DN kiểm toán có thể hỗ trợ bằng việc đánh giá hiện trạng của DN để phân tích các vấn đề DN đang gặp phải trước khi đưa ra một lộ trình tái cấu trúc toàn diện.
Tái cấu trúc tài chính và tăng cường quản trị rủi ro là nhiệm vụ sống còn của DN trong giai đoạn hiện nay. Theo ông, đâu là trở ngại chính của quá trình này?
Theo tôi, tái cấu trúc doanh nghiệp, tái cấu trúc tài chính cũng như tăng cường quản trị rủi ro là một quá trình đòi hỏi rất nhiều quyết tâm cũng như sự đầu tư thích đáng của DN. Trở ngại đầu tiên và lớn nhất là việc thiếu cam kết toàn diện từ cấp lãnh đạo cao nhất xuống cấp quản lý trung gian và trong toàn DN. Nhiều bài toán tái cấu trúc DN được đặt ra nhưng không có sự đồng thuận và quyết tâm cao của người đứng đầu DN cũng như chỉ đạo sát sao chỉ xuất hiện ở dạng ý định hoặc ý tưởng ban đầu và không bao giờ được triển khai cụ thể. Điều này cũng gắn với việc không có đủ quyền lực thực sự cho nhóm chuyên trách triển khai thực hiện các công việc cần thiết trong tái cấu trúc.
Thứ hai, DN thiếu một phương pháp luận phù hợp và khoa học để triển khai tái cấu trúc. Rất nhiều DN không biết cần phải bắt đầu từ đâu và bắt đầu như thế nào, việc nào cần làm trước, việc nào làm sau cũng như phân bổ ngân sách và nguồn lực phù hợp.
Thứ ba, DN thiếu các nguồn lực có các kỹ năng phù hợp để thực hiện tái cấu trúc. Do đó, việc triển khai tái cấu trúc đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Ngoài ra, nếu chúng ta xem xét đến một số yếu tố khách quan làm cản trở việc tái cấu trúc ở các DN thì có thể kể đến sự thiếu đồng bộ và chưa rõ ràng trong các quy định pháp lý (ví dụ cơ chế cho các DN có vốn nhà nước, định giá tài sản…), các yêu cầu về quản trị, công bố thông tin…
Là một trong ba DN có doanh thu dịch vụ tư vấn tài chính, quản lý, tài sản, tư vấn nhân lực trong năm 2011, Ernst & Young đã triển khai dịch vụ này ra sao?
Ernst & Young đã thực hiện dịch vụ tư vấn tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả hoạt động và quản trị rủi ro cho nhiều DN nhà nước và cổ phần tại Việt Nam. Tùy theo nhu cầu của từng công ty, thông thường, chúng tôi bắt đầu hỗ trợ bằng việc đánh giá hiện trạng của DN, để phân tích các vấn đề DN đang gặp phải cũng như định hướng chiến lược của lãnh đạo DN trước khi đưa ra một lộ trình tái cấu trúc toàn diện. Sau đó, tùy thuộc vào mong muốn của lãnh đạo DN, một số giải pháp có thể được triển khai chi tiết để giải quyết những vấn đề bức thiết nhất. Các giải pháp này có thể do DN tự thực hiện hoặc thực hiện dưới sự trợ giúp của Ernst & Young.
Về phương pháp tiếp cận, DN có thể tiếp cận theo hướng “big bang”, đổi mới toàn diện hoặc theo hướng “piece by piece”, tái cấu trúc từng phần.
Có nhận định cho rằng, trong quá trình tái cấu trúc DN, bộ máy kế toán tài chính trong DN đóng vai trò không nhỏ. Tuy nhiên, hiện tại, chức năng kế toán tài chính trong DN dường như chưa đáp ứng được kỳ vọng của nhà quản lý. Quan điểm của ông về vấn đề này ra sao?
Hiện nay, tại đa phần các DN Việt Nam, đặc biệt là khối DN cổ phần và tư nhân, hệ thống quản lý tài chính - kế toán mới chỉ dừng lại ở chức năng ghi chép thông tin kế toán. Rất nhiều kế toán trưởng thường kiêm nhiệm vai trò giám đốc tài chính (CFO) thừa nhận việc DN không có khả năng dự báo tài chính, theo dõi được tình hình tài chính của mình một cách đầy đủ và chính xác. Nguyên nhân một phần là do thông tin kế toán trong DN không đầy đủ, chưa theo sát các yêu cầu quản lý, thích ứng với các thay đổi của môi trường kinh doanh và một phần là do nhân sự của DN, đặc biệt là hệ thống kế toán quản trị hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn cả về số lượng và chất lượng.
Bộ phận kế toán phải đảm nhiệm vai trò phân tích tài chính, hỗ trợ quá trình ra quyết định kinh doanh của DN
Yêu cầu của các lãnh đạo DN với chức năng kế toán tài chính đã khác xa với những gì các nhân sự tài chính - kế toán được đào tạo theo kiến thức truyền thống. Theo đó, kế toán phải đảm nhiệm vai trò phân tích tài chính, hỗ trợ quá trình ra quyết định kinh doanh của DN. Tuy nhiên, yêu cầu bộ phận tài chính - kế toán phải thể hiện vai trò cao hơn với nguồn lực nhân sự hiện tại chưa được đào tạo cũng như sự thiếu hụt các quy trình, chính sách và công cụ cần thiết sẽ tạo ra áp lực lớn cho chức năng này và vì vậy, cần có sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo và các giám đốc điều hành.
Xu hướng đổi mới của các DN trên thế giới nhằm tiếp tục đứng vững trong suy thoái kinh tế là ưu tiên hàng đầu cho việc đổi mới chức năng của bộ máy tài chính - kế toán, để đáp ứng với yêu cầu của môi trường cạnh tranh và các áp lực hiện tại. Cụ thể, cải thiện và chuẩn hóa hoạt động lập kế hoạch chiến lược, ngân sách và dự báo tài chính, quản trị rủi ro và tuân thủ, cải thiện và chuẩn hóa quy trình kế toán tài chính, cải thiện hệ thống đo lường hiệu quả hoạt động và thước đo tài chính…
Các lãnh đạo tại DN Việt Nam có thể tham khảo xu hướng trên để có những kế hoạch thay đổi cụ thể phù hợp với DN của mình.
Đề án tái cấu trúc DN phải trả lời được hai câu hỏi: tái cấu trúc bắt đầu từ đâu và triển khai như thế nào
Ernst & Young có khuyến nghị gì với các DN, đối tác và cổ đông của các DN nhằm nâng cao chất lượng đầu tư cũng như sức khỏe tài chính DN?
Đối với DN, chúng tôi khuyến khích sự mạnh dạn đổi mới áp dụng thông lệ quản trị tiên tiến quốc tế nhằm duy trì sự phát triển bền vững trong dài hạn. Những đổi mới đó cần hỗ trợ định hướng kinh doanh và chiến lược dài hạn của DN; kiểm soát chặt chẽ tình hình tài chính của DN thông qua công cụ lập kế hoạch chiến lược, ngân sách và dự báo dòng tiền để có các kế hoạch phản ứng kịp thời. Nâng cao chất lượng thông tin quản trị thông qua hệ thống báo cáo quản trị tài chính cùng với xây dựng hệ thống và cơ chế giám sát hiệu quả hoạt động tài chính và phân tích tài chính (KPI). Nâng cao năng lực của chức năng tài chính nói chung sẽ hỗ trợ duy trì sức khỏe tài chính của DN.
Với đối tác và cổ đông của DN, cần sự hợp tác chặt chẽ và nâng cao vai trò định hướng và áp lực đòi hỏi sự minh bạch từ phía DN, bao gồm cả sự minh bạch trong thông tin tài chính đến các nguyên tắc quản trị DN, nhằm bảo vệ lợi ích của các đối tác và cổ đông.
Thời gian tới, với mong muốn thúc đẩy sự thay đổi trong thông lệ quản trị tài chính - kế toán tại các DN trong nước, đẩy mạnh sự phát triển của kế toán quản trị tại Việt Nam, Ernst & Young Việt Nam cùng với CIMA (Tổ chức nghề nghiệp các nhà kế toán quản trị quốc tế) đang xúc tiến tổ chức hội thảo về chuyển đổi chức năng tài chính - kế toán và các thông lệ quản trị tại Hà Nội, dành cho các lãnh đạo DN, giám đốc tài chính, kế toán trưởng của các công ty, tập đoàn.
