Phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về kinh tế, xã hội, ngân sách.
Nợ xấu, chứng khoán, trái phiếu vào tầm ngắm
Trưa ngày 1/6, khi phiên thảo luận toàn thể đầu tiên của Quốc hội về kinh tế, xã hội, ngân sách vừa kết thúc, với sự sốt ruột của không ít đại biểu trước những “căn bệnh” của bất động sản, nợ xấu, chứng khoán, đặc biệt là sự chậm trễ của Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội, Tổng thư ký Quốc hội đã gửi phiếu đề nghị các vị đại biểu chọn nhóm vấn đề chất vấn.
Không nằm ngoài nội dung đã được Báo Đầu tư thông tin trong số ra gần nhất, 5 nhóm vấn đề xin ý kiến thuộc các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, thông tin - truyền thông, giao thông - vận tải, nông nghiệp và phát triển nông thôn.
Ở mỗi lĩnh vực lại có các vấn đề cụ thể hơn được dự kiến để đại biểu Quốc hội quyết định.
Theo đó, với lĩnh vực tài chính, nội dung đầu tiên được dự kiến chất vấn là tình hình triển khai và giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Tài chính; công tác quản lý giá, mua sắm công và kiểm soát lạm phát theo Nghị quyết của Quốc hội.
Nội dung tiếp theo là thực trạng, nguyên nhân và giải pháp tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt, thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp và chuyển đơn vị sự nghiệp công lập thành công ty cổ phần.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cũng sẽ trả lời về hoạt động của thị trường vốn, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua, giải pháp chấn chỉnh và xử lý các hành vi vi phạm, đặc biệt là tình trạng thao túng, làm giá, đưa thông tin xuyên tạc, thiếu kiểm chứng, không chính xác ảnh hưởng đến thị trường; giải pháp về xây dựng, phát triển thị trường tài chính lành mạnh, bảo đảm an toàn, bền vững trong thời gian tới. Các biện pháp chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản; việc quản lý thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên nền tảng số.
Đứng đầu trong các nội dung được xác định cần chất vấn thuộc lĩnh vực ngân hàng là tình hình triển khai và giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước; việc phối hợp chính sách tài khóa và kiểm soát lạm phát, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước còn phải trả lời về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng thương mại yếu kém gắn với xử lý nợ xấu; cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho các ngân hàng thương mại; việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là cho vay chứng khoán, bất động sản và phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
Thực trạng và giải pháp phòng, chống tín dụng đen, tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng cũng là những nội dung được chọn để chất vấn người đứng đầu Ngân hàng Nhà nước.
Việc lựa chọn những vấn đề trên được nhiều đại biểu đồng tình, bởi ngay từ những phát biểu đầu tiên của phiên thảo luận đầu tiên về kinh tế, xã hội, đã có những đại biểu chỉ chọn một trong số các vấn đề trên để phản biện, để truy vấn trách nhiệm.
Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, một phần đáng kể của dòng tiền “dễ dãi” trong 2 năm duy trì chính sách “tiền rẻ” đã và đang tìm tới các kênh đầu cơ vào nhóm tài sản rủi ro, không được khuyến khích, khiến nguy cơ “bong bóng” ở một số lĩnh vực như bất động sản, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp “ba không” và nhiều tài sản tài chính khác… cần phải được quan tâm. Vậy nợ xấu ngân hàng trong các lĩnh vực rủi ro thực sự đứng ở mức bao nhiêu và sẽ còn gia tăng cỡ nào trong thời gian tới? Câu hỏi này, thực chất cũng là câu chất vấn.
Với đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam), việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản không chỉ là con số ngàn tỷ đồng thu về ngân sách. Mà đáng quan tâm hơn, khi kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, người dân chịu mức thuế cao hơn, theo giá thị trường, nhưng khi bị thu hồi đất, đền bù thì áp theo giá nhà nước, dẫn đến những bất bình đẳng trong mối quan hệ này.
Không ai khác, người đứng đầu ngành tài chính sẽ phải trả lời câu hỏi đó.
Chất vấn “đồng bộ” tài khóa và tiền tệ
Giữa hai kỳ họp Quốc hội, đất nước gượng dậy sau sự tàn phá của Covid-19, lĩnh vực nào cũng có vấn đề cần được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội. Những ngày đầu tiên của năm 2022, Quốc hội đã lần đầu tiên trong lịch sử tổ chức kỳ họp bất thường để quyết định một việc cũng chưa từng có tiền lệ tại Nghị quyết số 43/2022/QH15, với gói chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội có quy mô đến 347.000 tỷ đồng. Nhưng đến Kỳ họp thứ ba này, vẫn chưa có đồng nào được giải ngân. Theo nhiều đại biểu Quốc hội, vấn đề đầu tiên cần được chất vấn là giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Mà “từ khóa” ở đây là tài khóa - tiền tệ, bởi thế, việc chọn cả Bộ trưởng Bộ Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cùng trả lời chất vấn tại kỳ họp này là hợp lý. Trong trường hợp chỉ có một vị được chọn, thì vị còn lại cũng phải sẵn sàng “chia lửa”, bởi sự phối hợp đồng bộ chính sách tài khoá, tiền tệ là cực kỳ quan trọng trong bối cảnh hiện nay, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Hà Nội), Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư.
Không chỉ Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đang có nhiều vấn đề cần làm rõ, mà trong thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15, vai trò của ngân hàng cũng rất quan trọng. Nhấn mạnh điều này, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng, trong Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội, chính sách tiền tệ rất quan trọng với các doanh nghiệp.
“Chính sách hỗ trợ ngân hàng rất nhiều, trong khi các doanh nghiệp tiếp cận vốn rất khó, chứ không phải dễ. Đây là điều tôi nghe thực tế, chứ không phải trên hồ sơ giấy tờ. Lãi suất đi vay rất cao. Trong khi thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14, thì có những ngân hàng lợi nhuận sau thuế rất lớn và chia cổ tức rất nhiều. Vậy làm sao để ngân hàng được hưởng chính sách thí điểm, thì cũng phải chia sẻ với nền kinh tế, đó cũng là vấn đề cần chất vấn”, đại biểu Trịnh Xuân An nêu quan điểm.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư ngay khi nhận được phiếu xin ý kiến, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam), Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, thứ tự ưu tiên lựa chọn lĩnh vực chất vấn của ông: số 1 là tài chính, số 2 là ngân hàng.
“Tôi được biết, nhiều đại biểu Quốc hội muốn thông qua chất vấn người đứng đầu Ngân hàng Nhà nước để làm rõ nhiều vấn đề cụ thể trong việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng thương mại yếu kém gắn với xử lý nợ xấu. Rồi việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là cho vay chứng khoán, bất động sản và phát hành trái phiếu doanh nghiệp”, đại biểu Trần Văn Khải giải thích lý do chọn nhóm vấn đề chất vấn.
Đừng để hy vọng của người dân nguội lạnh
Nhấn mạnh Nghị quyết 43/2022/QH15 là quyết tâm rất lớn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, nhưng thực hiện rất chậm, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) đặt vấn đề là có lý do để chậm không?
“Cá nhân tôi cho rằng, chúng ta không có nhiều lý do để chậm, vì triển khai gói hỗ trợ phục hồi kinh tế trong điều kiện khách quan có thuận lợi khi dịch bệnh cơ bản được khống chế và đẩy lùi. Xét về nguồn lực theo Nghị quyết 43/2022/QH15 là sẵn sàng. Về quy trình thủ tục đã đơn giản hóa tối đa và đã thực hiện phân cấp mức tối đa tới từng bộ, ngành, địa phương, có những tiền lệ mà trước đây chưa bao giờ thực hiện”, bà Mai nói.
Đại biểu đề nghị Chính phủ cần rà soát tổng thể xem đang chậm ở đâu, vướng ở đâu và cần xem xét trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân không đảm bảo tiến độ, để không lỡ nhịp, không bỏ lỡ cơ hội và không để những hy vọng của người dân cùng với thời gian trở thành nguội lạnh.
