Nhà đầu tư bớt e ngại, thị trường chứng khoán sẽ phát triển

Thị trường UPCoM chưa hấp dẫn vì thiếu minh bạch

UPCoM là một phiên chợ đặc biệt, chưa bàn đến những yếu tố khác, chỉ riêng việc người bán bị “ép” phải bán tại đây đã là điều đặc biệt.

Các số liệu về những công ty đại chúng, doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa vi phạm nghĩa vụ đưa cổ phiếu lên giao dịch trên UPCoM vẫn thường xuyên được cập nhật.

Một thực trạng có thể nhận thấy qua những số liệu này là số lượng doanh nghiệp trì hoãn lên UPCoM năm sau cao hơn năm trước.

Nhiều công ty lần lữa, kiếm cớ để xin lùi thời gian, thậm chí là chấp nhận bị phạt. Nhiều cổ đông hiện hữu của những doanh nghiệp có nghĩa vụ cũng không thiết tha gì với việc doanh nghiệp lên UPCoM.

Biện pháp xử lý mà cơ quan quản lý nhà nước thường tiến hành là xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, xử phạt và tăng cường xử phạt đối với hành vi trì hoãn đưa cổ phiếu lên UPCoM có phải là giải pháp khi mà nguyên nhân sâu xa là do thị trường UPCoM khó thanh khoản từ sự thiếu minh bạch?

Chứng khoán UPCoM không có thanh khoản trước hết đến từ việc cơ quan quản lý đặt ra các yêu cầu về minh bạch thông tin thấp hơn so với hai sàn niêm yết là HOSE và HNX. Điều này dẫn đến tâm lý e ngại về sự thiếu minh bạch cho nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư tổ chức.

Cách mà cơ quan quản lý đặt ra các giới hạn liên quan đến giao dịch chứng khoán cũng ngầm thể hiện các cơ quan này không mấy ủng hộ hàng hóa UPCoM.

Một ví dụ điển hình là quy định về chứng khoán được phép giao dịch ký quỹ (margin), theo đó, nhà đầu tư không được vay margin từ công ty chứng khoán để mua chứng khoán trên UPCoM.

Cơ quan quản lý nên cân nhắc đổi một góc nhìn khác. Cần tạo niềm tin cho nhà đầu tư để tăng cường tính thanh khoản cho cổ phiếu UPCoM.

Biện pháp hàng đầu là nâng cao yêu cầu về công bố, minh bạch thông tin từ phía doanh nghiệp. Cụ thể nhất, việc cho vay margin từ công ty chứng khoán để đầu tư chứng khoán UPCoM nên được xem xét.

Bởi lẽ, cho vay margin dựa trên nguồn tài chính độc lập của công ty chứng khoán và công ty chứng khoán là đơn vị chuyên nghiệp trong việc phân tích, đánh giá về chất lượng của chứng khoán. Nếu một mã chứng khoán UPCoM được công ty chứng khoán lựa chọn cho vay thì nhà đầu tư cũng sẽ phần nào mạnh dạn đầu tư hơn.

Nếu tự đánh giá lạc quan rằng, thị trường UPCoM đang trên đà phát triển, thì chưa chính xác.

Bởi những dấu hiệu thị trường tăng trưởng hoàn toàn phụ thuộc vào sự tham gia mới của một số doanh nghiệp mà các doanh nghiệp này đã có sẵn uy tín, miễn cưỡng "quá giang" tại UPCoM trước khi chọn thị trường niêm yết đúng vị thế của họ.

Còn lại, thực trạng chung của thị trường UPCoM là rất nhiều cổ phiếu mất thanh khoản.

Đặt lại trọng tâm trong cách quản lý sẽ giúp tăng cường tính minh bạch hơn của thị trường UPCoM, khiến quy luật cung cầu trở thành công cụ điều phối thị trường như đúng bản chất của một phiên chợ, chứ không phải là những chế tài hành chính.

Vai trò của các sở trong phòng chống thao túng thị trường chưa rõ nét

Việc cho vay margin từ công ty chứng khoán để đầu tư chứng khoán UPCoM nên được xem xét triển khai.

Những năm qua, một số vụ việc thao túng, làm giá chứng khoán vẫn tạo dư luận trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Thông báo về việc xử phạt của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trước vụ việc sai phạm dạng này cũng không còn là điều hiếm lạ.

Tuy nhiên, nếu nhìn nhận vào sự minh bạch của thị trường, chúng ta không nên bỏ qua vai trò của các sở giao dịch chứng khoán, những đơn vị sâu sát nhất với các diễn biến thị trường.

Dưới góc nhìn của nhà đầu tư, khi mà những vụ việc làm giá chứng khoán vẫn tái diễn liên tục, thì tâm lý lo ngại đầu tư sẽ luôn thường trực. Bởi một khi nhà đầu tư vướng phải vụ làm giá và không kịp thoát ra thì sẽ có thiệt hại.

Khi đó, việc xử lý trách nhiệm đối với những cá nhân, tổ chức có liên quan không phải là phương án mà nhà đầu tư hướng tới để bảo vệ chính mình. Để tránh “mất bò mới lo làm chuồng” thì việc có một cơ chế nhận diện, ngăn chặn các vụ việc thao túng chứng khoán là rất cần thiết.

Thực tế, các quy chế giao dịch, quy chế niêm yết của cả hai sở đều có quy định về việc sở có quyền tạm ngừng giao dịch chứng khoán khi giá, khối lượng giao dịch có biến động bất thường.

Vậy thì, các nhà đầu tư có quyền cho rằng, đang thiếu một sự thể hiện vai trò của các sở trong việc tìm hiểu, đánh giá, đưa ra các quyết định cần thiết, kịp thời để chặn lại những vụ việc làm giá chứng khoán.

Ứng xử thiếu minh bạch về hậu quả kinh doanh xảy ra với khách hàng

Dẫn dắt nhà đầu tư tham gia, mua bán tại thị trường chứng khoán, công ty chứng khoán luôn chào mời và tạo cho khách hàng nhìn nhận rằng họ là điểm tựa cho sự an tâm khi giao dịch chứng khoán.

Cũng xuất phát từ đó, nhiều nhà đầu tư tin tưởng đến mức ngầm giao phó cả tài khoản, việc đặt lệnh mua bán chứng khoán cho công ty chứng khoán.

Giữa họ không có sự phân biệt giữa công ty chứng khoán và nhân viên của công ty. Tuy nhiên, khi sự việc nhân viên lạm dụng tài khoản, tiền bạc của khách hàng xảy ra, nhiều công ty chứng khoán đã đùn đẩy sai phạm sang cho nhân viên, chối bỏ trách nhiệm của mình.

Cuộc đấu tranh pháp lý diễn ra và nhiều khách hàng bị công ty chứng khoán mình tin cậy ứng xử với thái độ ngược 100% so với thời điểm chào mời mở tài khoản kinh doanh.

Cuối cùng, vụ việc thường phải trông đợi vào một phán quyết từ phía tòa án có thẩm quyền.

Những sự việc như vậy khiến cho những công ty chứng khoán chuyên nghiệp, uy tín bị đánh đồng với những công ty kém uy tín.

Thị trường chứng khoán trở lên thiếu minh bạch khi mỗi vụ việc tương tự lại tiếp tục xảy ra.

Để thị trường chứng khoán trở thành kênh đầu tư hấp dẫn với nhà đầu tư, kênh huy động vốn hữu hiệu cho nền kinh tế, cần dẹp bỏ dần những vấn đề mà nhà đầu tư còn e ngại khi tham gia. Có làm như vậy thì mọi giải pháp phát triển thị trường mới có giá trị thực tiễn.

Phan Thị Chu Uyên - Trần Minh Hải, Công ty Luật BASICO