Chỉ số CSI 300 đã tăng hơn 25% kể từ mức đáy hồi tháng 4, nhờ sự hứng khởi với trí tuệ nhân tạo (AI) và căng thẳng thương mại hạ nhiệt. Tuy nhiên, các loại tài sản khác - từ sản phẩm quản lý tài sản, đến quỹ thị trường tiền tệ - vẫn chìm trong suy thoái kéo dài nhiều năm.
Điều đó đang làm sống lại khẩu hiệu cũ của thị trường giá lên (bull market): Không còn lựa chọn nào khác ngoài cổ phiếu. Ý tưởng rằng các nhà đầu tư nhỏ lẻ Trung Quốc sẽ chuyển một phần trong khối tiết kiệm 23.000 tỷ USD của họ sang thị trường chứng khoán là một viễn cảnh hấp dẫn đối với các công ty toàn cầu, vốn đang cho thấy dấu hiệu quay trở lại sau nhiều năm đứng ngoài cuộc.
“Động lực tiết kiệm đang suy giảm”, William Bratton, Trưởng bộ phận Nghiên cứu cổ phiếu tiền mặt khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại BNP Paribas Exane cho biết. Nguồn tiết kiệm khổng lồ này là một trong những lý do khiến công ty ông có cái nhìn “tích cực mang tính cấu trúc” đối với thị trường chứng khoán Trung Quốc.
Theo Goldman Sachs, cho đến nay, nhà đầu tư cá nhân vẫn chưa phải là động lực chính của đợt tăng này, mà chủ yếu đến từ các tổ chức trong nước và dòng vốn ngoại. Tuy nhiên, nhà đầu tư nhỏ lẻ lại là trung tâm của kịch bản thị trường uptrend. JPMorgan Chase & Co. dự báo sẽ có khoảng 350 tỷ USD tiết kiệm bổ sung chảy vào cổ phiếu trước cuối năm 2026.
Vậy nhà đầu tư Trung Quốc có thể lựa chọn các kênh đầu tư nào?
Tiền mặt
Tiền mặt vẫn là “vua” đối với một quốc gia tiết kiệm như Trung Quốc, nhưng vị thế này đã dần phai nhạt.
Bốn ngân hàng lớn nhất nước này hiện chỉ trả lãi khoảng 1,3%/năm cho kỳ hạn gửi tiết kiệm 5 năm, giảm từ mức khoảng 2,75% vào năm 2020. Tiền gửi thanh toán, có thể rút bất cứ lúc nào, chỉ mang lại 0,05% mỗi năm.
 |
Quỹ thị trường tiền tệ khiến lợi suất tiền gửi giảm mạnh |
Lợi suất quỹ thị trường tiền tệ cũng sụt giảm mạnh. Quỹ Tianhong Yu’E Bao khổng lồ, quản lý khoảng 110 tỷ USD tài sản, hiện trả lợi suất khoảng 1,1% - chưa bằng một nửa so với mức mà nhà đầu tư nhận được hồi đầu năm 2024.
Trái phiếu
Trái phiếu cũng không khá hơn. Nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu chính phủ Trung Quốc năm nay đã chứng kiến số tháng thua lỗ nhiều hơn số tháng lãi, theo chỉ số tổng lợi nhuận của Bloomberg.
Giá trái phiếu giảm đi kèm lợi suất tăng, lẽ ra sẽ khiến chúng hấp dẫn hơn về lâu dài. Tuy nhiên, việc nối lại thu thuế với lãi suất do chính phủ hoặc tổ chức tài chính trả đã khiến nhà đầu tư thêm lý do để rút tiền đi nơi khác.
 |
Trái phiếu chính phủ chịu áp lực từ giá giảm và thay đổi thuế |
Ngay cả sau đợt tăng gần đây, lợi suất vẫn kém hấp dẫn nếu so với lịch sử. Lợi suất chuẩn trái phiếu chính phủ 10 năm hiện quanh 1,80%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 5 năm là 2,58%.
Bất động sản
Trong nhiều năm, bất động sản là lựa chọn mặc định của nhà đầu tư Trung Quốc, nhưng sau 4 năm suy thoái, gần như không có dấu hiệu người mua quay lại.
Nhiều gia đình đã sở hữu hơn một căn nhà, khiến nhu cầu tiềm năng giảm. Lời nhắc lặp đi lặp lại của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng “nhà để ở, không phải để đầu cơ” cũng là cảnh báo rõ ràng. Các nhà phát triển bất động sản thì đang chật vật bàn giao nhà đã bán, càng làm niềm tin suy yếu.
 |
Giá trung bình nhà đã qua sử dụng tại Trung Quốc |
Theo China International Capital Corp., khoảng 58% tài sản hộ gia đình ở Trung Quốc nằm trong bất động sản, giảm từ 74% vào năm 2021. Ngược lại, cổ phiếu và các tài sản tài chính rủi ro khác chiếm 15%, tăng 6 điểm phần trăm trong cùng giai đoạn.
Sản phẩm quản lý tài sản (WMPs)
WMPs từ lâu đã là kênh đầu tư phổ biến. Nhưng hiện nay, lợi suất bình quân năm của cả sản phẩm thu nhập cố định thuần túy lẫn chiến lược hỗn hợp đều dưới 3%, theo dữ liệu từ PYStandard. Điều này đánh dấu hơn hai năm sụt giảm liên tục về mức sinh lời mà nhà đầu tư có thể kỳ vọng từ WMPs.
 |
Lợi suất của các sản phẩm quản lý tài sản giảm |
Bảo hiểm
Sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, một hình thức đầu tư phổ biến khác, cũng chung số phận: lợi suất bình quân năm của một số hợp đồng bảo hiểm phổ thông của Ping An đã giảm còn 2,5%, so với 4,3% trước đại dịch Covid-19.
 |
Lợi suất của hợp đồng bảo hiểm phổ thông lao dốc |
Nếu không còn lựa chọn nào khác ngoài cổ phiếu, vậy còn thị trường nước ngoài?
Những năm trước, nhà đầu tư Trung Quốc từng tìm cách rót vốn ra nước ngoài, kể cả tiếp cận nhóm “Magnificent Seven” ở Mỹ. Tuy nhiên, kiểm soát vốn là rào cản lớn. Nhà đầu tư cá nhân không được phép đổi quá 50.000 USD sang ngoại tệ mỗi năm và các quỹ cho phép tiếp cận thị trường nước ngoài cũng bị hạn ngạch.
Chưa kể gánh nặng thuế khi chính quyền áp mức 20% lên thu nhập từ đầu tư nước ngoài.
Điều đó đồng nghĩa, nhà đầu tư Trung Quốc chỉ đứng trước hai lựa chọn: một loạt kênh dễ tiếp cận trong nước nhưng kém hấp dẫn, hoặc một số tài sản hấp dẫn ở nước ngoài nhưng khó mua. Các nhà phân tích cho rằng, họ sẽ chọn con đường ở giữa: Tiếp tục tăng mạnh đặt cược vào cổ phiếu trong nước.
