Đại diện cho hơn 30 tập đoàn tài chính quốc tế đang hoạt động tại Việt Nam vừa phải lên tiếng thúc giục Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhanh chóng ban hành các thông tư còn lại. Đồng thời, NHNN cũng vừa tổ chức lấy ý kiến của các tổ chức tài chính nước ngoài về một loạt dự thảo văn bản pháp lý trong lĩnh vực quản lý ngoại hối, cụ thể là dự thảo Thông tư hướng dẫn về giao dịch ngoại tệ trên thị trường Việt Nam theo quy định tại Nghị định 160; Thông tư hướng dẫn việc thanh toán, chuyển tiền đối với các giao dịch vãng lai và sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam; Thông tư hướng dẫn về quản lý ngoại hối đối với việc vay, trả nợ nước ngoài của người cư trú là tổ chức và cá nhân; Thông tư hướng dẫn về quản lý ngoại hối đối với đầu tư nước ngoài tại Việt Nam; Quyết định về trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng (TCTD) được phép hoạt động ngoại hối và Thông tư hướng dẫn việc cho vay và thu hồi nợ nước ngoài của người cư trú là tổ chức.
Đóng góp ý kiến cho dự thảo Thông tư hướng dẫn về giao dịch ngoại tệ, đại diện nhiều tổ chức tài chính cho rằng, quy định như dự thảo chưa bao gồm các phương thức giao dịch đã được quốc tế công nhận và sử dụng rộng rãi, cũng như chưa thể hiện rõ việc chấp thuận những quy định và thông lệ quốc tế trong lĩnh vực giao dịch ngoại hối. Các tổ chức này kiến nghị NHNN nên quy định cụ thể các bên tham gia giao dịch ngoại tệ có thể giao kết giao dịch qua điện thoại, telex, fax, SWIFT, mạng giao dịch điện tử, hoặc các hình thức khác theo quy định của TCTD được phép theo thông lệ quốc tế (Reuters and Bloomberg) và các quy định có liên quan của pháp luật hiện hành. Các giao dịch này có hiệu lực pháp lý ngay sau khi các bên kết thúc giao dịch qua bất kể công cụ nào nêu trên. Tất cả giao dịch ngoại tệ sau khi thực hiện phải được xác nhận bằng văn bản. Nội dung, hình thức và thời gian gửi văn bản xác nhận giao dịch do TCTD được phép quy định theo các thông lệ quốc tế (đề nghị bỏ yêu cầu: phù hợp với các quy định hiện hành) và đảm bảo cơ sở pháp lý cho quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia giao dịch cũng như cơ sở pháp lý cho việc hạch toán kế toán và tranh chấp giữa các bên (nếu có). Một giao dịch hối đoái được xem là đã được xác nhận, nếu các bên đã thực hiện nghĩa vụ thanh toán của mình như đã giao kết.
Liên quan đến hình thức thanh toán và chứng từ trong giao dịch ngoại tệ, dự thảo thông tư yêu cầu TCTD phải chịu trách nhiệm thay cho khách hàng và đảm bảo giao dịch có thực, theo ý kiến của nhiều ngân hàng, quy định này không hợp lý. Về nguyên tắc, TCTD không phải chịu trách nhiệm pháp lý cho tính xác thực của các chứng từ do khách hàng xuất trình, mà khách hàng phải tự chịu trách nhiệm. Ngoài ra, nếu điều kiện cho phép, các thông lệ quốc tế đã được sử dụng rộng rãi trên thế giới cần được công nhận và áp dụng. Các tổ chức kiến nghị sửa đổi: khách hàng khi thực hiện giao dịch ngoại tệ phải xuất trình các chứng từ cung cấp đầy đủ thông tin về mục đích, số lượng, loại ngoại tệ cần thanh toán và thời điểm dự kiến thanh toán để đảm bảo cho việc cung ứng các dịch vụ ngoại hối được thực hiện đúng mục đích và phù hợp với quy định về quản lý ngoại hối và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Một đóng góp đáng chú ý nữa là quy định về loại tổ chức được phép giao dịch bằng ngoại tệ trên lãnh thổ Việt Nam quá hạn chế. Danh sách các loại hình tổ chức được phép giao dịch bằng ngoại tệ trên lãnh thổ Việt Nam cần được mở rộng, bao gồm các đơn vị có thu chi ngoại tệ trong hoạt động sản xuất - kinh doanh hàng ngày như cảng vụ, hãng hàng không, khách sạn, công ty lữ hành… Các tổ chức tài chính đã lập một danh sách mở rộng hơn đính kèm vào bản góp ý để NHNN xem xét.
Liên quan đến vấn đề vay trả nợ nước ngoài, dự thảo các thông tư quy định, doanh nghiệp Việt Nam phải mở tài khoản cho mỗi khoản vay, song để tiện cho việc quản lý các ý kiến đóng góp đề xuất, nên quy định mỗi DN Việt Nam chỉ được mở một tài khoản duy nhất cho việc vay và trả nợ nước ngoài. Ngoài ra, một vài quy định trong các dự thảo thông tư dường như mâu thuẫn với Nghị định 160, khiến NĐT nước ngoài không khỏi thắc mắc. Đơn cử như quy định, tất cả các giao dịch vay nợ nước ngoài (thanh toán vốn, lãi, chi phí) phải được chuyển qua một tài khoản vốn, trong khi đó Điều 11.4 của Nghị định 160 lại nêu rõ rằng, tài khoản vốn chỉ sử dụng cho việc chi trả tiền gốc, lãi chi phí của các khoản vay nước ngoài trung và dài hạn ra khỏi Việt Nam.
Các TCTD cũng đề nghị NHNN làm rõ, đầu tư trực tiếp nước ngoài có được đối xử như đầu tư gián tiếp trong việc quản lý và kiểm soát doanh nghiệp, đồng thời quy định cụ thể các chứng từ liên quan cần thiết trong trường hợp chuyển lợi nhuận ra nước ngoài (chẳng hạn như việc NHNN cần tái khẳng định xem có cần chứng nhận từ phía cơ quan thuế rằng việc chuyển lợi nhuận/vốn đã được cho phép).