Cước vận tải biển tăng mạnh sau thông tin chiến sự tại Trung Đông, giúp doanh nghiệp trong ngành hưởng lợi
Giá dầu tăng, cổ phiếu dầu khí hưởng lợi
Giá dầu thô trên thị trường thế giới đã tăng 13% trong một tuần qua, trước căng thẳng leo thang tại khu vực Trung Đông. Giá “vàng đen” có lúc lên 77 - 78 USD/thùng và chững lại trước áp lực chốt lời.
Iran là một trong những nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), Iran sở hữu trữ lượng khí đốt tự nhiên đã được chứng minh lớn thứ hai thế giới và trữ lượng dầu thô lớn thứ ba, chiếm hơn 9% tổng trữ lượng toàn cầu. Mỗi ngày, nước này xuất khẩu từ 1,5 - 2 triệu thùng dầu, chủ yếu sang Trung Quốc. Chính vì vậy, các trận không kích giữa Isarel và Iran đã đẩy giá dầu thô đi lên trước lo ngại nguồn cung dầu thế giới bị thu hẹp.
Iran có eo biển Hormuz, huyết mạch nối vịnh Ba Tư với Ấn Độ Dương, nơi các tàu chở dầu chiếm hơn 20% khối lượng dầu thế giới phải đi qua. Theo dự báo của một số tổ chức, nếu xung đột quân sự kéo dài, gây áp lực Iran phải đóng cửa eo biển này sẽ làm nguồn cung dầu mỏ tạm thời gián đoạn giống giai đoạn Covid-19, làm giá dầu tăng cao có thể chạm đến ngưỡng 100 - 130 USD/thùng.
Từ góc nhìn của ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, trong lịch sử, mỗi khi xảy ra xung đột địa chính trị, giá dầu thường tăng. Trước đó, năm 2022, căng thẳng Nga - Ukraine cũng làm giá dầu tăng, tuy nhiên, xu hướng tăng của giá dầu chỉ trong ngắn hạn. Còn trong dài hạn, yếu tố quyết định giá dầu tăng hay không là nhu cầu tiêu dùng, mà hiện nay, nhu cầu tiêu dùng vẫn còn kém, vì vậy, đà tăng của giá dầu khó kéo dài.
Cùng chung quan điểm, ông Nguyễn Việt Đức, Giám đốc Kinh doanh số, Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho rằng, hiện thị trường thế giới nhìn nhận xung đột giữa Israel và Iran gói gọn trong khu vực Trung Đông, chỉ ảnh hưởng đến giá dầu trong ngắn hạn. Do vậy, tác động của cuộc chiến này trên đến thị trường thế giới cũng chỉ tập trung vào lĩnh vực năng lượng. Hiện giá dầu ở mức khoảng trên 70 USD/thùng, thấp hơn so với trung bình năm 2024 và chừng nào giá dầu vẫn nằm trong khoảng 70 - 80 USD/thùng, ảnh hưởng của xung đột này rất thấp. Trong kịch bản xấu hơn, nếu xảy ra cấm vận thì tác động sẽ lớn hơn.
Tuy nhiên, theo ông Đức, trong những căng thẳng địa chính trị 50 năm trở lại đây, nếu chỉ dừng ở mức xung đột, tác động đến thị trường chứng khoán chỉ kéo dài 1 - 2 phiên, mà sự kiện Israel và Houthi là một ví dụ.
Trong khi đó, Công ty Chứng khoán Nông nghiệp (Agriseco) nhận định, xung đột giữa Iran và Israel khó có thể sớm kết thúc. Hiện tại, căng thẳng đang gia tăng sau các cuộc tấn công, khiến nhiều chỉ huy Iran thiệt mạng, buộc Iran phải có các hành động đáp trả mạnh mẽ.
Nhiều chuyên gia nhận định nguy cơ bùng nổ chiến tranh toàn diện là hiện hữu, với hệ lụy lớn về an ninh và kinh tế toàn cầu. JP Morgan cảnh báo giá dầu Brent có thể tăng vọt lên 120 USD/thùng nếu Israel tấn công quy mô, kéo theo lạm phát Mỹ vượt 5%. Trong khi đó, Mỹ vẫn cố duy trì đối thoại với Iran nhằm kiềm chế xung đột lan rộng.
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, cổ phiếu dầu khí đã lập tức phản ứng với đà tăng của giá dầu toàn cầu. Các cổ phiếu đang tích luỹ nền như PVD, PVS, GAS tăng nhiều phiên liên tiếp trong tuần qua.
Xung đột Isarel và Iran cũng ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng hàng hoá, chi phí vận tải biển tiếp tục tăng khi các luồng tàu tránh khu vực đó. Yếu tố này tác động trực tiếp lên nhóm doanh nghiệp vận tải biển, logistics, cảng biển…
Cảng biển, xuất nhập khẩu chịu tác động lớn
Về giá cước vận tải, Agirseco nhận định, giá cước vận tải biển cũng ghi nhận tăng vọt, khi chỉ số BADI tăng lên mốc 1.904 điểm, mức tăng cao nhất được thiết lập kể từ đầu năm 2025.
Xung đột giữa Iran và Israel có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu do vai trò quan trọng của cả hai nước trong nhiều ngành sản xuất và xuất khẩu. Iran là nguồn cung cấp chính dầu mỏ, phân bón, hóa chất và kim loại công nghiệp. Một cuộc chiến có thể cản trở xuất khẩu qua eo biển Hormuz - tuyến đường vận chuyển 20 - 30% dầu toàn cầu, khiến giá dầu tăng đột biến, kéo theo chi phí vận tải biển, giá nhiên liệu nội địa và chi phí sản xuất, xuất khẩu trên toàn cầu tăng mạnh.
Trong khi đó, Israel là nơi tập trung của các nhà máy sản xuất chip hàng đầu - mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Chiến tranh Iran - Israel khiến các cơ sở của Intel, Nvidia và Medtronic tại Israel đối mặt nguy cơ gián đoạn sản xuất. Hoạt động nhà máy chip, thiết bị y tế và trung tâm nghiên cứu có thể tạm dừng do mất an toàn, thiếu nhân lực và đứt gãy logistics.
Căng thẳng giữa Iran và Israel có thể gây tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán do nhà đầu tư lo ngại rủi ro địa chính trị và sự bất ổn toàn cầu. Giá dầu tăng mạnh kéo theo chi phí sản xuất và logistics tăng, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu, vận tải, hóa chất, phân bón, thép... Đồng thời, tâm lý thận trọng khiến dòng tiền có thể rút khỏi các tài sản rủi ro như cổ phiếu và chuyển sang vàng hoặc các tài sản trú ẩn an toàn khác. Dòng vốn đầu tư trên thị trường tài chính dự kiến sẽ xuất hiện nhiều biến động trong thời gian tới, bởi tâm lý e ngại rủi ro sẽ khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp rút khỏi các thị trường tài chính nằm tại hoặc gần các khu vực chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chiến sự.
Trong kịch bản xung đột tiếp tục diễn biến căng thẳng, gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, giá năng lượng tăng khiến lạm phát gia tăng, chuyên gia phân tích Agriseco cho rằng, quá trình hạ lãi suất của các ngân hàng trung ương lớn (như Fed, ECB,...) cũng có thể bị chậm lại. Các phản ứng kém tích cực từ thị trường chứng khoán thế giới, qua đó, có thể tạo ảnh hưởng gián tiếp lên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Nhìn nhận về cơ hội đầu tư, Agriseco cho rằng, đối với nhóm vận tải biển, chiến sự căng thẳng có thể khiến nhiều hãng tàu buộc phải thay đổi tuyến hải trình qua khu vực Trung Đông, khiến giá cước thuê tàu tăng cao. Nếu các tuyến đường hàng hải truyền thống ở Trung Đông trở nên quá rủi ro hoặc đắt đỏ, các tuyến đường thay thế có thể được tìm kiếm. Việt Nam, với vị trí địa lý chiến lược và các cảng biển đang phát triển, có thể trở thành một điểm trung chuyển quan trọng nếu các tuyến đường thương mại toàn cầu dịch chuyển, kỳ vọng làm gia tăng lưu lượng hàng container, đặc biệt qua các cảng Hải Phòng, Cái Mép, Gemalink… Theo đó, nhà đầu tư có thể quan tâm đến một số mã cổ phiếu ngành cảng biển, vận tải biển như HAH, GMD, PVT…
Ở nhóm dầu khí, theo khuyến nghị của Agriseco, có thể chú ý tới các cổ phiếu PVS, PVD, BSR, PLX… Ngoài ra, việc thị trường phản ứng tiêu cực trong ngắn hạn trước các thông tin xung đột chính trị có thể mở ra cơ hội tích lũy các cổ phiếu bluechip với định giá hấp dẫn và kỳ vọng tăng trưởng trong năm 2025 như HPG, TCB, MWG, FPT…
