Nguyên nhân khiến chênh lệch giá vàng tăng cao trở lại
Thay mặt Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng vừa có báo cáo gửi tới Quốc hội về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khoá XIV và khoá XV về giám sát chuyên đề và chất vấn lĩnh vực ngân hàng, thực hiện Nghị quyết số số 173/2024/QH15 của Quốc hội.
Theo đó, thời gian qua, Chính phủ đã triển khai các giải pháp quản lý nhằm ổn định thị trường vàng; nâng cao vai trò quản lý và điều tiết thị trường vàng của Nhà nước theo đúng quy định; không để biến động giá vàng ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô. Nghiên cứu có chính sách hạn chế đầu cơ, tích trữ vàng, chuyển nguồn lực đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý các doanh nghiệp kinh doanh vàng; tăng cường các biện pháp phòng, chống buôn lậu vàng; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.
Năm 2024, Ngân hàng Nhà nước triển khai đồng bộ các giải pháp tăng cường quản lý thị trường vàng, xử lý tình trạng chênh lệch ở mức cao giữa giá vàng miếng trong nước và vàng quốc tế theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện cung vàng miếng ra thị trường thông qua đấu thầu bán vàng miếng và bán vàng miếng trực tiếp, giúp thu hẹp đáng kể chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC trong nước và giá vàng thế giới; đồng thời, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp các bộ, ngành chức năng thanh tra hoạt động kinh doanh vàng của một số đơn vị, doanh nghiệp để từng bước chấn chỉnh hoạt động này.
Kết quả, năm 2024 và trong 4 tháng đầu năm 2025, chênh lệch giá vàng miếng SJC trong nước và giá thế giới đã được kiểm soát và duy trì ở biên độ phù hợp, từ mức chênh lệch khoảng 25% tại thời điểm cao nhất xuống còn khoảng 3 - 5 triệu đồng/lượng (tương đương khoảng 5 - 7%), có thời điểm chỉ còn trên dưới 1 triệu đồng/lượng (tương đương khoảng 1 - 2%) vào đầu năm 2025. Tuy nhiên, từ giữa tháng 4/2025 đến nay, chênh lệch giá thế giới và trong nước tăng cao trên 10 triệu đồng/lượng (khoảng 12%).
Chính phủ nhận định, nguyên nhân thứ nhất khiến chênh lệch giá vàng tăng trở lại mấy tháng gần đây là do giá vàng thế giới liên tục tăng mạnh do ảnh hưởng tiêu cực từ diễn biến kinh tế toàn cầu; tình hình địa chính trị thế giới tiếp tục căng thẳng và tác động của chính sách thuế quan của Mỹ.
Thứ hai, tâm lý kỳ vọng giá vàng sẽ tiếp tục tăng cao trong bối cảnh đồng đôla suy yếu và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã giảm cắt giảm 0,25 điểm phần trăm lãi suất trong kỳ họp tháng 9/2025 khiến nhiều người dân tập trung mua vàng, trong khi nguồn cung hạn chế, dẫn đến mất cân đối cung - cầu.
Thứ ba, không loại trừ khả năng một số doanh nghiệp, cá nhân lợi dụng biến động của thị trường để đầu cơ, thao túng giá nhằm trục lợi bất chính…
Xóa bỏ độc quyền vàng, đang nghiên cứu, đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng
Để phù hợp với bối cảnh mới của thị trường, cùng với các giải pháp đồng bộ về quản lý thị trường vàng, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP, xóa bỏ cơ chế độc quyền nhà nước một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Việc chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng, mở rộng đối tượng sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ giúp nguồn cung vàng trên thị trường đa dạng hơn. Người dân sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường cạnh tranh, minh bạch hơn, góp phần thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới cũng như giữa các thương hiệu vàng.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp Chính phủ thường kỳ ngày 6/9/2025 và Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 7/9/2025 về định hướng chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước đã có Công văn gửi Bộ Công an, Bộ Tài chính, UBND các tỉnh, thành phố đề nghị phối hợp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng và các chủ thể khác tham gia thị trường; chỉ đạo các Ngân hàng Nhà nước Khu vực thanh tra, kiểm tra đột xuất các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng miếng, vàng trang sức mỹ nghệ trên địa bàn; yêu cầu các tổ chức hoạt động kinh doanh vàng thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật.
Mặc dù đã đưa ra nhiều biện pháp, song Ngân hàng Nhà nước thừa nhận, thị trường vàng vẫn chưa thực sự ổn định bền vững, vẫn chịu tác động bởi yếu tố tâm lý, kỳ vọng. Do vậy, bên cạnh các giải pháp từ phía Ngân hàng Nhà nước, để ổn định thị trường vàng một cách bền vững cần có sự vào cuộc đồng bộ của các Bộ, ngành, địa phương theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Định hướng của Ngân hàng Nhà nước thời gian tới là tiếp tục làm tốt công tác truyền thông để kịp thời cung cấp các thông tin về chủ trương, giải pháp, chính sách quản lý thị trường vàng, ổn định tâm lý thị trường.
Bên cạnh đó, khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu một số giải pháp để sớm áp dụng theo lộ trình, trong đó bao gồm tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất việc thành lập sàn giao dịch vàng.
Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan (Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Tài chính…) để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng và các chủ thể khác tham gia thị trường trong việc chấp hành các quy định về hoạt động kinh doanh vàng để kịp thời phát hiện xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo thẩm quyền và báo cáo các cấp có thẩm quyền các biện pháp xử lý phù hợp.
