Số liệu thống kê của Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho thấy, tồn kho ure hiện vào khoảng 220 nghìn tấn, sản xuất đã có dấu hiện giảm trong những tháng gần đây, ví dụ tháng 1 sản xuất trong nước đạt 209 nghìn tấn thì đến tháng 5 vừa qua còn 179 nghìn tấn.
Nhu cầu trong nước cũng giảm, nếu như tháng tháng 6 là 257 nghìn tấn, tháng 7 là 226 nghìn tấn thì tháng 8 ước còn 159 nghìn tấn, tháng 9 -10 chỉ còn 126 nghìn tấn. Dự báo đến tháng 12/2021, lượng tồn kho ure có thể lên đến 461.000 tấn.
Lãnh đạo các doanh nghiệp cho biết, tình trạng thừa trong ngành phân bón vì liên quan đến yếu tố mùa vụ, nhu cầu tiêu thụ trong nước trong quý III/2021 giảm; nông dân chuyển sang dùng phân NPK do phân đơn tăng, giá nông sản thấp, mức độ đầu tư cho nông nghiệp thấp.
Thống kê 6 tháng đầu năm 2021, sản lượng sản xuất phân bón các loại đạt khoảng 4,69 triệu tấn phân bón vô cơ các loại, tăng 11,7% so cùng kỳ 2020. Lượng phân bón nhập khẩu đến hết tháng 6 đạt khoảng 2,31 triệu tấn, tăng gần 15% so với cùng kỳ năm 2020. Lượng phân bón xuất khẩu khoảng 667.000 tấn, tăng 44,7% so với cùng kỳ năm 2020.
Số liệu trên cho thấy, dù lượng phân bón xuất khẩu tăng khá nhưng tổng nguồn cung phân bón cho sản xuất trong nước vẫn dồi dào. Bên cạnh đó, dù xuất khẩu tăng khá nhưng lượng phân bón do trong nước sản xuất dành cho nhu cầu nội địa vẫn đạt trên 4 triệu tấn, tăng 284 ngàn tấn so với mức 3,74 triệu tấn của 6 tháng đầu năm 2020. Số liệu này cho thấy chênh lệch cung cầu không phải là nguyên nhân đẩy giá phân bón tăng cao.
Nguyên nhân chính khiến giá phân bón tăng cao theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam là do chi phí sản xuất 7 tháng đầu năm 2021 tăng cao như lưu huỳnh tăng 170%, amoniac tăng gấp 2 lần… khiến giá đầu vào tăng. Cùng với đó, là sự gia tăng của chi phí vận chuyển và những tác động tiêu cực đến từ đại dịch Covid-19.
Ông Nguyễn Văn Thanh, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) phân tích thêm, giá phân bón tăng là do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng trong thời gian qua (điển hình là giá gạo) kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, kèm theo đó là nhu cầu phân bón. Trong khi đó, do giá phân bón giảm quá sâu trong nửa đầu năm 2020, nguồn cung phân bón trên thế giới lại có xu hướng giảm nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, phân bón là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, nhưng việc bình ổn sẽ rất khó khăn khi nguyên nhân tăng giá chủ yếu là do giá nguyên liệu tăng. Việc áp dụng các quy định hành chính vào thị trường khi Việt Nam đã có những cam kết quốc tế càng khó khả thi.
