Ảnh Internet
Một trong những điểm đến của dòng tiền là các thương vụ thoái vốn nhà nước, IPO và M&A. Ðể có tiền thanh toán và thực hiện thành công cho những thương vụ này, tiền vay ký quỹ sẽ được huy động.
Ngay từ đầu năm, một vài công ty chứng khoán vốn khá thành công cho các dịch vụ trọn gói trong năm 2016, bao gồm tư vấn bán vốn, tư vấn tái cấu trúc doanh nghiệp, tư vấn đầu tư… đã công bố kế hoạch huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu. Họ cho biết, cần nguồn dồi dào cho dịch vụ margin.
Ở góc độ quy định pháp lý, với những sự cố đã xảy ra trên thị trường năm 2016, cơ quan quản lý đã thể hiện thái độ chặt chẽ với loại hình dịch vụ này. Quyết định số 87/QÐ-UBCK về việc ban hành Quy chế hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán có hiệu lực từ 1/4/2017 đã không nới lỏng như kỳ vọng.
Ngoài giữ nguyên các điều kiện đang được áp dụng, Quyết định 87 đưa ra thêm một loạt tiêu chí khác, với mục tiêu sàng lọc ra các doanh nghiệp, chứng khoán có chất lượng tốt hơn để đưa vào rổ hàng hóa được phép ký quỹ. Chậm công bố báo cáo tài chính, kiểm toán có ý kiến ngoại trừ trong báo cáo tài chính, hay công ty có vi phạm pháp luật thuế... đều bị loại ra khỏi danh sách này.
Ðộng thái trên của cơ quan quản lý được nhiều nhà đầu tư trên thị trường ủng hộ. Bởi họ mong muốn thị trường sẽ vận hành lành mạnh dựa trên những chủ thể doanh nghiệp hoạt động đúng quy định và hiệu quả.
Việc siết chặt các quy định về cho vay ký quỹ, đi kèm với việc thanh-kiểm tra và xử phạt thật nghiêm các công ty chứng khoán vi phạm sẽ góp phần làm lành mạnh hóa các giao dịch trên thị trường.
Trên thực tế, năm 2016, tình trạng các công ty chứng khoán vì giành giật khách hàng, thị phần đã “vượt rào” margin là không hiếm, mà rõ ràng nhất là các quyết định xử phạt công ty chứng khoán của UBCK.
Nói vậy, nhưng thị trường muôn hình muôn vẻ. Trên hết, cần đến năng lực quản trị tổt của các chủ thể có liên quan đến dịch vụ cho vay ký quỹ. Với một số công ty chứng khoán, không chỉ đơn thuần xem xét thị giá cổ phiếu, báo cáo tài chính doanh nghiệp, mà còn đòi hỏi cả năng lực thẩm định các thông tin “mềm”, thông tin phi tài chính về doanh nghiệp khi quyết định có cho phép ký quỹ chứng khoán X, Y… hay không. Bài học ôm một mớ cổ phiếu của các doanh nghiệp rỗng ruột, mất hàng trăm tỷ đồng của không ít công ty chứng khoán vẫn còn đó.
Với lãnh đạo không ít doanh nghiệp niêm yết, dù không trực tiếp tham gia vào các giao dịch ký quỹ, nhưng cũng chịu tác động liên quan không kém. Cuối năm 2016, công ty có kết quả kinh doanh tăng trưởng 2 con số so với năm trước, nhưng giá cổ phiếu lại liên tục giảm, khiến cổ đông chất vấn ầm ầm, đối tác thì liên tục gọi điện “hỏi thăm”?
Nguyên nhân là một vài nhóm nhà đầu tư “cá mập” liên kết với vài công ty chứng khoán “đánh lên, đánh xuống” giá cổ phiếu, trong đó, họ sử dụng triệt để công cụ margin. Nói gì chăng nữa, giá cổ phiếu giảm, nhiều cổ đông thiệt hại, thì lãnh đạo doanh nghiệp niêm yết khó có thể đón Tết thật vui.
