Sau chuyến công tác từ ngày 14 - 21/09/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính làm việc với Sở Giao dịch Chứng khoán London (LSE) và FTSE Russell, thị trường đang đặt kỳ vọng cao về việc chứng khoán Việt Nam sẽ được công bố chấp thuận nâng hạng vào ngày 7/10 tới. Điều này sẽ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn từ các quỹ đầu tư vào thị trường, đặc biệt là dòng vốn nước ngoài.
Tại hội thảo Directors Talk do Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) tổ chức ngày 25/9, ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Phân tích và Nghiên cứu Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank (VCBF) cho biết, với vai trò là một quỹ đầu tư - nhà đầu tư tổ chức, bên cạnh việc nâng hạng, các quỹ quan tâm đến nhiều yếu tố hơn.
“Bài học mà chúng tôi quan sát ở nhiều thị trường là không phải cứ nâng hạng xong thì có thể đón được dòng vốn đầu tư từ nhà đầu tư nước ngoài. Đối với các nhà đầu tư tổ chức như chúng tôi, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài, họ rất quan tâm đến yếu tố: thị trường có hàng hóa đa dạng hay không và chất lượng hàng hóa có tốt hay không”, ông Linh nói.
Trong đó, chất lượng hàng hóa được phản ánh qua việc doanh nghiệp niêm yết có áp dụng thực hành quản trị tốt và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế hay không.
Tại VCBF, trong quá trình phân tích doanh nghiệp để ra quyết định đầu tư, bên cạnh mô hình kinh doanh, lợi thế cạnh tranh hay các chỉ số tài chính, VCBF đặc biệt chú trọng đến các yếu tố rủi ro liên quan đến hệ thống và con người. Trong đó, rủi ro về quản trị là mối lo ngại lớn nhất, bởi dù khó lượng hóa nhưng có thể khiến mô hình dự phóng sai lệch hoàn toàn.
Thực tế, không ít trường hợp VCBF buộc phải từ chối đầu tư vào những công ty có kết quả kinh doanh khả quan nhưng tồn tại nhiều vấn đề về quản trị, như giao dịch chằng chéo giữa các bên liên quan hoặc sở hữu chéo trong tập đoàn.
Theo ông Linh, quá trình nâng hạng thị trường đòi hỏi Việt Nam cần dần tiệm cận các chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là ESG và quản trị doanh nghiệp. Việc doanh nghiệp áp dụng các chuẩn mực này sẽ củng cố niềm tin của nhà đầu tư tổ chức vào khả năng phát triển bền vững, qua đó tạo cơ sở cho quyết định đầu tư dài hạn.
Hiện nhiều doanh nghiệp chưa thực sự chú trọng nâng chuẩn công bố thông tin cũng như chất lượng quản trị. Thông tin doanh nghiệp công bố thường thiếu đầy đủ, thiếu nhất quán và không dựa trên chuẩn mực quốc tế, khiến việc so sánh theo thời gian hoặc giữa các doanh nghiệp trở nên khó khăn. Thực trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình đánh giá và giải trình với khách hàng trong các quyết định đầu tư.
Ông Linh kỳ vọng một số chuẩn mực quốc tế quan trọng không chỉ dừng ở mức tự nguyện, mà cần được xây dựng thành lộ trình áp dụng bắt buộc. Bản thân doanh nghiệp cũng cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc tuân thủ các chuẩn mực này, bởi đối với nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài, yếu tố quản trị và ESG đóng vai trò then chốt.
“Nếu làm tốt, doanh nghiệp sẽ có cơ hội lớn trong việc thu hút dòng vốn ngoại khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng”, ông Linh lưu ý.
Dưới góc độ quản lý, bà Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành HOSE cho biết, quản trị công ty tại các doanh nghiệp Việt Nam, qua nhiều năm quan sát có thể nhận thấy một số vấn đề đáng chú ý.
Mức độ tuân thủ về quản trị phụ thuộc nhiều vào quy mô doanh nghiệp. Các công ty quy mô lớn thường có mức độ tuân thủ cao hơn so với doanh nghiệp nhỏ. Yếu tố then chốt quyết định vẫn là nhận thức và sự quan tâm của HĐQT.
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, những doanh nghiệp có quy mô hoạt động lớn, môi trường hoạt động rộng, và chịu sự chi phối của nhiều nhóm cổ đông khác nhau thường tuân thủ tốt hơn so với các công ty chỉ chịu chi phối bởi một nhóm cổ đông lớn.
Với cơ cấu đa sở hữu, nếu HĐQT không có giải pháp phù hợp, không xây dựng được quy chế và quy trình tuân thủ theo các yêu cầu ngày càng chặt chẽ, thì hệ quả trước tiên là hiệu quả hoạt động không được cải thiện. Tiếp đó, doanh nghiệp khó giữ chân nhà đầu tư dài hạn, những đối tác chiến lược, và sẽ dễ bị tổn thương trước biến động. Thực tế Covid-19 đã chứng minh, các Công ty có quản trị tốt mới duy trì được tăng trưởng.
Bà Đào cũng cho biết, Việt Nam đã tham gia 9 kỳ đánh giá quản trị công ty trong ASEAN nhưng luôn đứng cuối bảng, xếp thứ 6/6. Đây là “nỗi niềm” của cơ quan quản lý. Tuy nhiên, kỳ đánh giá năm 2025 được kỳ vọng sẽ có sự cải thiện, khi mức độ tuân thủ của doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là trên HOSE, đã tiến bộ nhờ sự giám sát và nhắc nhở thường xuyên.
Một điểm sáng khác là Thông tư 68, yêu cầu tất cả các công ty niêm yết phải công bố thông tin bằng tiếng Anh từ năm 2025. Trong khi các quốc gia trong khu vực dựa vào dữ liệu tiếng Anh để chấm điểm, thì doanh nghiệp Việt Nam lại thiếu thông tin ở phiên bản này, khiến kết quả đánh giá bị hạn chế dù báo cáo tiếng Việt đã đầy đủ.
Theo bà Đào, các quy định pháp luật mới cùng sự tham gia ngày càng tích cực của HĐQT đã giúp nâng cao ý thức tuân thủ tại nhiều doanh nghiệp. Tuy vậy, trong khi Việt Nam còn đang nỗ lực đáp ứng yêu cầu cơ bản, thì nhiều nước trong khu vực đã tiến xa trong áp dụng thông lệ tốt, khiến chúng ta thường xuyên bị bỏ lại phía sau.
Do đó, chiến lược phát triển được đặt ra tại Quyết định 2014, trong đó yêu cầu tuân thủ các thông lệ OECD là cú hích quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam học hỏi, nâng chuẩn và hội nhập. Trên cơ sở dữ liệu năm 2025, kỳ đánh giá vào năm 2026 được kỳ vọng sẽ chứng kiến bước tiến mạnh mẽ hơn của Việt Nam trong quản trị công ty.