Mỗi năm, Cà phê An Giang xuất khẩu 80.000 tấn cà phê, vì thế ông An cho hay, ngay từ đầu năm 2009 Công ty chủ trương sẽ tăng cường sử dụng các dịch vụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá. Những sản phẩm phục vụ doanh nghiệp trong lĩnh vực này cũng được các ngân hàng cung cấp khá đa dạng như hợp đồng kỳ hạn (forward), quyền chọn (option) hay sản phẩm cho vay tiền đồng với lãi suất USD.
Với doanh nghiệp xuất khẩu, sau khi được hưởng hỗ trợ lãi suất, doanh nghiệp có thể vay tiền đồng với lãi suất 1%/năm, nhưng phải cam kết bán ngoại tệ cho ngân hàng với tỷ giá của ngày giải ngân; nếu doanh nghiệp muốn bán ngoại tệ cho ngân hàng theo tỷ giá thực ngày trả nợ thì lãi suất vay sau khi được hỗ trợ sẽ là 4 - 4,5%/năm. Như vậy, tùy theo nhận định về biến động tỷ giá mà nhà xuất khẩu lựa chọn phương án vay phù hợp, chứ không phải ngân hàng cứ quảng cáo lãi suất 1 - 2%/năm mà đã hấp dẫn.
Giám đốc tài chính một doanh nghiệp thủy sản lớn của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu ước 200 triệu USD/năm cho biết, năm 2008 doanh nghiệp này thường sử dụng công cụ bán forward. Ở thời điểm tỷ giá ổn định như 3 tháng đầu năm, lựa chọn này khá hiệu quả, nhưng hồi tháng 5, tháng 6 tỷ giá biến động tới 19.000 VND/USD thì họ bị lỗ không ít.
Tuy nhiên, với nhà nhập khẩu hạt nhựa như CTCP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong (NTP) thì việc không sử dụng công cụ forward ở thời điểm “nóng bỏng” trên cũng gây thiệt hại tới hơn chục tỷ đồng. Ông Nguyễn Trung Kiên, Kế toán trưởng NTP cho hay, do đặc thù nhập khẩu một lượng lớn nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, doanh nghiệp thường sử dụng dịch vụ mua forward trước cả tháng, cách làm này giúp Công ty xác định khá chính xác giá cả cũng như chi phí tài chính. Năm 2008, có thời điểm USD khan hiếm, doanh nghiệp có muốn thực hiện dịch vụ này, ngân hàng cũng không cung cấp, cũng có thời điểm chi phí để mua forward ngoại tệ cho một đơn hàng tới 700 - 800 triệu đồng khiến lãnh đạo doanh nghiệp không “quyết”, hệ quả là tháng 5 đồng USD tăng vọt, chi phí tài chính ngốn thêm cả chục tỷ đồng.
Với một số doanh nghiệp, do điều kiện nào đó phải vay ngoại tệ A để nhập khẩu nguyên liệu, máy móc, thiết bị, song nguồn thu lại là ngoại tệ B thì có thể tìm đến ngân hàng cung ứng dịch vụ hoán đổi lãi suất tiền tệ. Công cụ này có thể giúp doanh nghiệp cân đối luồng tiền, cơ cấu lại tài sản nợ - có và giảm bớt chi phí vốn trên cơ sở nhận định đúng diễn biến thị trường.
Thực tế trên đây cho thấy, công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá đóng vai trò quan trọng với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, song những năm trước doanh nghiệp khá thờ ơ với công cụ bảo hiểm này? Lý do là lâu nay doanh nghiệp Việt Nam quen sử dụng đồng USD trong giao thương quốc tế, hơn nữa chính sách tỷ giá của Chính phủ duy trì ổn định nên doanh nghiệp không chịu mấy tác động. Nay trong xu thế đẩy mạnh đầu tư, tập trung cho xuất nhập khẩu, giao thương quốc tế mở rộng và đặc biệt thông điệp điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước là “linh hoạt”, doanh nghiệp không thể lơ là.
Vậy tiêu chí nào được doanh nghiệp đánh giá cao khi lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ? Theo ông Kiên, khi doanh nghiệp có kế hoạch mua USD kỳ hạn, bao giờ cũng khảo sát 3 - 4 ngân hàng, mỗi ngân hàng có một điều kiện khác nhau, có ngân hàng yêu cầu chuyển ngay tiền đồng vào tài khoản sau khi ký hợp đồng, có ngân hàng lại cho phép nộp tiền khi nhận USD... Tùy theo đặc thù cân đối dòng tiền, doanh nghiệp sẽ lựa chọn ngân hàng tốt nhất.
Tuy nhiên, vị giám đốc tài chính doanh nghiệp thủy sản trên lại đưa ra tiêu chí khác. Hiện lãi suất tại các ngân hàng khá giống nhau, sản phẩm bảo hiểm rủi ro tỷ giá tại nhiều ngân hàng cũng tương tự, vậy thì ngân hàng nào có chính sách chăm sóc khách hàng tốt sẽ có ưu thế. Ông này cho hay: “Xuất khẩu quy mô lớn nên chúng tôi thường chọn dịch vụ của 3 - 4 ngân hàng, chứ không tập trung vào một ngân hàng nào cả”.