Quy định pháp luật không cấm việc doanh nghiệp phát hành cổ phiếu dưới mệnh giá. Với các quy định hiện nay, doanh nghiệp có thể phát hành cổ phiếu theo hình thức này và sẽ ghi thặng dư âm trong báo cáo tài chính. Tuy nhiên, tôi cho rằng, phát hành dưới mệnh giá khó khả thi vì nhiều lý do.
Thứ nhất, phương án phát hành giá thấp dưới mệnh giá thường không được các cổ đông nhất trí thông qua do cổ đông không tin tưởng vào khả năng thành công của phương án và việc phát hành thêm làm giá trên thị trường càng giảm do pha loãng cổ phiếu.
Thứ hai, cổ đông đầu tư vào doanh nghiệp khi đánh giá tốt triển vọng tương lai của doanh nghiệp và hiệu quả SXKD. Những doanh nghiệp bắt buộc phải xây dựng phương án phát hành dưới mệnh giá thường là khi doanh nghiệp rất khó khăn và thiếu vốn, nợ ngân hàng nhiều, giá trị sổ sách dưới mệnh giá 10.000 đồng và giá thị trường rất thấp dưới mệnh giá.
Như vậy nhiều khả năng cổ đông từ chối quyền mua do mua trên thị trường giá đã rẻ và thuận tiện hơn. Ngoài ra, khi phát hành thêm giá sẽ giảm do ảnh hưởng pha loãng cổ phiếu.
Thứ ba, với các phương án phát hành cho cổ đông hiện hữu thì thời gian từ khi Đại hội cổ đông thông qua đến khi có Giấy phép phát hành và thực hiện chốt quyền mua cổ phiếu phải mất một khoảng thời gian (từ 1 đến 2 tháng), khi thực hiện phát hành giá thị trường đã thay đổi nhiều (có thể theo chiều hướng giảm) so với giá dự định phát hành khi xây dựng phương án. Như vậy, khả năng thành công của phương án phát hành thấp.
Việc cho phép doanh nghiệp phát hành giá dưới mệnh giá có thể giúp doanh nghiệp huy động được vốn trong thời điểm khó khăn. Tuy nhiên, các cổ đông, đặc biệt là cổ đông nhỏ vì sẽ phải chịu ảnh hưởng của việc giá giảm do pha loãng trong khi giá thị trường đã rất thấp.
Phát hành cổ phiếu riêng lẻ với giá rẻ dưới mệnh giá có thể ảnh hưởng đến lợi ích của cổ đông, vì khi đó, phần thặng dư cổ phiếu giảm hoặc ghi âm tất cả các cổ đông hiện hữu đều phải chịu.
Ngoài ra, phát hành cổ phiếu giá quá thấp dưới mệnh giá có thể là cơ hội cho việc thâu tóm doanh nghiệp từ các tổ chức bên ngoài.
