Mảng ngân hàng đầu tư ngày càng phình to
Ngày 10/10, Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng sẽ có hiệu lực. Nhiều ngân hàng đang chuẩn bị để tham gia sân chơi này.
Ông Phạm Quang Thắng, Phó tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) cho hay, sau khi Thông tư hướng dẫn Nghị định 232 được ban hành, Techcombank sẽ lập tức xin phép Ngân hàng Nhà nước (NHNN) để tham gia nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng.
Hiện ngân hàng đã tìm kiếm đối tác quốc tế để nhập khẩu vàng nguyên liệu, nghiên cứu chế tác vàng miếng mang thương hiệu Techcombank, đồng thời chuẩn bị cơ sở vật chất trong nước như nhân sự, kho bãi, quy trình nhập - cung ứng và hệ thống phân phối. Ngoài kênh chi nhánh, ngân hàng cũng định hướng phát triển nền tảng số để người dân có thể mua bán vàng trực tuyến.
Tương tự, ACB cũng đang chờ Thông tư hướng dẫn Nghị định 232 để đăng ký sản xuất, kinh doanh vàng miếng.
Hiện có 8 ngân hàng đủ điều kiện sản xuất vàng miếng gồm: Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank, Agribank và ACB (đều có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng). Chắc chắn không chỉ Techcombank hay ACB muốn tham gia cuộc chơi này.
Không chỉ với vàng, các ngân hàng cũng đang tích cực tham gia cuộc đua lập sàn tài sản mã hóa. Tính đến cuối tháng 9/2025, hàng loạt ngân hàng xuất hiện trong các công ty cổ phần sàn tài sản mã hóa, bao gồm: LPBank (LPEX), HDBank (HDEX), VPBank (CAEX), Techcombank (TCEX), MB (ký Biên bản ghi nhớ hợp tác kỹ thuật với Dunamu - đơn vị vận hành Upbit, nền tảng tiền điện tử lớn nhất Hàn Quốc).
Trước đó, các ngân hàng liên tục mở rộng hệ sinh thái, đua nhau lập các công ty con trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, mua bán nợ, quản lý quỹ… Nhiều ngân hàng như MB, HDBank, VPBank tuyên bố hoạt động theo mô hình tập đoàn để quản lý hệ sinh thái ngày càng đa dạng này.
Ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch HĐQT MB cho hay, hai năm qua, ngân hàng đã áp dụng cơ chế điều hành theo hướng tập đoàn và đã mang lại hiệu quả rõ rệt, thể hiện ở kết quả kinh doanh của các công ty thành viên tăng mạnh.
Theo lãnh đạo MB, hiện các công ty thành viên đóng góp khoảng 9% vào lợi nhuận toàn tập đoàn. Lý giải nguyên nhân tham gia vào lĩnh vực tài sản số, lãnh đạo ngân hàng này cho rằng, đây là điều tất yếu để 33 triệu khách hàng hiện tại có đầy đủ các lựa chọn, không chỉ dừng ở dịch vụ ngân hàng, mà còn mở rộng đến chứng chỉ quỹ, cổ phiếu, trái phiếu… và tiến tới là tài sản số.
Ngăn rủi ro truyền dẫn sang ngân hàng mẹ
Nếu như trước đây, doanh thu của các ngân hàng chủ yếu đến từ hoạt động ngân hàng thương mại (với nghiệp vụ chính là cho vay) thì những năm gần đây, mảng ngân hàng đầu tư ngày càng phát triển và chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu, lợi nhuận của các ngân hàng.
Hệ sinh thái càng lớn mạnh, hiệu quả kinh doanh của ngân hàng càng được nâng cao, song rủi ro cũng theo đó tăng lên. Hiện nay, số lượng công ty con chính thức của nhiều ngân hàng chỉ dừng ở 4-5 đơn vị, nhưng thực tế, số lượng công ty liên quan lại rất lớn. Các ngân hàng đang chào bán sản phẩm, dịch vụ thông qua loạt công ty này và rủi ro tiềm ẩn từ đây không hề nhỏ.
Theo quan sát của chúng tôi, trên thị trường, các ngân hàng đang tung ra hàng chục sản phẩm tương tự tiền gửi tiết kiệm, hợp tác với bên thứ ba như công ty mua bán nợ, công ty quản lý tài sản. Các công ty này thường được giới thiệu là “sân sau” của ngân hàng, song về mặt pháp lý lại không có liên quan. Vì vậy, nếu rủi ro xảy ra, ngân hàng không chịu trách nhiệm pháp lý.
Hàng loạt sự cố liên quan đến bảo hiểm hay trái phiếu những năm gần đây cũng cho thấy mức độ rủi ro của các sản phẩm đầu tư có liên quan đến công ty con hoặc công ty trong hệ sinh thái ngân hàng. Sự đổ vỡ của SCB là ví dụ điển hình.
Vì vậy, cùng với việc ngân hàng bành trướng hệ sinh thái, việc ngăn chặn rủi ro lây lan từ công ty con sang ngân hàng mẹ là hết sức cần thiết. Đây cũng là một trong những lý do NHNN đang xây dựng Dự thảo Thông tư quy định trình tự, thủ tục nhận diện, đánh giá, phòng ngừa và hạn chế rủi ro có tính hệ thống trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, tài chính.
Theo NHNN, hiện các tổ chức tín dụng có xu hướng mở rộng phạm vi hoạt động, đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ thông qua việc thành lập các công ty con hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, cho thuê tài chính, chứng khoán, tư vấn đầu tư, thành lập quỹ đầu tư… Điều này làm gia tăng tính liên thông và mức độ rủi ro lan truyền trong hệ thống ngân hàng - tài chính, đặc biệt là khả năng lây lan rủi ro từ công ty con sang công ty mẹ nếu không được theo dõi, nhận diện đầy đủ.
Đặc biệt, mối liên kết chặt chẽ nhưng thiếu minh bạch giữa công ty mẹ và công ty con cũng là điều kiện thuận lợi cho các hành vi gian lận tài chính. Nếu không được giám sát chặt chẽ hoặc nhận diện kịp thời bởi cơ quan quản lý, điều này có thể tiềm ẩn nguy cơ đổ vỡ hệ thống tài chính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng, lâu dài tới sức khỏe nền kinh tế.