Chưa thống nhất về thẩm quyền xử phạt
Trong bản dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 63/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; dự trữ quốc gia; kho bạc Nhà nước, Bộ Tài chính diễn giải, Điều 8, Quy định số 189-QĐ/TW ngày 8/10/2024 của Bộ Chính trị quy định khá rõ các hành vi tham nhũng và tiêu cực trong quản lý, sử dụng tài sản công.
Cụ thể bao gồm: ban hành văn bản trái chủ trương, quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc sử dụng trái phép tài sản công; đầu tư, mua sắm, giao, thuê tài sản công sai mục đích, vượt tiêu chuẩn, định mức; giao tài sản công cho tổ chức, cá nhân không có nhu cầu hoặc vượt định mức; sử dụng tài sản công để kinh doanh trái pháp luật; hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản công; vi phạm trong quản lý nhà, đất, tài nguyên, tài sản của Đảng và Nhà nước.
Các quy định này đã được cụ thể hóa trong Nghị định số 63/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công, với danh mục vi phạm khá toàn diện: từ đầu tư, mua sắm, giao, cho thuê, sử dụng tài sản công đến việc hủy hoại, cho mượn, tặng cho, khai thác, xử lý tài sản công, cùng các nghĩa vụ bảo dưỡng, sửa chữa và quản lý cơ sở dữ liệu về tài sản công.
Qua tổng kết thực hiện Nghị định số 63/2019/NĐ-CP và Nghị định số 102/2021/NĐ-CP, Bộ Tài chính ghi nhận nhiều kết quả tích cực, như nhận thức và hành động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý, sử dụng tài sản công được nâng cao và các hành vi vi phạm được xử lý nghiêm minh.
Từ ngày 1/1/2023 đến 30/6/2024, đã xử phạt vi phạm hành chính khoảng 63 vụ việc trong lĩnh vực này, với tổng số tiền phạt thu được khoảng 459 triệu đồng và số lợi bất hợp pháp đã nộp lại ngân sách nhà nước khoảng 8,6 tỷ đồng.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cũng cho thấy một số vấn đề nổi lên. Cụ thể, một số quy định tại Nghị định 63/2019/NĐ-CP không còn phù hợp với các luật mới được ban hành hoặc sửa đổi, như Luật Đấu thầu 2024, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (sửa đổi), Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Xử lý vi phạm hành chính số 56/2024/QH15, Luật Thanh tra 2025 và nhiều luật khác.
Bên cạnh đó, thẩm quyền xử phạt hành chính của một số chức danh chưa được thống nhất với các luật hiện hành.
Việc lấy “giá trị tài sản” làm căn cứ xác định mức phạt cũng còn thiếu rõ ràng, khi chưa quy định cụ thể sử dụng nguyên giá, giá trị còn lại hay giá trị đánh giá lại. Nghị định số 63/2019/NĐ-CP cũng chưa có nguyên tắc xác định số lợi bất hợp pháp để làm căn cứ buộc nộp lại ngân sách nhà nước.
Tăng tính răn đe và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý
Trước những bất cập này, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 63/2019/NĐ-CP, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, siết chặt kỷ luật, tăng cường kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài sản công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Dự thảo tập trung sửa đổi, bổ sung các hành vi vi phạm liên quan đến mua sắm, tặng cho, xử lý, khai thác tài sản công; bổ sung chế tài đối với vi phạm trong giao, chuyển giao tài sản công và việc chậm thi hành quyết định giao tài sản công.
Đặc biệt, dự thảo hoàn thiện nguyên tắc xử phạt và khắc phục hậu quả, trong đó có cơ chế xác định và thu hồi số lợi bất hợp pháp.
Tại dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh thẩm quyền xử phạt để phù hợp và thống nhất với Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi), Luật Thanh tra 2025 cùng các văn bản liên quan.
Đồng thời bổ sung nhiều quy định xử phạt mới, như vi phạm trong việc khai thác tài sản công, tài sản kết cấu hạ tầng hoặc không thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa theo quy định.
Dự thảo cũng sửa đổi quy định về thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch UBND cấp xã và tại Điều 30 về thẩm quyền xử phạt của các chức danh như Cục trưởng Cục Quản lý công sản, Giám đốc sở, Trưởng đoàn kiểm tra bộ, cơ quan ngang bộ, Thanh tra viên và Trưởng đoàn thanh tra trong thời hạn thanh tra.
Việc sửa đổi, bổ sung các quy định tại Nghị định số 63/2019/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ khắc phục triệt để các khoảng trống pháp lý, tăng tính răn đe và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, đồng thời thúc đẩy thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
