Kỳ này, Bộ trưởng Bộ Tài chính tập trung trả lời 4 vấn đề lớn gồm: Kiểm soát bình ổn giá cả thị trường, nhất là mặt hàng thiết yếu; Nợ công và khả năng cân đối nguồn lực trả nợ; Quản lý thu chi ngân sách; Hoạt động cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại hoạt động của DNNN. Tham gia giải trình với Bộ trưởng Bộ Tài chính chiều qua còn có sự đăng đàn của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng.
Nghị định 84: chậm sửa vì thận trọng
Liên quan đến kết luận thanh tra Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, khi đầu tư cho 6 dự án nguồn điện, EVN đã dùng 355.000 m2 đất để xây nhà ở cho cán bộ, nhân viên. Trong số này, có cả những biệt thự đơn lập, song lập, nhà liền kề, chung cư cao tầng, bể bơi, sân tennis... Tổng chi phí của những khoản mục này gần 600 tỷ đồng, được hạch toán vào khoản mục "khu nhà quản lý vận hành và sửa chữa". Theo Thanh tra Chính phủ, việc hạch toán này là không đúng quy định.
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương rà soát chi phí nhà ở, nhà quản lý vận hành và sửa chữa của ngành điện. Các bộ đã thực hiện và có văn bản báo cáo Chính phủ vào tháng 5 vừa qua.
Theo đó, chi phí khấu hao nhà khách chuyên gia, nhà quản lý vận hành và sửa chữa điện, nhà ở cho người lao động tại nhà máy điện được cơ quan quản lý hướng dẫn DN đưa vào chi phí sản xuất - kinh doanh. Trường hợp nhà ở trực tiếp cho người lao động có thu tiền thuê, số tiền thu được hạch toán vào chi phí chi phí vận hành nhà máy điện.
Chi phí khấu hao nhà đơn lập, song lập, nhà liền kề, nhà chung cư cao tầng mà EVN cho cán bộ làm việc trong nhà máy điện thuê sử dụng thì không được hạch toán vào chi phí sản xuất - kinh doanh điện. EVN phải xác định đơn giá nhà cho thuê đúng quy định, đảm bảo phù hợp chi phí khấu hao, không được hạch toán vào giá thành và phải thu hồi, hạch toán riêng.
Chi phí đầu tư cho công trình mục đích phúc lợi như nhà trẻ, bể bơi, sân tennis thì EVN cũng như các đơn vị thành viên phải sử dụng quỹ phúc lợi hoặc nguồn tài trợ khác để xử lý, mà không được tính chi phí khấu hao đưa vào giá thành điện.
“Báo cáo này cũng mới được hoàn thành thôi. Sắp tới, chắc là Chính phủ sẽ có chỉ đạo tiếp theo và chúng tôi tiếp tục có báo cáo về vấn đề này”, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói.
Trước chất vấn của đại biểu Lê Thị Nga (Thái Nguyên) về việc vì sao đã 3 năm từ khi có chỉ đạo mà chưa sửa được Nghị định 84 về quản lý hoạt động kinh doanh xăng dầu, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, vừa qua, Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về sửa đổi nghị định này và sẽ lấy ý kiến thành viên Chính phủ, trong thời gian rất ngắn tới đây sẽ trình Chính phủ ban hành nghị định sửa đổi.
Tham gia giải trình thêm, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng giải thích, sở dĩ việc sửa đổi Nghị định 84 chậm là vì cần xem xét toàn diện với một văn bản có liên quan mật thiết đến toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội, nên các bộ, ngành rất thận trọng.
Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, với việc sửa đổi Nghị định 84, giá xăng dầu sẽ được điều hành càng ngày càng sát thị trường, rút ngắn chu kỳ tính giá cơ sở, hiện là 30 ngày, sắp tới sẽ xuống còn 15 ngày. Tiến tới sẽ để DN quyết định giá theo thị trường, Nhà nước sẽ chỉ làm nhiệm vụ hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra...
Còn Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, quy định được sửa đổi còn hướng tới tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh xăng dầu cạnh tranh hơn, có thêm nhiều đầu mối, tránh độc quyền.
“Sẽ tính đến phương thức mua đứt bán đoạn với thương nhân có khả năng kinh doanh xăng dầu, sử dụng hiệu quả hơn quỹ bình ổn”, Bộ trưởng Hoàng nói.
Trước lo ngại của một số đại biểu về việc chuyển cho Bộ Công Thương chủ trì điều hành giá xăng dầu thay vì Bộ Tài chính, sẽ làm nặng nề tình trạng vừa đá bóng vừa thổi còi, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng giải thích đó là do Luật Giá quy định, Bộ Tài chính chỉ quản lý về giá, thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn song hành cùng các bộ điều hành cụ thể theo sự phân công của Chính phủ.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thì khẳng định “không muốn nhận việc này” và chỉ muốn Bộ Tài chính là cơ quan chủ trì điều hành giá, Bộ Công thương phối hợp. Ông Hoàng nói thêm, thật ra đây là tổ liên ngành, nếu có bộ nào không đồng ý là phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Về yêu cầu minh bạch cơ chế điều hành giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, hiện website của Bộ đã công khai tình hình trích lập, quản lý sử dụng số dư quỹ bình ổn xăng dầu hàng quý từ năm 2013. Năm nay, sẽ tiến thêm một bước là công khai giá cơ sở.
Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định thêm, sự minh bạch mà Bộ hướng đến không chỉ là yêu cầu DN công khai giá cả xăng dầu, mà còn công khai cả tiền lương cán bộ công chức.
20% ngân sách dành trả nợ
Tại phiên chất vấn chiều qua, nợ công và khả năng trả nợ là vấn đề được nhiều đại biểu tập trung nêu câu hỏi.
Báo cáo về vấn đề này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, nợ công có tăng nhưng so với GDP thì tỷ lệ thay đổi không nhiều, từ mức 51,7% GDP vào năm 2010 tăng lên 54,1% (ước tính) của năm 2013 và vẫn ở dưới mức 65% theo yêu cầu của Quốc hội.
Về cơ cấu nợ công, khoảng 50% là nợ nước ngoài với điều kiện vay cơ bản là ưu đãi với thời gian đáo hạn còn lại khoảng 15 năm; 50% còn lại là khoản vay trong nước thông qua phát hành trái phiếu chính phủ với kỳ hạn phần lớn nằm trong khoảng từ 2 - 5 năm. Cơ bản không vay nước ngoài thương mại, lãi suất cao, thời gian ngắn, kể cả đối với các khoản vay về cho vay lại. Đồng thời, các khoản vay bù đắp bội chi cơ bản chỉ sử dụng cho đầu tư phát triển và thực hiện quản lý, sử dụng hiệu quả, giải ngân đúng tiến độ, đúng quy định.
“Tuy nhiên, áp lực về vay mới để trả các khoản vay cũ là tương đối lớn. Mỗi năm, Việt Nam phải dành khoảng 20% tổng thu NSNN để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ”, Bộ trưởng Dũng nói và giải trình thêm hiện nay, các khoản nợ của DNNN được Chính phủ bảo lãnh, nợ vay về cho vay lại của Chính phủ đã được tính trong phạm vi nợ công. Các khoản vay nợ của DN không được tính trong nợ công, bởi DN là người trực tiếp đi vay nợ để đầu tư và có nghĩa vụ trả nợ.
“Các đại biểu sốt ruột là đúng, song mức trả nợ vẫn trong khả năng cho phép, nợ công vẫn nằm trong ngưỡng an toàn”, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định.
Ông Bùi Quang Vinh,Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư
“Dự án kéo điện ra biển đảo thì không chỉ tính hiệu quả kinh tế đơn thuần”
Sau Chỉ thị 1792/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu chính phủ, có thể nói tình trạng bố trí vốn đầu tư công dàn trải, lãng phí đã được giảm thiểu. Nếu tiếp tục thực hiện nghiêm chỉ thị này thì đến năm 2015 có thể cơ bản chấm dứt được tình trạng bố trí vốn dàn trải.
Hiện có thể thấy, không có nước nào có tiêu chí đánh giá chung về hiệu quả đầu tư xây dựng cơ bản theo quốc gia hay theo khu vực, mà chỉ có tiêu chí theo dự án đầu tư. Đánh giá hiệu quả dự án thì tiêu chí là theo mục tiêu xây dựng dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chẳng hạn một dự án thủy lợi, tính suất đầu tư trên mỗi héc-ta cây trồng, thời hạn thi công, thời hạn hoàn thành trong báo cáo nghiên cứu khả thi.
Khi hoàn thành công trình, ta đối chiếu với mục tiêu này, nếu đảm bảo là đạt được hiệu quả. Hiệu quả đầu tư của dự án đầu tư công không chỉ tính đơn thuần về kinh tế mà còn phải tính đến những yếu tố xã hội. Nhiều dự án nếu xét về yếu tố kinh tế thì không hiệu quả nhưng có ý nghĩa về xã hội lớn, như dự án kéo điện ra biển đảo chẳng hạn.
Ngân sách đầu tư công của chúng ta đang giảm mạnh. Năm năm trước, giai đoạn 2005 - 2010, tới 32% chi ngân sách cho phát triển, nhưng đến 2014 chỉ còn 16,2%. Tuy nhiên, do nợ công đã cao nên cân nhắc việc chi tiêu là hợp lý.
Về nợ đọng xây dựng cơ bản, hiện còn nợ hơn 32.800 tỷ đồng tại hơn 14.000 dự án. Nhưng trong năm 2014, các địa phương đã bố trí 5.200 tỷ đồng trả nợ, nên chỉ còn nợ 27.600 tỷ đồng.
