Thưa ông, gần 2/3 chặng đường của năm 2025 đã đi qua. Đến thời điểm này, ông có thể dự báo gì về tăng trưởng kinh tế năm nay?
Chúng ta vẫn đang trong bối cảnh có rất nhiều thay đổi, trên thế giới và ở Việt Nam. Vừa qua, tôi có dịp tiếp xúc với nhiều nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước, thấy họ khá phấn khích và tò mò về những thay đổi của chúng ta đã qua và sắp tới sẽ phát triển đột phá ra sao.
Thực tế, kinh tế Việt Nam các tháng đầu năm có những bước phát triển khá tích cực. Các động lực tăng trưởng, cả về xuất khẩu ròng, đầu tư, tiêu dùng, đã tăng cao hơn khá nhiều so với cùng kỳ năm ngoái, so với 3 năm trước, nhưng vẫn thấp hơn một chút so với trước dịch.
Mặc dù vậy, chúng tôi dự báo, khả năng tăng trưởng kinh tế năm nay ở mức khoảng 8-8,2%. So với mức Thủ tướng Chính phủ mong muốn là 8,3-8,5%, chúng ta phải nỗ lực hơn rất nhiều.
Chúng ta vẫn đang rất cần sự quyết tâm, nỗ lực đó. Theo ông, đâu là những điểm cần tập trung đẩy mạnh?
Chúng tôi đã và đang kiến nghị 5 nhóm giải pháp.
Thứ nhất, vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp một cách suôn sẻ, thông suốt, không bị ách tắc. Đây là vấn đề gần như là quyết định trong thời điểm này. Một số địa phương đã chủ động, nhưng một số nơi còn lúng túng. Tôi rất mong Trung ương có những hỗ trợ tiếp tục, hiệu quả hơn nữa, thậm chí là cầm tay chỉ việc.
Thứ hai, cần duy trì các động lực tăng trưởng trong bối cảnh tác động của chính sách thuế đối ứng của Mỹ bắt đầu ngấm. Xuất khẩu, đầu tư dù vẫn có sự tăng trưởng, nhưng đâu đó đã có sự chậm lại. Mặt trận xuất khẩu rất cần phải giữ vững, vì đó là động lực tăng trưởng rất quan trọng.
Với đầu tư, vẫn đang tăng trưởng khá tốt, cả đầu tư công, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và đầu tư tư nhân. Cần phải giữ được tốc độ tăng trưởng giải ngân FDI khoảng 15-17% trong năm nay. Với đầu tư tư nhân, phải quyết liệt cải thiện môi trường kinh doanh, nhất là cắt giảm 30% thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh ngay trong năm nay. Sự thông thoáng trong môi trường kinh doanh sẽ thúc đẩy đầu tư của cả khu vực nhà nước và tư nhân - hiện vẫn còn chậm so với trước dịch.
Thứ ba, thời gian qua, chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, chính sách thuế khá tích cực. Quyết định phát tiền mặt cho người dân nhân dịp Quốc khánh cũng có tác động tích cực. Tôi rất mong có những giải pháp kích cầu tiêu dùng tích cực, hiệu quả hơn, như sớm sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân, thay đổi chính sách về tài chính tiêu dùng, tăng cho vay tiêu dùng…
Thứ tư, thị trường bất động sản đang tăng trưởng nóng quá, cao quá, thiếu bền vững và thậm chí có thể gây bất ổn. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị Chính phủ sớm có biện pháp, giải pháp để lành mạnh thị trường này.
Thứ năm, chúng ta muốn tăng trưởng cao, nhưng tăng trưởng cao thế nào cũng phải kiên định giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Điều này cực kỳ quan trọng. Chúng ta phải phối hợp rất tốt chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, chính sách giá cả. Mặt trận giá cả cũng phải giữ thật tốt mới bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội.
Về phía các doanh nghiệp, ông nhìn nhận thế nào về động lực trong khu vực này?
Doanh nghiệp thời gian qua chia ra làm 3 nhóm.
Nhóm thứ nhất là một số doanh nghiệp rất chủ động. Họ coi đây là cơ hội vàng và đã tận dụng rất nhanh, nắm bắt cơ hội của điểm rơi chính sách để phát triển rất tốt. Có thể ví dụ việc hoàn thành Trung tâm Triển lãm Quốc gia sớm theo yêu cầu…
Nhóm thứ hai là các doanh nghiệp chờ xem là địa phương thay đổi thế nào, Trung ương thay đổi thế nào, sau đó bắt đầu vào làm. Tôi nghĩ nhóm này sẽ hơi bị muộn.
Nhóm thứ ba là những doanh nghiệp thụ động, đôi khi có tâm lý chán nản, bi quan. Nhóm này chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh. Họ cần được thay đổi về quan điểm cũng như sự tương trợ của Nhà nước để phát triển tốt hơn.
Thực tế là nhóm thứ ba có bị ảnh hưởng bởi những vướng mắc trong môi trường kinh doanh, thể chế. Chúng ta cần khẳng định, môi trường kinh doanh vừa qua có nhiều cải tiến quyết liệt, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc chưa kịp tháo gỡ. Thủ tướng Chính phủ và các địa phương tiếp tục quan tâm đến câu chuyện của hộ kinh doanh - khu vực rất quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.
Nhưng cũng còn nhiều doanh nghiệp than phiền khó tiếp cận các nguồn lực, như đất đai, vốn liếng?
Năm ngoái có nhiều đột phá về thể chế, chính sách liên quan đất đai, tháo gỡ nhiều vướng mắc, khiến nhiều dự án bất động sản, xây dựng được triển khai thực hiện mạnh mẽ. Có thể thấy rõ điều này trong nguồn thu của nhiều địa phương - tỷ lệ thuế, phí từ đất đai, bất động sản lớn. Nhưng thực tế vẫn còn vướng mắc.
Quốc hội, Chính phủ đang đồng hành sửa Luật Đất đai và sẽ đưa ra trong kỳ họp Quốc hội tháng 10 tới đây. Lần sửa này rất quan trọng, tôi nghĩ là sẽ tập trung sửa đổi các vấn đề liên quan đến tài chính đất đai.
Tiếp theo là các vấn đề liên quan đến quy hoạch. Vừa sáp nhập tỉnh, thay đổi nhiều, nên quy hoạch cấp quốc gia được thông qua, quy hoạch tỉnh được cập nhật càng nhanh càng tốt.
Gỡ được các vấn đề trên, việc tiếp cận đất đai của doanh nghiệp sẽ thuận lợi hơn nhiều.
Về vốn thì sao, thưa ông?
Tín dụng tăng trưởng tương đối tích cực, từ đầu năm đến giờ là 11% - mức cao nhất trong nhiều năm qua của Việt Nam, cũng là mức cao nhất trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nhưng có doanh nghiệp vẫn vướng, có doanh nghiệp thì không? Phải làm rõ nguyên nhân là doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, hay không có tài sản thế chấp, hay không có phương án kinh doanh… Việc này cũng phải được doanh nghiệp nhìn nhận thẳng thắn để cùng tìm kiếm giải pháp.
Nhưng điều quan trọng hơn mà chúng ta cần làm rõ là thị trường cổ phiếu, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp chưa thực sự trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế.
Chúng tôi đã thống kê, tỷ lệ vốn huy động qua thị trường chứng khoán, như phát hành mới, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước cả năm qua rất thấp, chỉ chiếm 3% tổng lượng vốn trong nền kinh tế, không xứng với vai trò của thị trường chứng khoán. Trái phiếu doanh nghiệp cũng chỉ góp khoảng 12-13% tổng nguồn vốn cho nền kinh tế, đây là mức rất khiêm tốn.
Chúng tôi đã kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là huy động từ thị trường vốn, bao gồm cả cổ phiếu, trái phiếu và quỹ đầu tư, phải chiếm khoảng 20-25%, thậm chí 30% tổng lượng vốn cho nền kinh tế, chứ không phải dưới 15% như hiện nay.