Lợi thế từ hệ sinh thái PVN và bước ngoặt ngoài dự tính
Tổng công ty cổ phần Dịch vụ Tổng hợp Dầu khí (Petrosetco, mã PET) được thành lập năm 1996 với cổ đông sáng lập là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam - PVN) - đơn vị sở hữu 51% vốn tại thời điểm Petrosetco niêm yết cổ phiếu năm 2007.
Xuất phát điểm của Petrosetco là cung cấp dịch vụ đời sống cho các công trình biển và bờ, dịch vụ duy tu, sửa chữa, cung cấp vật tư, dịch vụ lao động và phân phối đạm cho các đơn vị thành viên của PVN. Lợi thế ban đầu đến từ chính mạng lưới khách hàng nội bộ, giúp Petrosetco sớm xây dựng nền tảng doanh thu ổn định - điều mà nhiều doanh nghiệp độc lập khó có được.
Trong quá trình mở rộng hoạt động, Petrosetco tiếp tục tận dụng quan hệ với PVN để bước sang các lĩnh vực mới như phân phối thiết bị viễn thông - điện tử hay sản phẩm hoá dầu.
Đến năm 2024, cơ cấu doanh thu cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt về mảng phân phối. Riêng năm 2024, dịch vụ phân phối đóng góp 83% tổng doanh thu và 64% tổng lợi nhuận trước thuế; dịch vụ cung ứng và hậu cần chiếm 8% doanh thu và 10% lợi nhuận trước thuế; dịch vụ đời sống chiếm 6% doanh thu và 10% lợi nhuận trước thuế; còn mảng bất động sản chiếm 3% doanh thu nhưng đóng góp 16% lợi nhuận trước thuế.
Rõ ràng, Petrosetco đã trở thành doanh nghiệp phân phối quy mô lớn, với mức độ phụ thuộc vào lĩnh vực này ngày càng tăng.
Trong bối cảnh đó, thị trường bất ngờ khi PVN đăng ký thoái toàn bộ 24.916.934 cổ phiếu PET, tương đương 23,21% vốn điều lệ, từ ngày 11/11 đến ngày 31/12/2025. Giao dịch được thực hiện bằng đấu giá công khai tại Sở Giao dịch chứng khoán TP. HCM vào 9h ngày 11/12, với mức giá khởi điểm 36.500 đồng/cổ phiếu.
Mức giá này cao hơn 17% so với thị giá ngày 25/11 (31.200 đồng/cổ phiếu) - tương đối khiêm tốn nếu xét tới việc PET đang giao dịch ở mức P/E 14,89 lần và P/B 1,42 lần, đều thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành tương ứng 20,21 lần và 3,69 lần.
Đáng chú ý, trước thời điểm thoái vốn, từ ngày 19/8 đến 25/11, cổ phiếu PET đã giảm 24,5% từ 41.300 đồng/cổ phiếu, khiến mức giá khởi điểm đấu giá không tạo ra chênh lệch lớn.
Điều này càng gây tò mò khi Petrosetco vẫn đang hoạt động hiệu quả: năm 2024, doanh thu tăng 10,6%, lên 19.043,7 tỷ đồng; lợi nhuận ròng tăng 58,2%, lên 219,9 tỷ đồng; biên lợi nhuận gộp cải thiện từ 4,2% lên 4,7%.
Trong 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu đạt 14.216,1 tỷ đồng, chỉ giảm 1,6%, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng tới 56,1%, lên 247,5 tỷ đồng, hoàn thành 101,4% kế hoạch năm.
Việc PVN quyết định thoái vốn toàn bộ trong bối cảnh Petrosetco tăng trưởng mạnh, thị trường thuận lợi và định giá hấp dẫn khiến nhiều nhà đầu tư đặt câu hỏi về định hướng chiến lược lâu dài của doanh nghiệp.
Bởi lẽ, phần lớn hoạt động kinh doanh của Petrosetco vẫn gắn chặt với hệ sinh thái PVN. Việc cổ đông lớn rút lui có thể làm thay đổi bản chất mối quan hệ hợp tác vốn dựa trên nền tảng lợi ích giữa hai bên.
Đòn bẩy tài chính gia tăng và cuộc đua phân phối
Trong nhiều năm, Petrosetco duy trì mô hình thâm hụt vốn và mở rộng kinh doanh dựa trên vay nợ, đặc biệt là nợ ngắn hạn. Dòng tiền hoạt động kinh doanh chính năm 2022 âm 167,8 tỷ đồng, năm 2023 tiếp tục âm 299,9 tỷ đồng; sang năm 2024 dương trở lại 400 tỷ đồng.
Tuy nhiên, chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, Công ty ghi nhận dòng tiền âm kỷ lục 1.323 tỷ đồng. Dòng tiền âm mạnh phản ánh đặc thù mô hình phân phối cần vốn lớn để nhập hàng, nhưng phần nào cho thấy rủi ro tài chính gia tăng.
Về nợ vay, từ ngày 21/12/2019 đến 30/9/2025, tổng dư nợ của Petrosetco tăng 3,15 lần - tương đương 4.812 tỷ đồng - lên mức 6.337,44 tỷ đồng, bằng 245,98% vốn chủ sở hữu.
Trong khi đó, đầu kỳ dư nợ chỉ 1.525,44 tỷ đồng, tương đương 93% vốn chủ sở hữu. Đây là mức đòn bẩy cao hơn nhiều so với trung bình ngành 122%. Các doanh nghiệp cùng ngành như Công ty cổ phần Thế giới số (mã DGW) sử dụng nợ vay trên vốn chủ sở hữu ở mức 97%, Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (mã MWG) là 90%...
Như vậy, Petrosetco đang là một trong số ít doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy cao để mở rộng kinh doanh.
Sức ép cạnh tranh cũng ngày càng lớn khi thị trường phân phối - bán lẻ điện tử có dấu hiệu bão hoà, đặc biệt từ khi Apple mở bán trực tiếp tại Việt Nam qua kênh trực tuyến từ tháng 5/2023.
Điều này thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển trục tăng trưởng mạnh mẽ. Tại Công ty cổ phần Thế giới Số, Chủ tịch Hội đồng quản trị Đoàn Hồng Việt công bố mục tiêu thực hiện 5 thương vụ mua bán - sáp nhập mỗi năm để mở rộng quy mô, thậm chí tiến vào lĩnh vực phân phối xe.
Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (mã MWG) thì mở rộng chuỗi Bách hoá xanh, tăng thêm 600 cửa hàng chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, lên 2.370 cửa hàng - trở thành chuỗi lớn nhất toàn hệ thống.
Công ty cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (mã FRT) lại ghi dấu ấn bằng tốc độ mở rộng thần tốc chuỗi nhà thuốc Long Châu - nguồn tăng trưởng mới thay thế FPTShop.
Trong bối cảnh đối thủ thay đổi mạnh mẽ, Petrosetco cũng đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa danh mục phân phối.
Từ cuối năm 2024 đến đầu 2025, Công ty ký thêm nhiều hợp đồng với các thương hiệu mới: điện thoại Honor, Mezu; phụ kiện Belkin; dịch vụ fulfillment (phân phối uỷ thác) cho điện thoại TCL; hợp tác với Transcend, Zotac; cùng nhiều sản phẩm âm thanh từ Fender và Tivoli. Dù các thương hiệu này không phải tên tuổi lớn, nhưng trong những tháng đầu năm 2025, chúng đã đóng góp doanh thu và lợi nhuận tích cực.
Đối với Samsung, từ ngày 1/1/2025, Petrosetco chuyển từ mô hình fulfillment sang phân phối trực tiếp, chủ động nhập hàng và phát triển kênh bán lẻ. Đây là bước tiến quan trọng giúp doanh nghiệp tăng biên lợi nhuận, nhưng đồng thời khiến nhu cầu vốn lưu động lớn hơn, tiếp tục gây áp lực lên dòng tiền.
Thực tế, lĩnh vực điện tử - viễn thông đang chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt chưa từng có: nhà bán lẻ mở chuỗi, nhà phân phối chạy theo hàng mới, còn các thương hiệu quốc tế lại muốn bán trực tiếp.
Trong cuộc đua này, Petrosetco có lợi thế về kinh nghiệm, hệ thống khách hàng rộng và quan hệ lâu năm với các đối tác. Tuy nhiên, chiến lược mở rộng danh mục hàng hoá của Công ty đang được nuôi dưỡng bằng đòn bẩy tài chính rất cao.
Trong bối cảnh Petrosetco đang chuyển mình mạnh mẽ để duy trì tăng trưởng, việc PVN thoái sạch vốn càng khiến câu chuyện của doanh nghiệp trở nên khó đoán. Với việc mất đi cổ đông sáng lập và “người bảo trợ” quan trọng suốt ba thập kỷ, Petrosetco sẽ phải tự đứng vững hơn trong môi trường cạnh tranh khắc nghiệt.
Tương lai của Petrosetco sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa mở rộng và quản trị rủi ro - điều mà thị trường đang chờ đợi câu trả lời rõ ràng hơn trong giai đoạn hậu thoái vốn của PVN.