SCIC và người đại diện phải có những thay đổi lớn trong cách thức tham gia quản lý vốn tại DN.
Một số thành công
Ông Hoàng Nguyên Học, Phó tổng giám đốc SCIC cho biết, SCIC đang thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 807 CTCP, với giá trị sổ sách phần vốn nhà nước hơn 7.500 tỷ đồng. Hiện có gần 1.100 NĐD phần vốn nhà nước, trong đó gần 800 người là lãnh đạo các CTCP, xấp xỉ 300 người là công chức hành chính kiêm nhiệm.
NĐD với SCIC đã thiết lập kênh trao đổi thông tin giữa 2 bên. Trong năm 2007, NĐD đã phối hợp cùng SCIC tham gia đầu tư vào các phương án phát hành tăng vốn của 47 DN, với số vốn hơn 1.100 tỷ đồng; thoái đầu tư tại 36 DN; thu hồi trên 2.300 tỷ đồng nợ bán cổ phiếu, nợ cổ tức. Cùng với đó, trên 700 cuộc họp ĐHCĐ đã được tổ chức.
Theo đánh giá của SCIC, một trong nhiều việc mà Tổng công ty đã làm được là chuyển cơ chế cấp vốn trực tiếp cho DN sang hình thức đầu tư vốn vào DN thông qua SCIC theo cơ chế thị trường, tạo lập công cụ góp phần đẩy nhanh quá trình sắp xếp DNNN theo định hướng thị trường, thúc đẩy TTCK phát triển.
Và nhiều hạn chế
Theo báo cáo của SCIC, vẫn còn không ít hạn chế từ phía NĐD. Một số NĐD không tuân thủ, không báo cáo đầy đủ và lấy ý kiến của SCIC trước khi biểu quyết trong cuộc họp HĐQT hoặc tại ĐHCĐ trong việc bảo toàn và phát triển phần vốn nhà nước. Không ít NĐD là lãnh đạo, nhưng chưa chỉ đạo DN chuẩn bị tài liệu họp ĐHCĐ theo đúng quy định của pháp luật; báo cáo sơ sài, báo cáo tài chính chưa được kiểm toán hoặc kiểm toán chiếu lệ; phương án kinh doanh, đầu tư, phương án phát hành thêm cổ phiếu không cụ thể. Đề xuất của NĐD đôi khi thiên lệch vì lợi ích tập thể lãnh đạo DN hoặc người lao động. Tài liệu họp ĐHCĐ không gửi trước cho cổ đông theo quy định, một số nơi tổ chức ĐHCĐ như tổ chức đại hội công nhân viên chức…
Có những trường hợp NĐD biểu quyết mà không xin ý kiến SCIC, không đảm bảo quyền lợi của SCIC như: phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu mà không phát hành cho SCIC, trả cổ tức bằng cổ phiếu nhưng trả cho SCIC bằng tiền mặt, phát hành cổ phiếu cho đối tượng khác theo giá thấp, sử dụng phần lớn lợi nhuận sau thuế trích lập quỹ khen thưởng phúc lợi, quyết định đầu tư lớn không đủ thủ tục… Cá biệt, có trường hợp NĐD không thực hiện ý kiến của SCIC vì lợi ích cá nhân, lạm dụng quyền hạn trục lợi, gây mâu thuẫn nội bộ, bè phái, làm ảnh hưởng lớn đến DN và quyền lợi cổ đông.
Một hạn chế nữa là những NĐD kiêm nhiệm là cán bộ của các bộ, ngành, địa phương, do không trực tiếp quản lý DN nên một số không nắm rõ tình hình hoạt động của DN, không phát huy vai trò của mình. NĐD tại một số DN vẫn coi SCIC là cơ quan chủ quản hơn là một cổ đông thực sự, cho rằng SCIC chịu trách nhiệm xử lý cả những vấn đề liên quan đến chế độ, chính sách đối với cán bộ, người lao động, giải quyết khiếu nại, tố cáo…
Phía SCIC cũng có một số hạn chế trong cơ chế điều hành. Trong nhiều trường hợp, chỉ khi phát sinh vấn đề cần giải quyết thì SCIC mới tích cực phối hợp với NĐD, còn phần lớn là thụ động, ít thông tin và các mối quan hệ qua lại. Do lực lượng mỏng, SCIC chưa cử cán bộ tới DN để tìm hiểu hoạt động thực tế của DN để có sự trợ giúp, tư vấn cho DN trong các vấn đề cụ thể.
Với số lượng DN khá lớn, đa dạng về quy mô và lĩnh vực hoạt động, để thực hiện tốt chức năng đại diện chủ sở hữu, SCIC và NĐD phải có những thay đổi lớn trong cách thức tham gia quản lý vốn tại DN.
Ông Nguyễn Công Nghiệp, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Bộ đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 199/2004/NĐ-CP ban hành quy chế quản lý tài chính của DNNN và quản lý vốn nhà nước tại DN theo hướng tăng tính tự chủ, minh bạch, hiệu quả nguồn vốn nhà nước, giảm thiểu rủi ro cho DN và nền kinh tế, trong đó quy định rõ quyền và nghĩa vụ của NĐD. Hiện Bộ Tài chính đang cùng SCIC sửa đổi điều lệ tổ chức và hoạt động của SCIC để trình Thủ tướng ban hành, trong đó chú trọng nghiên cứu và đề xuất cơ chế thích hợp cho NĐD.
