Tác động tăng giá kép từ xăng dầu

Tại Việt Nam, giá dầu được lên kế hoạch để tính toán các chỉ tiêu liên quan trong năm 2018 và đã được Quốc hội thông qua là 50 USD/thùng. Bởi vậy, việc giá dầu tăng mạnh chắc chắn gia tăng nguồn thu cho ngân sách. 

Số liệu từ Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cho hay, năm 2017, giá dầu thô trung bình của Việt Nam đạt 55,6 USD/thùng, cao hơn 5,6 USD so với mức giá dầu kế hoạch được đặt ra. Trước đó, năm 2016, giá dầu của Việt Nam đạt trung bình 45 USD/thùng. 

Doanh thu riêng từ bán dầu của PVN năm 2016 đạt 5,72 tỷ USD và đạt 6,3 tỷ USD năm 2017. 

Còn trong 4 tháng đầu năm 2018, tuy không có ghi nhận riêng về doanh thu bán dầu, được công bố, nhưng tổng doanh thu của toàn PVN cũng đã vượt kế hoạch tới 16%. 

Theo kế hoạch, năm 2018, PVN sẽ khai thác 13,23 triệu tấn dầu thô nhưng rất có thể con số dầu thô khai thác thực tế sẽ đạt cao hơn so với kế hoạch ban đầu như đã diễn ra trong những năm qua. 

Tuy nhiên, không thể bỏ qua một thực tế là sản lượng dầu thô khai thác được ngày càng giảm sút. Năm 2016, có 17,23 triệu tấn dầu thô được khai thác (2,03 triệu tấn khai thác ở nước ngoài), nhưng sang năm 2017, lượng dầu thô khai thác được chỉ còn 15,52 triệu tấn (1,95 triệu tấn từ nước ngoài). 

Song song với giá dầu thô tăng còn là giá xăng. Công bố của Bộ Công thương trong kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 8/5/2018 cho thấy, giá xăng thành phẩm bình quân trên thị trường Singapore của 15 ngày trước kỳ điều hành với mặt hàng RON 92 là 80,8 USD/thùng; RON 95 là 86 USD/thùng và diesel là 97,4 USD/thùng. 

Thực tế này khiến giá xăng hiện tại so với thời điểm ngày 1/1/2018 đã tăng khoảng 840 đồng/lít với E5 RON 92; tăng hơn 2.000 đồng/lít với RON 95 và gần 1.600 đồng/lít với dầu diesel. 

Được biết, các chuyên gia của liên Bộ Tài chính - Công thương cũng đã tính toán các phương án giá xăng cao, bình quân tới 85 USD/thùng cho cả năm 2018. 

Thuế cũng đua

Theo đề xuất của Bộ Tài chính, thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng xăng dầu sẽ tăng lên kịch khung với thời hạn áp dụng từ ngày 1/7/2018. 

Cụ thể, thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng xăng sẽ tăng thêm 1.000 đồng/lít lên thành 4.000 đồng/lít và tăng thêm từ 1.100 - 1.700 đồng/lít so với mức hiện hành để lên đạt 2.000 đồng/lít với mặt hàng dầu. 

Với các mức thuế mới, ước tính, mỗi năm ngân sách sẽ thu thêm từ xăng dầu là 14.368 tỷ đồng. 

Điểm đáng chú ý là trong tờ trình của Bộ Tài chính cũng nhắc tới thực tế hụt thu khi thuế nhập khẩu xăng dầu theo các cam kết đang bị giảm mạnh.

Nếu tính theo sản lượng thực tế nhập khẩu từ các năm 2015-2016 và 2017, với giá tính thuế nhập khẩu thời điểm tháng 3/2018 và áp dụng mức thuế nhập khẩu MFN 40% so với áp dụng mức thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo Hiệp định ATIGA 20% và 

Hiệp định VKFTA (Việt Nam - Hàn Quốc) là 10% thì số thu thuế từ xăng dầu có sự giảm mạnh. 

Cụ thể, sẽ giảm từ 53.000 tỷ đồng năm 2015, xuống còn khoảng 13.400 tỷ đồng năm 2016 (giảm 39.600 tỷ đồng); xuống còn khoảng 14.100 tỷ đồng năm 2017 (giảm khoảng 38.900 tỷ đồng so với năm 2015) và sẽ chỉ còn 10.300 tỷ đồng trong năm 2018. 

Số thu từ thuế nhập khẩu xăng dầu cũng được cho là tiếp tục giảm cho tới khi thuế nhập khẩu giảm về 0% (với mặt hàng xăng vào năm 2024). 

Việc giá xăng dầu thế giới đang tăng mạnh ở thời điểm hiện tại nếu lại cộng thêm thuế bảo vệ môi trường tăng cao như đề xuất của Bộ Tài chính đang khiến dư luận lo lắng về áp lực gia tăng mạnh chi phí cho nền kinh tế.

Trước đó, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công Thương trong góp ý về đề xuất tăng thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng xăng dầu cũng cho rằng, cần có lộ trình điều chỉnh một cách hợp lý và nghiên cứu kỹ tác động về mặt kinh tế của chính sách này bởi đây là mặt hàng thiết yếu và là nguyên liệu đầu vào cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.