Quốc hội hối thúc đẩy nhanh tái cơ cấu nền kinh tế

Ngày 31/10 và ngày 1/11, Quốc hội dành thời gian thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế xã hội năm 2013, kế hoạch 2014 và định hướng 2 năm còn lại của kế hoạch 2011 - 2015. Hầu hết ý kiến ngày đầu đều hối thúc tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế.

Trước đó, Báo cáo của Chính phủ cho biết, năm 2013, trong số 15 chỉ tiêu Quốc hội đề ra, có 11 chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch như lạm phát được kiềm chế, tỷ lệ nhập siêu ở mức thấp. Nhóm không đạt kế hoạch đều tập trung vào các chỉ tiêu quan trọng như tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước so với GDP và tỷ lệ vốn đầu tư phát triển toàn xã hội so với GDP.

Về chỉ tiêu GDP, năm 2013 ước đạt 5,4%, thấp hơn kế hoạch đã điều chỉnh. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 3 năm 2011 - 2013 dự kiến chỉ đạt 5,6% một năm, thấp nhất trong 13 năm.

Quốc hội thảo luận tại hội trường ngày 31/10 - Ảnh: Đức Thanh

Về sản xuất kinh doanh, tình hình vẫn rất khó khăn, tỷ lệ doanh nghiệp báo lỗ, không phát sinh số thuế phải nộp cao hơn so với các năm trước khiến cân đối ngân sách trở nên đáng báo động trong năm nay. Theo báo cáo của Ủy ban Tài chính Ngân sách, năm 2013, ngân sách ước hụt thu khoảng 63.630 tỷ đồng. Sau nhiều năm vượt thu, đây là năm đầu tiên, số thu ngân sách cả năm ước không đạt dự toán. Trong khi vẫn cần vốn cho đầu tư phát triển, Chính phủ đã phải đề xuất nâng trần bội chi từ 4,8% lên 5,3%. Ủy ban Tài chính ngân sách tán thành với đề xuất này.

Tái cơ cấu nền kinh tế dù đã được triển khai tích cực nhưng vẫn chưa thu được những kết quả rõ rệt. Tái cơ cấu đầu tư, trọng tâm là đầu tư công mới dừng ở việc kiểm soát chặt hơn danh mục đầu tư chứ chưa ngăn chặn được từ gốc rễ trách nhiệm phê duyệt dự toán đầu tư quá mức cần thiết, kém hiệu quả.

Tái cơ cấu thị trường tài chính, trọng tâm là hệ thống ngân hàng thương mại, đến nay đã cơ bản thực hiện xong việc tái cơ cấu 9 ngân hàng yếu kém, tuy nhiên, nợ xấu vẫn còn ở mức cao và tình trạng sở hữu chéo chưa được giải quyết.

Tái cơ cấu DN, trọng tâm là tập đoàn, tổng công ty nhà nước cũng mới dừng ở sắp xếp, định hướng thoái vốn đầu tư ngoài ngành, kết quả mang lại từ quá trình này còn chậm, mà thực tế cho thấy để càng chậm thì hậu quả càng trầm trọng hơn.

Chính phủ đặt mục tiêu phấn đấu của hai năm 2014 - 2015 đều hướng tới các chỉ tiêu tích cực hơn: tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân khoảng 6%/năm; GDP bình quân đầu người khoảng 2.200 - 2.300 USD vào năm 2015; giá tiêu dùng tăng khoảng 7%/năm; kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 10%/năm; tổng vốn đầu tư toàn xã hội bằng khoảng 31 - 32% GDP; giải quyết việc làm cho 3,0 - 3,2 triệu lao động; tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị dưới 4%.

Trước khi bắt đầu thảo luận, bên cạnh việc phân tích tình hình thực tế, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận đề xuất, kiến nghị các giải pháp để hoàn thiện chính sách pháp luật, công tác chỉ đạo điều hành, tăng cường tranh luận, trao đổi làm rõ thêm các vấn đề quan trọng nhằm phát triển kinh tế xã hội năm 2014 và 2 năm sau đó.

Đại biểu Lê Thị Yến (Phú Thọ):

Cần chú ý huy động nguồn vốn cho đầu tư phát triển khi tổng vốn tăng về lượng nhưng giảm về tỷ lệ. Cử tri kiến nghị về tăng cường đầu tư giúp người dân phát triển kinh tế. Do thời gian đầu thực hiện đề án tái cơ cấu nền kinh tế, nên phát triển kinh tế vẫn phụ thuộc vào tăng trưởng vốn đầu tư.

Đảm bảo lộ trình tái cơ cấu đầu tư, giảm dần tỷ trọng đầu tư công, tăng dần tỷ trọng đầu tư từ các nguồn xã hội vì đây là nguồn lực có độ mở cao, có tiềm năng lớn.

Về chính sách tín dụng ngân hàng cho sản xuất kinh doanh, khó khăn của DN về vốn, đầu ra sản phẩm, sức cầu yếu là cản trở lớn. Giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường của Chính phủ là đúng hướng. Chính sách ngân hàng, giảm lãi suất, cơ cấu lại khoản vay, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi vay có tác dụng tích cực. Đề nghị ngân hàng tập trung vốn vào lĩnh vực ưu tiên, xử lý vướng mắc trong tiếp cận vốn của DN và người dân.

Đại biểu Nguyễn Cao Sơn (Hòa Bình):

Tôi đề nghị Chính phủ tiếp tục có những giải pháp quyết liệt hơn để cứu DN vượt qua thời kỳ khó khăn, vừa tháo gỡ khó khăn về vốn, hỗ trợ thị trường xử lý hàng tồn kho, tiếp tục giảm lãi suất cho vay về mức 7 - 8%/năm, giảm giá thuê đất, hỗ trợ DN xây dựng nhà ở xã hội .

Đề nghị Chính phủ quan tâm xem xét phân lượng hai nội dung kiềm chế lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cần giải quyết vấn đề việc làm bên cạnh việc tháo gỡ cứu DN để tạo việc làm ổn định, bền vững.

Theo tôi, nên bán một số DN nhà nước, một số hạ tầng giao thông hoạt động có hiệu quả, gắn với thu hút vốn đầu tư của các DN nhằm bổ sung nguồn vốn cho ngân sách nhà nước để đầu tư cơ sở hạ tầng, vùng khó khăn, giảm các khoản vay ODA. Chính phủ phải có giải pháp cụ thể về thời gian để đẩy nhanh công tác cổ phần hóa các tập đoàn, tổng công ty nhà nước trước năm 2015.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (TP. Đà Nẵng):

Năm 2013 đã xuất hiện một số vấn đề mới có nguy cơ gây mất ổn định kinh tế vĩ mô, đó là sự thâm hụt ngân sách do nguồn thu không đạt kế hoạch. Bình quân cứ 5 DN đầu tư nước ngoài, DN ngoài quốc doanh thì chỉ có một DN có phát sinh nghĩa vụ nộp thuế giá trị gia tăng.

Tôi đề nghị lấy mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội làm cơ sở tái cấu trúc đầu tư công, tạo ra tác động tích cực tới hiệu quả đầu tư chung của nền kinh tế. Điều chỉnh giảm đầu tư công để cân đối với khả năng tiết kiệm, giảm nợ công, xây dựng hệ thống đấu thầu điện tử, thành lập cơ quan độc lập trực thuộc Quốc hội có thẩm quyền giám sát thanh tra, đánh giá các dự án lớn.

Đề nghị trước hết cần phải xóa bỏ trần lãi suất và trần huy động. Chuyển hệ thống lãi suất sang cơ chế lãi suất thị trường, nới dần tỷ giá theo hướng dẫn giá trần Việt Nam và thu hẹp dần khoảng cách chênh lệch giá cả đối nội và giá cả đối ngoại của đồng tiền Việt Nam.

Đại biểu Trương Văn Vở (Đồng Nai):

Việc triển khai thực hiện đề án tái cơ cấu nền kinh tế chưa bao gồm tái cơ cấu đầu tư công. Tái cơ cấu DN nhà nước thì rời rạc, tái cơ cấu ngân hàng thì chưa đạt yêu cầu. Để tạo sự chuyển động mạnh mẽ trong quản lý điều hành, thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội từ nay đến năm 2015 như Chính phủ đã xác định, tôi đề nghị thực hiện đồng thời, lộ trình đưa ra phải rõ ràng, hợp lý và khả thi trong tổ chức lập, quản lý theo quy hoạch 3 vùng kinh tế trọng điểm phục vụ cho yêu cầu triển khai tái cơ cấu.

Để tái cơ cấu đầu tư công đạt kết quả, cải tổ thể chế, phân cấp đầu tư và quản lý đầu tư có hiệu quả, cần sớm nâng tính pháp lý, sớm xây dựng đề án tái cơ cấu đầu tư công, kể cả phương thức hợp tác đầu tư công - tư PPP. Khắc phục có hiệu quả yếu kém kéo dài trong quản lý điều hành, sử dụng ngân sách nhà nước trong đầu tư phát triển.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị):

Tôi băn khoăn với báo cáo của Ngân hàng Nhà nước chỉ ra nhóm 9 ngân hàng cổ phần yếu kém. Muốn đạt yêu cầu đủ vốn, trước hết phải có đợt kiểm tra lại sức khỏe tổng thể để đánh giá lại chất lượng tài sản ngân hàng một cách thực chất. Từ đó tính toán lượng vốn tự có cần thiết, số vốn thiếu hụt phải bổ sung nếu ngân hàng đó muốn giữ quy mô hoạt động hiện hành.

Nếu chủ sở hữu hay các cổ đông hiện hữu không có, phải gọi thêm vốn từ các nhà đầu tư mới, vốn trong nước không đủ phải gọi vốn nước ngoài, nếu không được, phải cắt bỏ, thu hẹp quy mô hoạt động, hoặc đóng cửa ngân hàng. Không nên tiếp tục kiểu cơ cấu lại nợ xấu, xử lý nợ xấu qua VAMC một cách tình thế như hiện nay. Bởi cách làm này dễ tạo ra số nợ ảo, thực trạng ảo.

Báo cáo của Chính phủ cũng đã nêu rõ tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng, đòi hỏi phải có thay đổi đột phá về thể chế kinh tế và tổ chức hành chính liên quan đến huy động, phân bố và sử dụng nguồn lực quốc gia.

Cả nước hiện nay có 101 tập đoàn, tổng công ty và hai ngân hàng thương mại do nhà nước nắm giữ 100% vốn. Đến năm 2009, ngay cả khi Vinashin bắt đầu đổ vỡ, trong khi chưa có tổng kết thí điểm việc hình thành tập đoàn, vẫn có thêm 4 tập đoàn mới được thành lập.

Đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng):

Về phát triển DN, trong lúc các DN còn gặp khó khăn, chưa có dấu hiệu phục hồi rõ rệt, những DN mới ra đời chủ yếu là những DN nhỏ và vừa, chưa có thương hiệu. Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ DN nhưng chưa thực sự hiệu quả. Việc giãn, hoãn, khoanh nợ thuế chỉ có tác dụng đối với DN đang làm ăn có lãi, còn các DN thua lỗ thì không có tác dụng mấy.

Đề nghị đánh giá chính xác về tình hình phá sản, giải thể, dừng hoạt động của DN, việc tiếp cận vốn khó khăn của DN, các biện pháp tháo gỡ khó khăn như điều chỉnh lãi suất, xử lý nợ xấu, hàng tồn kho, cung cấp thông tin, điều kiện tiếp cận thị trường, miễn, giảm, hoãn, khoanh nợ thuế và quản lý nhà nước và một số vấn đề khác.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang):

Về tái cơ cấu ngành nông nghiệp, viêc tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong tình hình hiện nay là cần thiết nhưng đề án này vẫn chưa giải quyết được vấn đề bất cập hiện tại của ngành nông nghiệp. Đó là giải quyết vấn đề đầu ra của sản phẩm ngành này.

Với những vấn đề trên, tôi kiến nghị, trong cải cách ngành nông nghiệp, xin đặt quyền lợi của người nông dân lên hàng đầu. Đề nghị tăng cường triển khai rộng mô hình bảo hiểm xe lúa để người nông dân bớt thiệt thòi trong lúc sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam chưa có thương hiệu.