Sự biến động của thị trường chứng khoán và bài học từ câu chuyện đào tạo nhà đầu tư

Nhiều chuyên gia nhận định, chứng khoán hiện vẫn là một kênh đầu tư dài hạn và hấp dẫn. Cơ hội thì luôn có, nhưng để có khả năng nắm bắt, dĩ nhiên đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức, nền tảng và kinh nghiệm mới có thể bám trụ thị trường, từ đó tận dụng, biến cơ hội thành lợi nhuận.

2022 là một năm đầy biến động của thị trường chứng khoán Việt Nam. Từ đỉnh lịch sử của VNIndex, chỉ số rơi về vùng 873 điểm và kết thúc năm 2022 ở mốc 1.007 điểm – tương đương mất 32,78% - mức giảm lớn thứ 2 trong lịch sử thị trường, cắt đứt chuỗi 3 năm tăng trưởng liên tiếp của chỉ số, chặn đứng đà bùng nổ của số lượng nhà đầu tư mới tham gia ồ ạt vào thị trường trước đó. Theo đó, thị trường 2020 – 2022 đã chứng kiến một giai đoạn bùng nổ số lượng tài khoản mới, với hơn 3,64 triệu tài khoản được mở trong vòng 3 năm. Trong khi kết thúc năm 2019, tổng số tài khoản chứng khoán chỉ là 2,37 triệu. Nói cách khác, chỉ trong 3 năm thị trường bùng nổ gần nhất, số tài khoản mới tham gia còn lớn hơn cả 20 năm trước cộng lại, bất chấp số lượng tài khoản mở mới đã có dấu hiệu giảm liên tục từ tháng 7/2022.

Đây cũng là hệ quả dễ hiểu nếu nhìn sâu vào số liệu và đối chiếu với những diễn biến của nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng. Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, thời điểm cuối năm 2022 nền kinh tế cũng đã có những dấu hiệu chững lại do chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài và nội tại. Điều này đã thể hiện trên thị trường tài chính như thị trường chứng khoán mất hơn 30% giá trị; thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản đóng băng; thị trường vàng biến động mạnh…

Đối với thị trường chứng khoán, đã qua rồi cái thời “cứ mua là thắng”. Chỉ cần tham gia các “room phím hàng” nghe “3 chữ cái” mà không cần quan tâm nội tại doanh nghiệp, câu chuyện ngành, diễn biến vĩ mô là đã có thể thu được lợi nhuận. Sự sàng lọc khắc nghiệt của thị trường đã cho thấy kênh đầu tư chứng khoán không phải một canh bạc đỏ đen mà cần sự nghiêm túc đầu tư, học hỏi đào sâu kiến thức, chắt lọc kinh nghiệm, rèn tâm lý, kỷ luật. Sự tham gia mạnh mẽ của lớp nhà đầu tư mới đã tạo nên sự sôi động cho thị trường chứng khoán, nhưng theo các chuyên gia, để thị trường phát triển lành mạnh và bền vững, công tác đào tạo kiến thức cho các nhà đầu tư là việc phải được ưu tiên đặt lên hàng đầu.

Đi theo hướng bền vững, một số công ty chứng khoán đã lựa chọn xây dựng kiến thức cho Nhà đầu tư làm định hướng phát triển, song song với việc phát triển các sản phẩm tài chính đa dạng, phù hợp khẩu vị đầu tư trong nhiều giai đoạn của thị trường. Cách làm này có thể không làm hài lòng các nhà đầu tư có tâm lý thích “đánh nhanh thắng nhanh”, nhưng khi thị trường chứng khoán bước vào giai đoạn biến động, nhà đầu tư mới nhận ra đây chính là những giá trị giúp đứng vững trước các biến động của thị trường.

Nhà đầu tư Nguyễn Huy (31 tuổi – Tây Hồ, Hà Nội) cũng từng là một F0, gia nhập thị trường năm 2020 - đúng lúc bùng nổ nhất trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo con sóng chung, anh cũng từng có khoản lợi nhuận đáng kể. Song hiện tại nhìn lại, với anh, điều thành công nhất là sự tỉnh táo, tránh rủi ro từ hiệu ứng FOMO lúc thị trường hưng phấn, và điều may mắn nhất là lựa chọn được công ty chứng khoán không chỉ đồng hành hỗ trợ đầu tư mà còn cùng mình quản trị rủi ro, đào tạo kiến thức. Không giống như những người bạn khác từng đầu cơ cổ phiếu, mất tiền và giờ đã rời bỏ thị trường, anh Huy khẳng định: "Bước vào nhịp điều chỉnh, ai còn ở lại thị trường mới là những nhà đầu tư kiên trì, bền bỉ". Đây cũng là những giá trị mà anh đúc kết sau hơn 2 năm gắn bó và mở tài khoản tại Công ty Chứng khoán SSI.

Luôn coi trọng việc xây dựng kiến thức cho nhà đầu tư, bất kể giai đoạn thăng hoa hay điều chỉnh, SSI luôn tập trung xây dựng các chương trình đào tạo kiến thức cho nhà đầu tư: Ở giai đoạn 2020 – 2021 khi thị trường bùng nổ, SSI tập trung triển khai nhiều chương trình đào tạo kiến thức đầu tư cơ bản. Bước sang giai đoạn thị trường có nhiều biến động, các chương trình đào tạo thiên về quản trị danh mục, phân bổ tài sản, các sản phẩm đầu tư...

“Gõ cửa tháng mới” là một chương trình mới của CTCP Chứng khoán SSI – cung cấp các chiến lược đầu tư tháng cho Nhà đầu tư

Công ty liên tục cập nhật các báo cáo chiến lược, khuyến nghị, đào tạo thị trường, là kênh tham khảo thông tin của nhà đầu tư. Các chương trình tư vấn đầu tư liên tục được xây dựng, phối hợp để ra mắt như: Chương trình “Bí mật đồng tiền” kết hợp cùng VTV Digital, “Chọn danh mục” kết hợp cùng báo Đầu tư chứng khoán, “Café Chứng” vào lúc 8h15 trước mỗi phiên giao dịch, hay chương trình “Gõ cửa tháng mới” cho nhà đầu tư cần tư vấn chiến lược theo tháng...

Mỗi chương trình hướng đến một nhóm nhà đầu tư khác nhau, với khẩu vị và phong cách giao dịch khác nhau. Nhưng tựu chung lại, nhà đầu tư sẽ tìm thấy ở các chương trình nhiều bài học từ các câu chuyện đầu tư thực tế, kinh nghiệm từ những chuyên gia chứng khoán, nhà đầu tư lão luyện, đến các phân tích chuyên sâu, tìm thấy nhóm ngành tiềm năng, mã cổ phiếu hấp dẫn theo từng thời điểm...

Ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng kiêm Trưởng ban Đào tạo – Phát triển CTCP Chứng khoán SSI chia sẻ, câu chuyện đào tạo nhà đầu tư cần sự chung tay của rất nhiều thành viên thị trường. Bên cạnh cơ quan quản lý cũng cần sự góp sức của các doanh nghiệp. SSI cũng đang cố gắng đóng góp công sức vào quá trình này. Bên cạnh việc chủ động cung cấp kiến thức cho các nhà đầu tư, SSI còn phối hợp với các đơn vị truyền thông để đưa chứng khoán đến với với khán giả đại chúng. “SSI coi đây như trách nhiệm xã hội, mục tiêu duy nhất là đào tạo nên không lên sóng quảng cáo công ty tốt hay kêu gọi mọi người mua cổ phiếu công ty”.

Ông Phạm Lưu Hưng (thứ 2 bên trái) và NĐT Đặng Đình Hiệp (thứ 2 bên phải sang) – Nhà đầu tư với 16 năm gắn bó với SSI chia sẻ kinh nghiệm đầu tư tại chương trình “Bí mật đồng tiền’.

Với sự phát triển của thị trường tài chính như hiện nay, xu thế chung là các công ty chứng khoán cũng dần trở thành một định chế tài chính với các sản phẩm đầu tư phức tạp, đa dạng. Nhà đầu tư cũng đã thay đổi nhiều, với tính chuyên nghiệp và tầm nhìn dài hạn hơn. Đào tạo nhà đầu tư, khách hàng là cách thiết thực nhất để xây dựng thị trường.

Nhã An