9 cổ phiếu đạt quy mô vốn hoá tỷ USD
Đứng đầu về quy mô vốn hoá (thời điểm cuối năm 2014) là GAS, với giá trị vốn hoá đạt 6,248 tỷ USD, kế đến là VNM, VCB, VIC, MSN... Trong đó, cổ phiếu có P/E cao nhất là 17,467 lần, thuộc về BVH, theo sau lần lượt là VCB, VNM, VIC, GAS và thấp nhất là BID (7,98 lần), HPG (8,08 lần). Xét chỉ số ROA thì Top 3 lần lượt thuộc về VNM, GAS, HPG; xét chỉ số ROE thì Top 3 lần lượt là GAS, VNM, VIC; riêng MSN có ROA và ROE đều âm.
Đặc điểm chung của Top những cổ phiếu vốn hoá lớn nhất này là nằm trong rổ chỉ số VN30 (trừ GAS và BID), đều thuộc những DN hàng đầu trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh chính là tại đa số các DN, cổ đông Nhà nước vẫn giữ tỷ lệ sở hữu lớn. Chẳng hạn, tại GAS, cổ đông Nhà nước sở hữu 96,72% vốn, tại BID là 95,76%, VCB 77,11%, BVH 74,16%. Mặc dù vậy, với con số tuyệt đối về số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường rất lớn, nên biến động giá của những cổ phiếu này có tác động không nhỏ tới xu hướng thị trường.
Nhìn lại hành trình đạt mức quy mô vốn hoá 1 tỷ USD của các DN cho thấy, ngay từ khi chào sàn, hầu hết DN đã cán mốc vốn hoá tỷ USD. Cụ thể, GAS chào sàn với hơn 68.000 tỷ đồng vốn hoá (khoảng 3,2 tỷ USD); VCB, CTG, BID, HPG, MSN, BVH đều có vốn hoá trên 1 tỷ USD. Riêng VNM và VIC chưa đạt vốn hóa tỷ USD tại thời điểm chào sàn. VNM niêm yết năm 2006 với vốn hóa trên 400 triệu USD, nhưng đầu năm 2007 đã đạt mức vốn hoá 2 tỷ USD. Kết thúc phiên 31/12/2014, vốn hoá VNM đạt 95.500 tỷ đồng, tương đương 4,467 tỷ USD, gấp hơn 10 lần so với thời điểm niêm yết. Còn VIC niêm yết năm 2007, đến cuối năm 2009 mới chạm mốc vốn hoá tỷ USD.
Các cổ phiếu vốn hoá lớn thường là những DN đầu ngành, có tiềm năng tăng trưởng và ảnh hưởng trực tiếp tới diễn biến chỉ số giá chứng khoán. Vì lẽ đó, cổ phiếu vốn hoá lớn vừa thích hợp cho đầu tư giá trị, vừa có thể thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài, nhất là các quỹ đầu tư theo chỉ số (ETF), vì các quỹ này bắt buộc phải sở hữu những cổ phiếu blue-chip có chung biến động giá với các chỉ số chứng khoán. Theo đó, càng nhiều cổ phiếu có vốn hoá lớn lên niêm yết, giá trị vốn hoá của TTCK Việt Nam càng tăng nhanh, thanh khoản được cải thiện và tạo điều kiện thu hút thêm dòng tiền.
Theo tiêu chí phân hạng thị trường của MSCI, để xếp vào thị trường biên, cần có ít nhất 2 công ty có vốn hóa 512 triệu USD trở lên; để vào thị trường mới nổi, cần ít nhất 3 công ty có vốn hóa 1,2 tỷ USD trở lên. Hiện Việt Nam đang nỗ lực để nâng hạng thị trường lên nhóm mới nổi và đã đáp ứng được tiêu chí về số lượng DN vốn hoá lớn, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm như mở rộng khả năng tiếp cận TTCK cho khối ngoại, hoàn thiện thể chế và hạ tầng của thị trường, quảng bá, nâng cao hình ảnh thị trường…
Nhìn lại quá trình nâng hạng của hai thị trường mới nhất là Các tiểu Vương quốc Arập Thống nhất (UAE) và Qatar cũng phải mất 5 năm mới thành công. Theo số liệu của Bloomberg, chỉ số ADX General Index của Abu Dhabi đã tăng 44% kể từ khi MSCI tuyên bố nâng hạng cho đến tháng 9/2014, đẩy giá trị vốn hóa TTCK UAE tăng thêm 33,5 tỷ USD. Tương tự, chỉ số Qatar Exchange Index tăng 47%, chỉ số DFM General Index của Dubai tăng hơn gấp đôi. Trong khi đó, chỉ số MSCI Emerging Markets Index (chỉ số MSCI thị trường mới nổi) chỉ tăng 4,2%.
Như lẽ tất nhiên, kỳ vọng về việc thu hút vốn ngoại vào thị trường khi nâng hạng đã thành hiện thực. TTCK Qatar đã hút kỷ lục 2,3 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài trong 9 tháng đầu năm 2014. TTCK Dubai tiếp nhận khoảng 1,35 tỷ USD tính đến tháng 9/2014 kể từ ngày 21/5/2014, một tuần trước khi thông báo nâng vị thế có hiệu lực.
Xét vị thế của các DN, mặc dù quy mô TTCK Việt Nam còn nhỏ, nhưng từng DN lại lọt vào danh sách những DN hàng đầu khu vực. Cuối tháng 11/2014, Tạp chí Nikkei Asian Review đã chọn ra danh sách 122 công ty giá trị nhất Đông Nam Á (ASEAN 100), gồm 25 công ty Singapore, 22 công ty Malaysia, 25 công ty Indonesia, 22 công ty Phillipines, 25 công ty Thái Lan và 5 công ty của Việt Nam (VNM, GAS, FPT, VCB, VIC). Đây là những DN niêm yết tại Đông Nam Á được Tạp chí Nikkei Asian Review theo dõi và đưa tin thường xuyên. Tiêu chí được đưa vào danh sách này dựa trên vốn hóa và tiềm năng tăng trưởng. Theo Nikkei Asian Review, các công ty Đông Nam Á đang ngày càng phát triển. 44 công ty trong ASEAN 100 có vốn hóa 10 tỷ USD trở lên, tính đến cuối tháng 10/2014. Trong khi đó, 24 DN có trên 1 tỷ USD lợi nhuận trong năm tài chính gần nhất.