Đó là một trong những kết quả rất đáng chú ý của Báo cáo bình chọn những quy định pháp luật tốt và chưa tốt 2016 vừa được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam lần đầu tiên công bố ngày 28/2.
Cuộc bình chọn do VCCI khởi xướng từ cuối năm 2015 với sự hỗ trợ, định hướng về chuyên môn của Hội đồng bình chọn gồm các chuyên gia trong các lĩnh vực xây dựng thể chế kinh tế, pháp luật về thương mại và đại diện doanh nghiệp, Hiệp hội doanh nghiệp.
Ban Tổ chức cho biết đã nhận được tổng cộng 9.297 đề cử các quy định từ 1.739 cá nhân và tổ chức thông qua nhiều kênh như website, điện thoại, thư điện tử và thư bưu chính.
Trong tổng số 237 quy định được đề cử thì có 79 quy định nằm ở cấp luật (chiếm 33%), 75 quy định nằm ở trong các nghị định (chiếm 32%) và 69 quy định nằm ở cấp thông tư (chiếm 29%), còn lại ở các văn bản khác (chiếm 6%).
Kết quả bình chọn cho thấy có 114 đề cử quy định tốt và 123 đề cử quy định kém.
10 tiêu chí là cơ sở để đánh giá bình chọn các quy định tốt và kém bao gồm sự cần thiết của quy định, tính hợp lý, tính thống nhất, tính khả thi, tính minh bạch của quy định, chi phí tuân thủ, quyền tự do kinh doanh, thúc đẩy cạnh tranh, kiểm soát nguy cơ nhũng nhiễu và thời điểm ban hành có hiệu lực. Các tiêu chí này được xây dựng trên cơ sở tham khảo tiêu chuẩn của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 của Việt Nam và tham khảo thêm các tiêu chuẩn của World Bank, OECD-APEC, tiêu chuẩn của Chính phủ Australia và kinh nghiệm tham gia xây dựng pháp luật của VCCI.
Đáng chú ý khi phân loại theo đề cử tốt và kém thì thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa các nhóm này.
Có đến 43% đề cử quy định tốt nằm ở cấp luật, trong khi tỷ lệ này ở các đề cử quy định kém chỉ là 24%. Ngược lại, ở cấp nghị định và thông tư thì có tỷ lệ quy định được đề cử kém cao hơn, lên đến 70% so với mức 50% quy định được đề cử tốt.
Riêng với 30 quy định chưa tốt bị đề cử, đại diện VCCI cho biết hiện đã có 5 quy định được các bộ, ngành chủ động điều chỉnh, sửa đổi; 13 quy định đang được các bộ ngành đưa vào chương trình xây dựng pháp luật để sửa đổi trong thời gian tới.
Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhận định tỷ lệ bình chọn này cho thấy theo cảm nhận chung của cộng đồng, chất lượng văn bản pháp luật ở cấp nghị định và thông tư có xu hướng kém hơn so với văn bản ở cấp luật.
“Điều này là đáng lo ngại bởi nó thể hiện tư duy quản lý và xây dựng hệ thống quy phạm pháp luật của cấp bộ ngành và địa phương còn chưa song hành với tư duy minh bạch của văn bản cấp luật, chưa thực sự đi đúng với chủ trương của Chính phủ”, ông Tuấn nhận xét.
Cũng theo VCCI, sau khi tiến hành phân loại các quy định theo nội dung như các quy định có liên quan đến thủ tục hành chính và các quy định liên quan đến điều kiện kinh doanh thì số đề cử quy định kém liên quan đến thủ tục hành chính nhiều hơn so với quy định liên quan đến điều kiện kinh doanh. Trong đó, số đề cử quy định kém liên quan đến thủ tục hành chính là 41 quy định và liên quan đến điều kiện kinh doanh là 24 quy định.
TS Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI khẳng định đây là tiếng nói trung thực của các doanh nghiệp được quy chiếu từ quy luật thị trường và cạnh tranh.
Tại cuộc bình chọn văn bản pháp luật tốt và chưa tốt lần đầu tiên này, các cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản có quy định được đề cử bao gồm Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Giáo dục Đào tạo, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Nội vụ, Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Thông tin Truyền thông, Bộ Tư Pháp, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bộ xây dựng, Bộ Y tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Tòa án Nhân dân tối cao và Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.
Theo ông Lộc, kết quả bình chọn là sự ghi nhận của cộng đồng doanh nghiệp đối với những nỗ lực từ các cơ quan nhà nước, nhằm cải thiện chất lượng và năng lực cạnh tranh của môi trường đầu tư kinh doanh từ việc nâng cao chất lượng hệ thống quy định định pháp luật.
Bên cạnh đó, cuộc bình chọn sẽ đưa ra các cảnh báo về những quy định đang cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Cùng với kết quả bình chọn, nhiều đề xuất và khuyến nghị của các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp được đưa ra để gợi mở cho các cơ quan nhà nước, nhằm giúp các cơ quan quản lý có cơ hội cũng như chịu áp lực phải nhìn nhận lại các quy định và tiến hành rà soát, đánh giá để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đồng thời xác định những tiêu chí để xây dựng các quy định một cách hiệu quả.
Những quy định tốt nhất theo kết quả bình chọn
1. Bộ luật Hình sự 2015 đã bỏ Tội kinh doanh trái phép tại Điều 159 Bộ luật Hình sự 2005.
2. Danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện
Điều kiện đầu tư kinh doanh đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện được quy định tại các luật, pháp lệnh, nghị định và điều ước quốc tế. Bộ, cơ quan ngang Bộ, HĐND, UBND các cấp, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không được ban hành quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh.
3. Bãi bỏ quy định về mức trần 15% cho hoạt động quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại, hỗ trợ… liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
4. Bỏ quy định: "Tổ chức, cá nhân kinh doanh bất động sản phải bán nhà, công trình xây dựng thông qua sàn giao dịch bất động sản." trong Luật Kinh doanh Bất động sản
5. Giảm tần suất kê khai thuế theo quý thay vì theo tháng đối với doanh nghiệp có doanh thu năm liền trước từ 20 tỷ đến 50 tỷ. Điều 4.3 Nghị định 91/2014/NĐ-CP
6. Bãi bỏ quy định phải cấp giấy chứng nhận đầu tư đối với nhà đầu tư trong nước (bãi bỏ quy định) Luật Đầu tư 2005
7. Điều kiện kinh doanh bất động sản có vốn pháp định được chứng minh bằng vốn điều lệ. Điều 3-5, Nghị định 76/2015/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Kinh doanh bất động sản
8. Mở rộng cho phép người nước ngoài quyền sở hữu nhà ở như công dân Việt Nam. Điều 161.2.a, Luật Nhà ở 2014
9. Nguyên tắc áp dụng điều kiện đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài: Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài đã được phép đầu tư các ngành, phân ngành theo điểm đ hoặc đã được công bố trên Cổng thông tin quốc gia thì việc chấp thuận đầu tư trong cùng ngành nghề đó không phải lấy ý kiến của Bộ quản lý ngành. Nghị định 118/2015/NĐ-CP
10. Bỏ quy định về chứng chỉ hành nghề và văn bản xác nhận vốn pháp định tại hồ sơ đề nghị thành lập doanh nghiệp. (bãi bỏ quy định) Điều 16-19, Luật Doanh nghiệp 2005
11. Điều 26, Luật Đầu tư. Nhà đầu tư nước ngoài tự do mua ít hơn 51% cổ phần, phần vốn góp của doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh không có điều kiện mà không phải xin phép.
12. ĐIều 11.3(a) Luật Kinh doanh bất động sản. Cho phép doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mua, thuê, thuê mua nhà, công trình xây dựng làm văn phòng, cơ sở sản xuất, kinh doanh.
13. Thông tư 91/2015/TT-BGTVT, Tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới
14. Điều 3, Thông tư 26/2015/TT-BTC sửa đổi Thông tư 39/2014/TT-BTC. Trường hợp sau 5 ngày làm việc cơ quan quản lý thuế trực tiếp không có ý kiến bằng văn bản thì doanh nghiệp được sử dụng hóa đơn tự in. Thủ trưởng cơ quan thuế phải chịu trách nhiệm về việc không có ý kiến bằng văn bản trả lời doanh nghiệp.”
15. Luật Nhà ở số 65/2014/QH13 ngày 25/11/2014 Mở rộng đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội và người thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải toả, người thu nhập thấp được hỗ trợ mua nhà ở xã hội
16. Cho phép một cá nhân làm giám đốc đồng thời của nhiều Công ty. (bãi bỏ quy định) Điều 157, Luật Doanh nghiệp
17. Quy định giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp phổ thông cho doanh nghiệp từ 25% xuống 20%. Điều 10, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi, bổ sung năm 2013
18. Mở thông tuyến khám chữa bệnh theo bảo hiểm y tế. Người dân khám chữa bệnh tại các bênh viện cùng tuyến trên địa bàn toàn tỉnh được bảo hiểm y tế chi trả 100%, thay vì mức 70% như trước đây. Các bệnh viện tư nhân sẽ được xếp hạng để tương ứng với các tuyến và được bảo hiểm y tế chi trả.
19. Điều 13.2 Luật Doanh nghiệp, Công ty TNHH và Công ty Cổ phần có thể có nhiều hơn một đại diện theo pháp luật.
20. Điều 2.1.a, Thông tư 194/2014/TT-BTC Doanh nghiệp bảo hiểm được mở chi nhánh trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam
21. Điều 54-59, Luật Kinh doanh bất động sản 2014Mở rộng việc cho phép các chủ đầu tư dự án được cho thuê, cho thuê mua BĐS hình thành trong tương lai
22. Điều 6, Thông tư 03/2014/TT-BKHĐT Thủ tục đăng ký, thành lập hợp tác xã được đơn giản hóa tiệm cận với thủ tục thành lập doanh nghiệp.
23. Thông tư 60/2015/TT-BGTVT Chuyển chức năng đào tạo, cấp chứng chỉ chuyên môn về vận tải cho Hiệp hội doanh nghiệp
24. Điểm e, Khoản 1, Điều 89, Luật Xây Dựng số 50/2014/QH13, Miễn giấy phép xây dựng Nhà ở thuộc dự án phát triển đô thị, dự án phát triển nhà ở có quy mô dưới 7 tầng và tổng diện tích sàn dưới 500 m2 có quy hoạch chi tiết 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt;
25. Bỏ chương hợp đồng bảo hiểm trong Bộ luật Dân sự 2015
26. Điều 14.2, Bộ luật Dân sự năm 2015. Điều 4.2, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng
27. Điều 126 và 127, Luật Đất đai năm 2013. Nâng thời hạn giao đất nông nghiệp từ 20 năm lên 50 năm
28. Điều 141.1, Luật Doanh nghiệp , Giảm điều kiện tiến hành họp đại hội đồng cổ đông
29. Điều 6, Nghị định 118/2015/NĐ-CP. Các nguyên tắc làm thủ tục đầu tư: (1) không yêu cầu thêm hồ sơ; (2) chỉ yêu cầu bổ sung hồ sơ 1 lần; (3) đơn vị được lấy ý kiến không trả lời coi như đồng ý
30. Quyết định 51/2014/QĐ-TTg. Cho phép thoái vốn dưới mệnh giá, dưới giá trị sổ sách kế toán khi cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước
