Phát triển TTCK cần tư duy “mở đất” (Kỳ cuối): Chờ tư duy mang tầm đột phá

Kỳ cuối: Chờ tư duy mang tầm đột phá

Cần định vị lại vị thế của TTCK

Theo kế hoạch, dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi sẽ được đưa ra Quốc hội thảo luận tại kỳ họp dự kiến diễn ra vào tháng 5/2019. Trong bối cảnh dự thảo Luật Chứng khoán đang được khẩn trương hoàn thiện, thì mới đây, ngày 15/1/2019, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành Nghị quyết số 39-NQ/TW về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế.

Trong đó, Nghị quyết số 39-NQ/TW  đưa ra định hướng lớn: “Tập trung phát triển thị trường vốn trong nước theo hướng đa dạng hoá công cụ nợ và nhà đầu tư, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Xây dựng Luật Chứng khoán sửa đổi và các văn bản hướng dẫn thực hiện nhằm phát triển đồng bộ thị trường vốn, TTCK thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho đầu tư phát triển.

Chuẩn bị cơ sở hạ tầng, hệ thống công nghệ; phát triển đầy đủ, đồng bộ TTCK phái sinh, cổ phiếu, trái phiếu, tạo điều kiện cho việc thực hiện các giao dịch nợ trên TTCK và chuyển đổi các khoản nợ xấu thành chứng khoán để giao dịch công khai, minh bạch vào thời điểm thích hợp...”.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Ban soạn thảo dự án Luật Chứng khoán sửa đổi cần nghiên cứu kỹ lưỡng định hướng mang tính cởi mở trên, để thể chế hóa vào các quy định của dự thảo, nhằm tạo bước đột phá cho sự phát triển của TTCK trong giai đoạn tới. Đặc biệt, cần định vị lại rõ ràng vai trò, vị trí của TTCK theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế, để không chỉ mở ra dư địa phát triển mới, mà còn sớm san sẻ gánh nặng tài trợ vốn cho nền kinh tế với lĩnh vực ngân hàng.

TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, quá trình tái cơ cấu thị trường tiền tệ, thị trường vốn, cũng như hoàn thiện hệ thống pháp lý, mà trực diện là sửa Luật Chứng khoán lần này cần đưa ra hệ thống giải pháp đồng bộ, khả thi, nhằm đảm bảo cân bằng hơn tỷ lệ vốn mà thị trường tiền tệ và thị trường vốn tài trợ cho nền kinh tế. Để đạt mục tiêu này, cần sự vào cuộc hiệu quả, mạnh mẽ cả từ phía cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp.

Theo góc nhìn của TSKH. Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), thực tế sau gần 20 năm vận hành, TTCK đã đạt được những thành tựu đáng kể, dần dần tiến tới vai trò kênh huy động vốn trung và dài hạn của nền kinh tế.

Để đạt được mục tiêu lớn hơn, điều quan trọng là cần xác định lại vị thế của TTCK trong khu vực tài chính, xác lập quy mô mục tiêu, độ sâu và độ rộng của thị trường, từ đó có các giải pháp triển khai thực hiện, nhất là hoàn thiện khung pháp lý. Bởi vậy, trong lần sửa đổi này, Luật Chứng khoán cần hướng tới các mục tiêu dài hạn.

Thứ nhất, tự do hóa hoạt động thị trường theo hướng loại bỏ bớt các điều kiện, thủ tục, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường hơn. Giải pháp cho mục tiêu này đó là áp dụng cơ chế đăng ký phát hành chứng khoán dựa trên chế độ công bố thông tin đầy đủ theo thông lệ quốc tế.

Chẳng hạn, bãi bỏ các quy định về thời gian hoạt động doanh nghiệp, mức độ lợi nhuận, quy định về cơ chế xét duyệt, cấp phép, thay vào đó là cơ chế đăng ký phát hành với cơ quan quản lý nhà nước. Việc loại bỏ bớt các điều kiện và tiết giảm thủ tục hành chính sẽ giúp nhiều tổ chức phát hành, kể cả các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể tiếp cận và huy động vốn trên TTCK.

Thứ hai, mở rộng TTCK dưới hình thức áp dụng cơ chế đại chúng hóa/phát hành ra công chúng gắn với niêm yết, đăng ký giao dịch. Đây là thông lệ quốc tế mà Việt Nam chưa làm được đối với các doanh nghiệp tư nhân khi thực hiện chào bán cổ phiếu ra công chúng (IPO) theo pháp luật chứng khoán.

Trong khi đó, cả hai cơ chế theo thông lệ quốc tế là chào bán dựa trên công bố thông tin đầy đủ và cơ chế phát hành gắn với đăng ký giao dịch đều đã và đang được thực hiện thành công trong công tác cổ phần hóa và tái cấu trúc hệ thống doanh nghiệp nhà nước.

Thứ ba, tập trung phát triển cơ sở nhà đầu tư có tổ chức, thúc đẩy thu hút vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài. Trong đó, cải cách hệ thống thể chế và có các giải pháp kỹ thuật để đáp ứng các tiêu chí nâng hạng TTCK của MSCI, đặc biệt là các tiêu chí về mức độ tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đó, hoàn thiện khung pháp lý, các quy định hướng dẫn việc triển khai các loại hình quỹ đầu tư chuyên biệt, góp phần xã hội hóa nguồn lực đầu tư xã hội như quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng, quỹ đầu tư năng lượng, quỹ đầu tư mạo hiểm.

Thứ tư, thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển, đa dạng hóa cấu trúc sản phẩm trên thị trường phái sinh. Đối với trái phiếu doanh nghiệp, nghiên cứu và cho phép tổ chức thị trường các sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp dành cho nhà đầu tư tổ chức và các nhà đầu tư chuyên nghiệp, tạo một kênh dẫn vốn mới bên cạnh cổ phiếu.

Thứ năm, tăng cường năng lực giám sát, quản lý và cưỡng chế thực thi của cơ quan quản lý nhà nước. Trong đó, ưu tiên thiết lập các cơ chế giám sát, cảnh báo sớm, đảm bảo hoạt động ổn định của khu vực tài chính quốc gia. 

Chờ cơ chế khuyến khích

Để tiếp sức cho sự phát triển của TTCK, ý kiến từ phía chuyên gia, thành viên thị trường cho rằng, cơ quan quản lý cần định hình các cơ chế khuyến khích, ưu đãi các bên tham gia TTCK.

Theo đó, nghiên cứu và cải cách chính sách thuế theo các giải pháp mà nhiều quốc gia đang triển khai, nhằm tạo điều kiện bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh giữa hệ thống tín dụng và thị trường vốn, bảo đảm sự bình đẳng giữa thu nhập của nhà đầu tư trên thị trường vốn và người gửi tiết kiệm, sự bình đẳng trong việc sử dụng nguồn tài chính huy động từ thị trường vốn cổ phần và nguồn tài chính từ hệ thống tín dụng.

“Xây dựng một tương lai tăng trưởng bền vững với nền tài chính bao trùm, thì việc khuyến khích, tạo điều kiện hỗ trợ hoạt động của các mô hình khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực tài chính vi mô, thanh toán điện tử, công nghệ tài chính (fintech) nói chung nên là một ưu tiên mang tính chiến lược”, ông Long đề xuất.

Nhằm phát triển TTCK lớn mạnh và vững chắc, ông Nguyễn Văn Dũng, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Tân Việt cho rằng, cần có cơ chế khuyến khích sự lớn mạnh của các tổ chức đầu tư trong nước về mặt số lượng cũng như chất lượng, qua đó tăng sức cầu đầu tư của thị trường. Thực tế, tiềm năng tăng lượng cầu đầu tư trong nước là rất lớn, với khoảng 65 tỷ USD nhàn rỗi trong dân, chưa kể 200 tỷ USD tiền gửi tiết kiệm trong hệ thống ngân hàng thương mại.

“Muốn phát triển nhà đầu tư tổ chức, dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi nên nới lỏng điều kiện cấp giấy phép hoạt động kinh doanh đối với công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán. Đặc biệt, điều kiện thành lập công ty quản lý quỹ nên thông thoáng theo thông lệ quốc tế: dễ dàng thành lập công ty theo Luật Doanh nghiệp”, ông Dũng nói.       

Tái cơ cấu TTCK theo hướng cân bằng giữa thị trường tiền tệ và thị trường vốn

Ông Phạm Hồng Sơn, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. 

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà cơ quan quản lý đang tập trung thực hiện là hoàn thiện Đề án tái cấu trúc TTCK và bảo hiểm giai đoạn 2018 - 2020 định hướng đến năm 2025.

Theo đó, tiếp tục cơ cấu lại toàn diện để TTCK trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế; xây dựng cơ cấu hợp lý, cân bằng giữa thị trường tiền tệ và thị trường vốn; hỗ trợ tích cực quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế và thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân; tăng cường mở cửa và hội nhập.

Đặc biệt, với nhiều quy định mới tại Nghị định 163/2018/NĐ-CP về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu, phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp theo hướng công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Qua đó, từng bước mở rộng quy mô của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, giảm gánh nặng huy động vốn cho kênh tín dụng ngân hàng.

Hữu Hòe