
“Những bên chiến thắng trong thập kỷ tới - cả chính phủ, doanh nghiệp và nhà đầu tư - sẽ là những người củng cố các doanh nghiệp hiện tại, giảm thiểu rủi ro ở quy mô lớn và tránh các tài sản bị mắc kẹt, biến kết nối linh hoạt thành nguồn lực cốt lõi của năng lực cạnh tranh toàn cầu”, nhà phân tích Ana Boata cho biết.
Những trung tâm thương mại mới nào đã xuất hiện?
Báo cáo cho biết, các trung tâm thương mại và sản xuất mới đang vẽ lại bản đồ toàn cầu, khi thuế quan, lệnh trừng phạt và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng đang định hình lại dòng chảy toàn cầu, và những trung tâm này đang vạch ra một hệ thống thương mại rộng lớn hơn, mang tính khu vực hơn và đa cực.
"UAE và Malaysia dẫn đầu với tư cách là những cường quốc đa phương thức hợp nhất, được neo giữ bởi các cảng đẳng cấp thế giới là Jebel Ali và Port Klang, nối liền châu Á, Trung Đông và châu Âu… Việt Nam vươn lên vị trí thứ 2, được thúc đẩy bởi xuất khẩu tăng vọt và thỏa thuận thuế quan mới với Mỹ, củng cố vai trò của Việt Nam tại trung tâm của việc định tuyến lại sản xuất của châu Á”, báo cáo cho biết.
Ả Rập Xê Út sẽ ghi nhận mức tăng trưởng mạnh nhất, nhờ thuế quan thấp hơn và xuất khẩu phi dầu mỏ tăng trưởng, mở rộng tiềm năng thương mại của nước này. Kazakhstan gia nhập hàng ngũ các trung tâm hậu cần cốt lõi, với các trung tâm Khorgos và Nur Zholy xử lý nhiều hàng hóa Á - Âu hơn.