Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Thanh toán (NHNN) cho biết, NHNN đã triển khai dự án kho dữ liệu tài khoản, thẻ, ví điện tử... nghi ngờ có dấu hiệu lừa đảo do các tổ chức tín dụng gửi về. Hiện, kho dữ liệu có 350.000 tài khoản nghi ngờ (tài khoản đen) và được chia sẻ cho các tổ chức tín dụng đóng góp tiếp.
BIDV là ngân hàng đầu tiên được chia sẻ. Cụ thể, từ ngày 1/4, BIDV là đơn vị đầu tiên triển khai tính năng cảnh báo khách hàng trước khi họ chuyển tiền vào tài khoản nằm trong danh sách nghi ngờ. Qua hơn một tháng triển khai, tính năng này giúp hơn 40.000 khách hàng của BIDV dừng chuyển tiền, ngăn chặn thiệt hại trên 160 tỷ đồng.
Trong tháng 6 và 7/2025, có thêm 4 ngân hàng sẽ triển khai tính năng này gồm: Vietcombank, MB, VietinBank và Agribank. Sau đó, NHNN sẽ mở rộng triển khai toàn ngành, chia sẻ với các đơn vị có nhu cầu. Qua đó, con số giao dịch lừa đảo được ngăn chặn sẽ tăng lên đáng kể, nhờ vào tính năng cảnh báo kịp thời cho khách hàng trước khi ấn nút chuyển tiền vào tài khoản trong danh sách "đen".
Theo ông Tuấn, tội phạm công nghệ ngày càng gia tăng đòi hỏi ý thức của tổ chức trong việc đầu tư công nghệ nhằm nâng cao bảo mật và bảo vệ khách hàng.
"Chúng ta dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để phát triển sản phẩm thì tội phạm cũng lợi dụng AI vào các hoạt động phạm tội. Do vậy tới đây, NHNN sẽ quy định dừng cung cấp dịch vụ trên môi trường trực tuyến nếu tổ chức cung ứng không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Cuộc chiến với tội phạm mạng là cuộc chiến không điểm dừng, do vậy đòi hỏi các tổ chức cung ứng phải hết sức quan tâm", ông Tuấn nhấn mạnh.
Hiện nay, tài khoản tổ chức vẫn được mở tương đối dễ, thông qua người uỷ quyền, nên nhiều kẻ gian tận dụng cho việc nhận tiền lừa đảo. Tuy nhiên, cơ quan quản lý đang sửa đổi quy định, trong đó yêu cầu đích thân chủ doanh nghiệp phải trực tiếp tới chi nhánh ngân hàng để mở tài khoản, là một trong các biện pháp nhằm ngăn chặn kẻ gian lừa đảo trực tuyến. Đáng chú ý khi gần đây, công an lần đầu tiên phát hiện đường dây sử dụng công nghệ AI làm giả sinh trắc học nhằm giao dịch rửa tiền hơn 1.000 tỷ đồng cho một trang web đánh bạc trực tuyến.
Vì vậy, việc xác minh tính chính chủ trong giao dịch chuyển và rút tiền tại ngân hàng, cũng như tính xác thực của người đứng đầu doanh nghiệp khi mở tài khoản ngân hàng trở thành chủ đề được quan tâm sôi nổi, đặc biệt trong bối cảnh tồn tại những lỗ hổng khiến kẻ gian lợi dụng, lừa đảo. Hiện đối với người đến rút tiền tại ngân hàng, không bắt buộc phải xuất trình dữ liệu sinh trắc học, nhưng vẫn phải xuất trình giấy tờ tùy thân hợp lệ.
Trong tất cả các giao dịch tại quầy, ngân hàng - tổ chức cung ứng dịch vụ phải xác minh danh tính người giao dịch là đúng người xuất trình. Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay, giao dịch viên chủ yếu dùng phương pháp quan sát bằng mắt thường để đối chiếu giấy tờ tùy thân từ người xuất trình. Điều này đặt áp lực rất lớn lên nhân viên, khiến họ gần như phải kiêm luôn vai trò của lực lượng chức năng - công an. Để giải quyết vấn đề này, Vụ trưởng Vụ thanh toán cho biết, trong tương lai gần, việc xác minh sẽ dựa trên công nghệ - so sánh với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thay vì chỉ dựa vào cảm quan.
Khách hàng vẫn có thể dùng thẻ căn cước công dân điện tử (VNeID) để thực hiện các giao dịch trực tiếp tại quầy một cách an toàn, chính xác hơn. Nhưng theo NHNN, quy định sắp tới sẽ siết chặt hơn: không tiếp nhận hồ sơ qua đường bưu điện, không chấp nhận ủy quyền, phải xác minh rõ tổ chức đó có đăng ký kinh doanh hợp pháp hay không… Nếu không có thông tin xác thực, tài khoản sẽ không được mở. Mục tiêu là tăng cường kiểm soát chặt chẽ đối với tài khoản tổ chức, đảm bảo người đến giao dịch phải xuất trình đúng giấy tờ tùy thân hợp lệ và xác thực, ngừa rủi ro, gian lận và lạm dụng tài khoản.
