Thu nhập ngoại hối của các ngân hàng có thể giảm năm nay
Những động thái đầu tiên
Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch và ngừng hoạt động mua ngoại tệ giao ngay từ ngày 31/12/2020. Đồng thời, từ ngày 4/1/2021, Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng (thay vì kỳ hạn 3 tháng như trước) có hủy ngang với tỷ giá mua kỳ hạn là 23.125 đồng/USD.
Được biết, mỗi tổ chức tín dụng chỉ được hủy ngang một lần và áp dụng cho toàn bộ giá trị giao dịch bán ngoại tệ cho Ngân hàng Nhà nước theo phương án này. Trước đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đã hạ tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch từ mức 23.175 đồng/USD về mức 23.125 đồng/USD. Đây là động thái đầu tiên của Ngân hàng Nhà nước sau khi Mỹ cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ vào giữa tháng 12/2020.
Theo đó, ngay trong ngày 31/12/2020, tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng giảm nhẹ về mức 23.100 đồng/USD. Tỷ giá USD/VND niêm yết của các ngân hàng thương mại không thay đổi trong phiên này, nhưng đã giảm 30 điểm trong phiên sáng 4/1/2021 xuống mức 22.980/23.190 đồng/USD, trong khi tỷ giá USD/VND liên ngân hàng đóng cửa tăng 5 điểm, ở mức 23.090 đồng/USD.
Trên thị trường tự do, tỷ giá biến động trái chiều trong 2 phiên này. Cụ thể, ngày 31/12/2020, tỷ giá tăng 50 điểm ở cả chiều mua vào và bán ra, đến sáng ngày 4/1/2021 giảm 50 điểm chiều mua vào và không thay đổi ở chiều bán ra, xuống mức 23.320/23.400 đồng/USD.
“Nhìn chung, tâm lý thị trường ổn định trở lại sau thông báo chính thức của Ngân hàng Nhà nước về chính sách mua ngoại tệ kỳ hạn. Cung - cầu ngoại tệ trong nước vẫn khá cân bằng khi cán cân thương mại 2020 ước tính xuất siêu khoảng 19 tỷ USD, cao nhất trong 5 năm liên tiếp xuất siêu kể từ năm 2016”, bà Trịnh Thị Thanh, Quyền Giám đốc Khối Quản trị tài chính và nguồn vốn SCB chia sẻ.
Nhận định về động thái trên của Ngân hàng Nhà nước, ông Trương Văn Phước, thành viên chuyên trách Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, đây là chính sách phù hợp của Ngân hàng Nhà nước ở thời điểm này. Ông Phước lý giải, trong bối cảnh căng thẳng hiện nay liên quan đến câu chuyện thao túng tiền tệ, hành động mua ngoại tệ kỳ hạn của Ngân hàng Nhà nước thể hiện 2 điều:
Thứ nhất, trước phản ứng của Chính phủ Hoa Kỳ về việc mua ngoại tệ, Việt Nam thể hiện thái độ lắng nghe khi chậm lại hoạt động này. Thứ hai, dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiện trên 100 tỷ USD, tương đương 12 tuần nhập khẩu theo khuyến nghị của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nên Việt Nam sẽ không tiến hành mua ngay ngoại tệ mà mua kỳ hạn và cũng là động thái nhằm thăm dò cân đối cung - cầu trên thị trường.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, lãnh đạo các ngân hàng cùng chung nhận định, việc ngưng hoạt động mua ngoại tệ giao ngay cho thấy Ngân hàng Nhà nước không còn sẵn sàng mua USD để tăng dự trữ ngoại hối như trước. Do đó, các ngân hàng cần phải chủ động liên hệ trực tiếp với Ngân hàng Nhà nước trong trường hợp trạng thái ngoại tệ dương lớn và nếu được phép tiến hành thì hoạt động mua giao ngay USD có thể chỉ diễn ra theo từng trường hợp cụ thể.
Việc mở rộng kỳ hạn mua USD lên 6 tháng kèm điều kiện không được huỷ ngang 1 lần sẽ khiến việc bán USD có kỳ hạn cho Ngân hàng Nhà nước sẽ trở nên khó khăn hơn, trong khi bán USD giao ngay bị hạn chế. Tuy nhiên, mốc 6 tháng lại có điểm tích cực khi hạn chế vi phạm tiêu chí thứ 3 của Bộ Thương mại Mỹ cũng như khi can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối xảy ra ít nhất 6/12 tháng.
“Có vẻ như Ngân hàng Nhà nước muốn sử dụng sự khó khăn trong bán ngoại tệ của các ngân hàng thương mại để làm bằng chứng đàm phán với Chính phủ Hoa Kỳ về việc Việt Nam đã và sẽ không còn tích cực can thiệp vào thị trường ngoại tệ một chiều thông qua việc mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế nhận định.
Dưới góc nhìn của các chuyên gia phân tích Công ty Chứng khoán KB Việt Nam, việc ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch sẽ gỡ bỏ “chốt chặn” đà giảm của tỷ giá USD/VND trên thị trường ngoại hối.
Thị trường ngoại hối 2021 sẽ khác biệt?
Trong xu hướng phục hồi của nền kinh tế trong và ngoài nước, thị trường ngoại hối Việt Nam được kỳ vọng sẽ duy trì đà ổn định trong năm 2021 và có thể chứng kiến thêm một năm tăng giá nhẹ của VND so với USD nếu chưa xuất hiện những cú sốc ngoài dự kiến.
Một lãnh đạo cao cấp BIDV cho rằng, đặt trong tương quan với năm 2020, dự báo phần lớn các yếu tố tác động trong năm 2021 chưa có nhiều thay đổi và cơ bản vẫn theo hướng hỗ trợ cho sự ổn định của tỷ giá USD/VND. Một mặt, cơn bão tiền USD giá rẻ tiếp tục chi phối thị trường tài chính toàn cầu khi xu thế nới lỏng chính sách tiền tệ chưa thể đảo ngược tại các ngân hàng trung ương lớn, bao gồm cả Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Chỉ số DXY đang cho thấy khả năng sẽ kiểm định các ngưỡng chặn tiếp theo, gần nhất là 88, tương đương giảm thêm khoảng 2-3% so với hiện nay.
Mặt khác, quan trọng hơn, Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục là một điểm sáng đáng chú ý trên bản đồ kinh tế toàn cầu nhờ mức độ ổn định cao của kinh tế - chính trị - xã hội, sự cải thiện không ngừng của môi trường kinh doanh, hay khả năng ứng phó hiệu quả với dịch bệnh Covid-19.
“Đây chính là lợi thế lớn để tiếp tục thu hút vốn đầu tư nước ngoài qua các hình thức khác nhau như FDI, FII, kiều hối, vay nợ… Ngoài ra, với những thay đổi mang tính chất căn bản của nền kinh tế, trạng thái của cán cân thương mại hàng hóa đã chuyển từ thâm hụt sang thặng dư một cách vững vàng và kỳ vọng có thể đạt khoảng 13-15 tỷ USD trong năm 2021. Theo đó, cung - cầu ngoại tệ dự báo tiếp tục có điều kiện thuận lợi để ghi nhận mức thặng dư 2 con số cho năm tới”, vị lãnh đạo BIDV nêu quan điểm
Nhìn lại 5 năm gần đây, những biến động lớn của thị trường tài chính trong nước nói chung và thị trường ngoại hối nói riêng thường xuất phát từ các cú sốc quốc tế (phá giá CNY năm 2015, bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, chiến tranh thương mại năm 2018…) và không loại trừ điều tương tự có thể tái diễn trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, mâu thuẫn giữa các cường quốc lớn chưa có tín hiệu lắng dịu và câu chuyện đang dành được sự quan tâm lớn, được đánh giá có khả năng tác động trực tiếp đến thị trường ngoại hối chính là việc “Việt Nam bị Mỹ gắn mác thao túng tiền tệ”.
Vấn đề này đã mở ra những chiều hướng dịch chuyển mới cho tỷ giá USD/VND. Ở khía cạnh tích cực, vị lãnh đạo BIDV giả định, Việt Nam có thể đạt được kết quả thông qua đàm phán, đối thoại để phía Mỹ xem xét gỡ bỏ “nhãn thao túng tiền tệ”, thì các diễn biến tiếp theo có thể là thặng dư thương mại song phương với Mỹ có phần giảm xuống, cân đối cung - cầu ngoại tệ tổng thể duy trì khả quan và VND có chiều hướng tăng giá so với USD (tỷ giá sẽ tăng).
Ở kịch bản tiêu cực, phía Mỹ thực thi các biện pháp trừng phạt đối với Việt Nam như áp thuế hàng hóa xuất khẩu trên diện rộng, thì hệ quả đi kèm có thể là thặng dự thương mại song phương co hẹp mạnh hơn, cân đối cung - cầu ngoại tệ tổng thể xấu đi và VND giảm giá trở lại so với USD.
“Theo tôi, kịch bản tích cực sẽ chiếm ưu thế hơn khi Việt Nam vẫn đang nhận được sự ủng hộ của các định chế tài chính quốc tế cũng như đông đảo cộng đồng doanh nghiệp Mỹ. Bên cạnh đó, không thể không đề cập tới việc Việt Nam đang trong giai đoạn quan hệ ngoại giao tốt đẹp với Mỹ”, TS. Hiếu nhận định.
Từ góc độ thị trường, ông Lê Quang Trung, Phó tổng giám đốc VIB nêu quan điểm: “Thị trường ngoại hối Việt Nam năm 2021 ổn định và tăng giá”.
Cũng liên quan đến thị trường ngoại hối, điều khiến lãnh đạo một số ngân hàng “đau đầu” đó là thu nhập kinh doanh ngoại hối dự kiến kém thuận lợi. Nguồn cung ngoại tệ được dự báo sẽ tương đối dồi dào vào năm 2021, nhưng việc Ngân hàng Nhà nước ngừng mua ngoại tệ giao ngay và chuyển sang mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng có hủy ngang sẽ khiến các ngân hàng chịu gánh nặng rủi ro ngoại hối lớn hơn và tỷ giá có thể biến động nhiều hơn. Do đó, giá trị giao dịch ngoại hối có thể vẫn cao, nhưng thu nhập ngoại hối của các ngân hàng có thể giảm năm nay.
