Kết quả thử nghiệm thu nhập cơ bảnkhông lý tưởng như chuyên gia kỳ vong.Ảnh: Vesa Moilanen
Phần Lan vừa hoàn tất chương trình thử nghiệm cấp 560 euro mỗi tháng cho 2.000 người thất nghiệp được chọn ngẫu nhiên trong độ tuổi từ 25 đến 58 trong giai đoạn 2017-2018. Số tiền này không bị đánh thuế. Mục đích dự án là khám phá những cách mới để phân phối an sinh xã hội trong một thế giới nơi nhiều công nhân bị đe dọa bởi tự động hóa.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn muốn xem cách phát tiền này có khuyến khích nhiều người thất nghiệp tìm việc làm hơn hay không. Bởi lẽ, nhiều người thất nghiệp ở Phần Lan không muốn làm việc, dù là bán thời gian, vì chỉ cần có thu thì trợ cấp của họ cũng có thể bị mất.
Theo kết quả sơ bộ được công bố vào thứ Sáu (9/2) bởi cơ quan dịch vụ xã hội Kela (Phần Lan), những người nhận số tiền này làm việc trung bình chỉ hơn nửa ngày mỗi năm so với nhóm đối chứng thông thường không nhận tiền.
"Trên cơ sở phân tích dữ liệu, chúng tôi có thể nói trong năm đầu tiên thử nghiệm, những người nhận thu nhập cơ bản không tốt hơn hoặc kém hơn nhóm đối chứng khi tìm việc làm trong thị trường lao động mở", Ohto Kanninen - Điều phối viên tại Labour Institute for Economic Research nhận xét.
Chuyên gia kinh tế Olli Karkkainen của Nordea Bank Abp tỏ ra ngạc nhiên về kết quả nghiên cứu. Ông vốn kỳ vọng giải pháp thu nhập cơ bản phổ thông sẽ cải thiện thất nghiệp đáng kể nhưng kết quả không như mong đợi.
Tuy nhiên, Minna Ylikanno, nhà nghiên cứu chính tại Kela cho biết những người nhận tiền ít bị căng thẳng, khả năng tập trung tốt hơn và ít có vấn đề sức khỏe hơn so với nhóm đối chứng. Ông tin rằng chúng sẽ có tác động tích cực đến các vấn đề xã hội.
Kết quả của Kela là một thông tin hữu ích cho cuộc tranh luận nhiều thế kỷ của các nhà triết học và kinh tế chính trị về ý tưởng điều gì sẽ xảy ra khi người dân được phát tiền mà không có ràng buộc nào. Trong bối cảnh bất bình đẳng đang tăng trên toàn cầu, thử nghiệm tại Phần Lan thu hút sự chú ý của các nhà kinh tế học, xã hội học lẫn các tỷ phú như Mark Zuckerberg và Elon Musk.
Ý tưởng về thu nhập cơ bản phổ thông được tán đồng bởi cả lực lượng cánh tả lẫn cánh hữu ở Phần Lan. Những người ủng hộ nói rằng nó giúp loại bỏ bẫy nghèo và phân phối lại thu nhập. Khái niệm này đã truyền cảm hứng cho chính phủ dân túy tại Italy, bắt đầu triển khai lời hứa khi tranh cử về khoản thu nhập cho người nghèo.
Thử nghiệm ở Phần Lan được thực hiện bởi chính phủ Juha Sipila, thủ tướng triệu phú đầu tiên của đất nước. Mặc dù tăng trưởng kinh tế vững chắc và thất nghiệp giảm, Phần Lan phải chịu cảnh dân số già. Đất nước này vốn tiên phong về các chính sách xã hội. Họ có hệ thống giáo dục và chiếc hộp em bé, được ngưỡng mộ trên khắp thế giới. Đó là một chiếc hộp đựng đầy quần áo và các sản phẩm chăm sóc trẻ em được tặng cho các bà mẹ tương lai.
Theo một số ước tính, việc triển khai thu nhập cơ bản phổ thông trên toàn quốc sẽ làm tăng thêm khoảng 5 điểm phần trăm vào thâm hụt ngân sách so với GDP. Bộ trưởng các vấn đề xã hội và y tế Phần Lan - Pirkko Mattila cho biết dù thành công trong việc cung cấp dữ liệu hữu ích, nhưng mô hình thu nhập cơ bản chưa có khả năng áp dụng rộng hơn.
