Theo đó, NHNN vừa có công văn gửi các ngân hàng thương mại (NHTM) trong nước yêu cầu kiểm soát rủi ro trong hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).
NHNN cho biết, qua công tác quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng trong các tháng đầu năm 2019 cho thấy, hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các NHTM nói chung còn tiềm ẩn rủi ro khi một số ngân hàng có số dư đầu tư trái phiếu doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản và tiếp tục tăng nhanh.
Cùng với đó, số dư đầu tư trái phiếu vào các doanh nghiệp lĩnh vực xây dựng, bất động sản lớn khi thị trường bất động sản chưa phục hồi vững chắc, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn. Một số ngân hàng đầu tư trái phiếu với mục đích khác ở mức cao và biến động lớn, khó kiểm soát.
Ngoài ra, một số ngân hàng tiếp tục đầu tư trái phiếu với mục đích cơ cấu lại nợ của tổ chức phát hành trong năm 2019.
Để đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng, hạn chế rủi ro trong hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng đã yêu cầu các NHTM phải rà soát các quy định nội bộ, đảm bảo ban hành đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, đặc biệt các quy định nội bộ liên quan đến hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp (như quy định về quy trình, thủ tục thẩm định, phê duyệt và quyết định mua trái phiếu doanh nghiệp; nguyên tắc, chi tiêu đánh giá, xác định mức độ rủi ro mua trái phiếu.
Việc quản lý rủi ro và xác định các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, chính sách tín dụng, đầu tư vào các lĩnh vực này...) phù hợp với đặc điểm hoạt động kinh doanh của Ngân hàng và theo đúng quy định tại Thông tư số 22/2016/TT-NHNN ngày 30/6/2016 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua trái phiếu doanh nghiệp (và các văn bản sửa đổi, bổ sung) và các quy định của pháp luật về giới hạn, hạn chế đảm bảo an toàn; Phổ biến, quán triệt, triển khai tới tất cả các đơn vị, nhân viên của Ngân hàng để thống nhất thực hiện, tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật và quy định nội bộ.
Đặc biệt, NHNN yêu cầu các NHTM không được mua trái phiếu doanh nghiệp trong đó có mục đích để cơ cấu lại các khoản nợ của doanh nghiệp phát hành theo đúng quy định tại Thông tư số 15/2018/TT-NHNN ngày 18/6/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 22/2016/TT-NHNN.
Các ngân hàng cũng phải kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư trái phiếu có mục đích đầu tư vào các chương trình, dự án thuộc lĩnh vực kinh doanh bất động sản hoặc tăng quy mô vốn của tổ chức phát hành hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản để hạn chế rủi ro.
NHTM phải tăng cường kiểm tra, giám sát sau cho vay, trong đó đặc biệt là giám sát việc sử dụng vốn đúng mục đích; thường xuyên theo dõi, đánh giá để xác định sớm các dấu hiệu bất thường về khả năng thực hiện các nghĩa vụ trả nợ của doanh nghiệp; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật, quy định nội bộ trong hoạt động cấp tín dụng.
Cơ quan quản lý yêu cầu NHTM tăng cường kiểm soát hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp; tích cực triển khai các biện pháp kiểm soát nợ nhằm hạn chế nợ xấu phát sinh; nâng cao năng lực đánh giá, thẩm định và hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng; nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát, kiểm toán nội bộ.
Bên cạnh đó, tập trung rà soát việc đầu tư trái phiếu đối với các doanh nghiệp có số dư lớn, nhất là các doanh nghiệp có quan hệ tín dụng với nhiều tổ chức tín dụng/doanh nghiệp khác, đảm bảo tuân thủ đúng quy định về các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng, đặc biệt là quy định về giới hạn cấp tín dụng đối với một khách hàng, một khách hàng và người có liên quan.
NHNN nhấn mạnh, sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.
Một số đợt phát hành trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản đã được các ngân hàng thương mại mua lại:
Theo Thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2019, tổng mức phát hành trái phiếu doanh nghiệp là 116.085 tỷ đồng, tăng 7,4% so với cùng kỳ 2018. NHTM phát hành 36.700 tỷ đồng (chiếm 36%), doanh nghiệp bất động sản là 22.122 tỷ đồng (19%), lượng phát hành của công ty chứng khoán chiếm 3,5%, còn lại là các doanh nghiệp khác.
Với lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành tăng mạnh trong nửa đầu năm nay phần lớn thuộc lĩnh vực bất động sản, lãi suất 10- 14,5%/năm. Tập đoàn Đất Xanh (DXG), CTCP Đầu tư Văn Phú – Invest (VPI) hay CTCP Đầu tư và kinh doanh nhà Khang Điền (KDH) phát hành đều có lãi suất lên tới 12%/năm.
Novaland phát hành 400 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp, qua 2 đợt, mỗi đợt 200 tỷ đồng. Lãi suất đều xấp xỉ 11%. Mới đây nhất, CTCP phát triển Bất động sản Phát Đạt công bố kết quả 3 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ. Trong đợt phát hành 550 tỷ đồng trái phiếu từ ngày 3/6-31/7, MB đã mua trọn toàn bộ.
Đây là trái phiếu không chuyển đổi, có bảo đảm bằng tài sản và không kèm theo chứng quyền, kỳ hạn 60 tháng, kỳ tính lãi 3 tháng.Lãi suất trong 4 kỳ tính lãi đầu tiên là 10,5%/năm. Lãi suất các kỳ tính lãi tiếp theo bằng lãi suất tiết kiệm cá nhân 24 tháng tại MB cộng với ít nhất là 3,5%/năm.
Trong một đợt phát hành khác vào ngày 1/8 trước đó của Phát Đạt, OCB cũng mua trọn lô trái phiếu do Phát Đạt phát hành. Giá trị của lô trái phiếu là 225 tỷ đồng, có lãi suất 9,5%/năm, trái phiếu có kỳ hạn 1 năm.
Phát Đạt cũng phát hành thành công 70 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất cố định 13,5%/năm vào ngày 1/8/2019. Trái phiếu không chuyển đổi, có bảo đảm bằng tài sản và kỳ hạn 1 năm, trả lãi 3 tháng/lần. Công ty cổ phần chứng khoán Hải Phòng đã mua 19 tỷ đồng, 2 nhà đầu tư cá nhân mua số còn lại 51 tỷ đồng…
Động thái này của các doanh nghiệp bất động sản diễn ra trong bối cảnh NHNN đang nỗ lực hạn chế dòng tiền chảy vào các kênh mang tính tăng trưởng nóng và phát triển nhờ cung tiền là bất động sản. Các ngân hàng phải kiểm soát tăng trưởng tín dụng theo mục tiêu của ngành đưa ra năm nay ở mức 14%.
Tuy nhiên, theo giới phân tích tài chính, nếu có một sự đổ vỡ của một doanh nghiệp bất động sản xảy ra thì cũng là vấn đề đáng lo ngại khi rót vốn vào trái phiếu doanh nghiệp.
