Chỉ số CSI 300 của Trung Quốc đã tăng gần 22% kể từ mức thấp nhất vào ngày 7/4, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố loạt mức thuế quan đối ứng vào ngày 2/4. Chỉ số này đã đóng cửa ở mức cao nhất kể từ tháng 7/2022 vào ngày 25/8.
Theo HSBC, tổng tiền tiết kiệm của các hộ gia đình Trung Quốc hiện đang ở mức cao kỷ lục với hơn 160.000 tỷ nhân dân tệ (22.000 tỷ USD), tương đương với hơn 1/3 tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Mỹ.
Herald van der Linde, chiến lược gia trưởng về cổ phiếu châu Á tại HSBC cho biết, các hộ gia đình Trung Quốc đang bắt đầu sử dụng số tiền gửi nhàn rỗi sau giai đoạn tiết kiệm khi nền kinh tế gặp khó khăn.
Dữ liệu do HSBC cung cấp cho thấy các nhà đầu tư cá nhân Trung Quốc đã dẫn dắt phần lớn hoạt động của thị trường cổ phiếu nội địa, chiếm 90% khối lượng giao dịch hàng ngày. Điều này hoàn toàn trái ngược với một số thị trường lớn với giao dịch được thúc đẩy bởi các nhà đầu tư tổ chức. Ví dụ, các nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 20%-25% khối lượng giao dịch trên Sàn giao dịch Chứng khoán New York.
“Chính sự phân bổ khoản tiết kiệm nhàn rỗi này ở Trung Quốc là động lực chính của thị trường nội địa. Điều này có thể sẽ tiếp tục trong một thời gian khá dài. Đây là một động lực rất lớn…Nhu cầu của nhà đầu tư nước ngoài đối với cổ phiếu Trung Quốc đã giảm bớt… Động lực lớn hiện nay là các hộ gia đình Trung Quốc”, chiến lược gia Herald van der Linde cho biết.
Goldman Sachs cho biết, các khoản tiền gửi có kỳ hạn đáo hạn có khả năng sẽ chuyển sang cổ phiếu, do lãi suất tiền gửi giảm. Lãi suất tiền gửi ngân hàng kỳ hạn một năm của Trung Quốc đã giảm xuống dưới 1% lần đầu tiên trong tháng 5.
Dữ liệu do HSBC công bố cho thấy giao dịch thông qua các tài khoản ký quỹ đã tăng từ mức đáy khoảng 1.800 tỷ nhân dân tệ vào khoảng tháng 5 và tháng 6 lên 2.030 tỷ nhân dân tệ vào tháng 8. HSBC cũng lưu ý rằng tổng giá trị huy động được trong các đợt phát hành quỹ tương hỗ mới tại Trung Quốc đã tăng 132% so với cùng kỳ năm trước.
Tỷ lệ tiết kiệm cao kỷ lục của Trung Quốc xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố: mạng lưới an sinh xã hội không đầy đủ thúc đẩy việc tiết kiệm phòng ngừa; sự thay đổi nhân khẩu học do tình trạng già hoá dân số; chi phí nhà ở và chăm sóc sức khỏe cao và khó lường. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, tổng tiết kiệm nội địa của Trung Quốc chiếm hơn 43% GDP.
Theo các chuyên gia, lượng tiền mặt tiết kiệm kết hợp với tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu thấp về mặt cấu trúc đồng nghĩa với việc các nhà đầu tư cá nhân tại Trung Quốc có thể tiếp tục thúc đẩy thị trường cổ phiếu tăng cao hơn.
Một báo cáo tháng 11/2024 của Global X ETFs cho thấy cổ phiếu chỉ chiếm 5% tài sản hộ gia đình Trung Quốc, so với 60% bất động sản và 25% tiền gửi. Tỷ trọng phân bổ vốn vào thị trường cổ phiếu của hộ gia đình Trung Quốc cũng thấp hơn so với hộ gia đình Mỹ và châu Âu, lần lượt chiếm 25% và 12%.
Căng thẳng thương mại dịu đi và tâm lý fomo
Sự ổn định chính sách và căng thẳng thương mại dịu bớt đã củng cố niềm tin của các nhà đầu tư Trung Quốc. Vào tháng 5, Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý tạm dừng áp thuế quan trong 90 ngày, qua đó giảm bớt mức thuế quan cao mà cả hai bên đã đặt ra vào tháng 4 cũng như tạm dừng các biện pháp trừng phạt khác. Đầu tháng 8, hai quốc gia đã đồng ý tiếp tục gia hạn thời gian tạm dừng áp thuế quan thêm 90 ngày nữa.
Eugene Hsiao, nhà phân tích cổ phiếu tại Macquarie cho biết, căng thẳng địa chính trị dịu bớt sẽ giúp thu hút dòng tiền trở lại cổ phiếu Trung Quốc bằng cách giảm phần bù rủi ro.
“Trong khi một số mặt hàng chiến lược như chất bán dẫn có thể phải đối mặt với thuế quan bổ sung hoặc các biện pháp hạn chế thương mại, Mỹ đã gia hạn thời gian đàm phán thời đến tháng 11, do đó căng thẳng không leo thang nhiều như thị trường lo ngại”, Raymond Cheng, Giám đốc đầu tư tại Standard Chartered cho biết.
Các chuyên gia cho biết tâm lý cải thiện này đang khuyến khích sự chuyển dịch từ trái phiếu chính phủ Trung Quốc sang cổ phiếu, khi các nhà đầu tư cá nhân chuyển từ trái phiếu an toàn, lợi suất thấp sang cổ phiếu. Mặc dù không quá đáng kể, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của Trung Quốc đã tăng 6 điểm cơ bản kể từ khi đàm phán thoả thuận thương mại Mỹ-Trung được gia hạn vào ngày 11/8.
Các nhà phân tích của Morgan Stanley cho biết, sự chuyển dịch từ trái phiếu và tiền tiết kiệm là động lực chính thúc đẩy thị trường trong nước gần đây, bên cạnh đó còn có các yếu tố khác bao gồm thanh khoản tăng và hy vọng về việc nới lỏng chính sách hơn nữa. Lợi suất trái phiếu trong nước tăng cũng cho thấy triển vọng của các nhà đầu tư về triển vọng kinh tế vĩ mô dài hạn của nền kinh tế được cải thiện.
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư Trung Quốc đã đổ xô vào thị trường chứng khoán nội địa khi họ thấy cổ phiếu Hồng Kông tăng giá nhanh hơn cổ phiếu đại lục (cổ phiếu loại A). Tính từ đầu năm đến nay, chỉ số Hang Seng đã tăng hơn 28%, trong khi chỉ số CSI 300 chỉ tăng khoảng 12%.
"Các nhà đầu tư cho rằng cổ phiếu loại A có khả năng được định giá lại cao hơn trong tương lai gần…Thị trường cổ phiếu loại A đang tăng chậm hơn so với cổ phiếu Hồng Kông", Wenjie Ding, chiến lược gia đầu tư tại China Asset Management nhận định.
Sự hưng phấn quá mức?
Sự hưng phấn của các nhà đầu tư cá nhân của Trung Quốc trái ngược với sự dè dặt của khối ngoại. Các quỹ đầu cơ Mỹ như Bridgewater Associates đã đã cắt giảm vị thế nắm giữ cổ phiếu lưu ký Trung Quốc (ADR) trong quý II.
Trong ngắn hạn, tâm lý fomo có thể thúc đẩy dòng vốn đầu tư tổ chức nước ngoài chảy ngược trở lại Trung Quốc, nếu cổ phiếu Trung Quốc nhìn chung vượt trội so với các chỉ số khác trên toàn cầu, buộc các quỹ toàn cầu ít đầu tư vào Trung Quốc phải tăng tỷ trọng phân bổ vào thị trường này. Tuy nhiên, cổ phiếu Trung Quốc ít bị chi phối bởi dòng vốn nước ngoài.
“Trong giai đoạn tiếp theo, các nhà đầu tư đang chú ý đến các yếu tố cơ bản của nền kinh tế Trung Quốc và lợi nhuận doanh nghiệp”, Chaoping Zhu, chiến lược gia thị trường toàn cầu của J.P. Morgan Asset Management tại Thượng Hải. Ông dự đoán đà tăng hiện tại của thị trường sẽ duy trì đến năm 2026, với một số đợt điều chỉnh không liên tục.
Mặt khác, chính phủ Trung Quốc đã đẩy mạnh chiến dịch "chống thoái hoá", điều này có thể giúp hỗ trợ lợi nhuận của các ngành như thép và năng lượng mặt trời. Trong đó, chiến dịch này của Trung Quốc nhằm mục đích ngăn chặn các ngành công nghiệp khỏi các cuộc chiến giá tàn phá để giành thị phần bằng cách làm xói mòn lợi nhuận.
Tuy nhiên, Nomura đã cảnh báo về đòn bẩy quá mức và nguy cơ xuất hiện bong bóng khi thị trường chứng khoán tiếp tục tăng vọt ngay cả khi nền kinh tế Trung Quốc có dấu hiệu suy yếu trong nửa cuối năm.