Ngả bài vụ “cổ phần hóa treo” Hacinco

Tiến trình đường thẳng

Theo Quyết định 6680/QĐ-UB ngày 29/9/2005 của UBND TP. Hà Nội phê duyệt giá trị doanh nghiệp và phương án cổ phần hóa của Hacinco, vốn điều lệ Công ty dự kiến là 50 tỷ đồng; cổ phần nhà nước 9,11%; cổ phiếu ưu đãi bán cho người lao động chiếm 11,18%; cổ phiếu bán đấu giá công khai 79,71%; tổng số lao động được mua cổ phần ưu đãi giảm giá là 498 người.

Ngày 25/10/2005, Hacinco tiến hành bán đấu giá cổ phần tại Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội, kết quả bán được 3.702.200 cổ phiếu (tương ứng số tiền: 37.026.600.000 đồng), bán không hết 282.900 cổ phiếu.

Trước đó, do khó khăn của Công ty về tài chính, tại thời điểm cổ phần hóa đang có dư nợ lớn với các đối tác khách hàng, nợ lương người lao động và nợ tín dụng với các các nhân, tổ chức ngân hàng, Ban Đổi mới doanh nghiệp của Công ty đã làm việc với các nhà đầu tư cùng cán bộ nhân viên có dư nợ nhằm giải quyết khó khăn về tài chính thông qua việc đối chiếu thanh toán tiền trúng đấu giá cổ phần bằng hình thức trừ nợ, số tiền còn lại thanh toán tại Công ty.

Hacinco đã có công văn gửi Công ty Chứng khoán (CTCK) Bảo Việt về việc thanh toán bù trừ tiền mua cổ phiếu trúng giá của một số nhà đầu tư và người lao động có quan hệ dư nợ với Công ty, chấp thuận chuyển dư nợ sang thanh toán tiền trúng giá mua cổ phiếu.

CTCK Bảo Việt đã có công văn gửi Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội và được trả lời: “Trung tâm chấp thuận cho phép người đầu tư đăng ký tham dự đấu giá bán cổ phần phát hành lần đầu của Công ty theo hình thức chuyển nợ thành vốn góp trong điều kiện đáp ứng đủ các điều kiện và thực hiện theo đúng trình tự”.

Hacinco đã có công văn gửi Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội, Công ty Chứng khoán Bảo Việt, Chi cục Tài chính doanh nghiệp Hà Nội xin bù trừ chuyển nợ thành vốn góp sau khi có kết quả phiên bán đấu giá. Sau đó, Công ty có tờ trình gửi UBND TP. HN và Ban Đổi mới và phát triển doanh nghiệp TP. HN về việc quyết toán số liệu bán cổ phần lần đầu và xin chuẩn y kế hoạch Đại hội đồng cổ đồng thành lập công ty cổ phần.

Ngày 23/11/2005, Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội gửi Hacinco bản danh sách người sở hữu chứng khoán hợp lệ trúng giá theo kết quả phiên đấu giá (để làm cơ sở cho Công ty thanh toán bù trừ với các nhà đầu tư). Tổng số tiền thanh toán mua cổ phần theo hình thức chuyển nợ và thanh toán bù trừ tại Công ty là 14,36 tỷ đồng

Ngày 30/11/2005, UBND TP. HN ra quyết định về việc điều chỉnh cơ cấu vốn điều lệ của Công ty, công nhận quyền sở hữu chứng khoán của các nhà đầu tư theo kết quả đấu giá. Theo đó, vốn nhà nước chiếm 9,65%, vốn mua theo giá ưu đãi 11,65%, vốn mua đấu giá trên sàn 78,5%.

Ngày 1 - 2/12/2005, Công ty tổ chức Đại hội đồng cổ đông phiên thành lập Công ty cổ phần Đầu tư Xây dựng Hacinco. Đại hội đã thông qua điều lệ tổ chức và hoạt động, phương án sản xuất - kinh doanh, danh sách cổ đông sáng lập, bầu ra HĐQT, Ban Kiểm soát. Đại hội có sự tham gia của Sở Tài chính Hà Nội và Tổng công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội (Handico).

Hacinco sau đó đã có tờ trình gửi UBND TP. Hà Nội và Ban Đổi mới và phát triển doanh nghiệp Thành phố báo cáo kết quả Đại hội đồng cổ đông đề nghị UBND Thành phố ra Quyết định chuyển thành công ty cổ phần theo phương án cổ phần hóa đã duyệt, kết thúc quá trình cổ phần hóa theo quy định của pháp luật.

Diễn biến bất ngờ

Mọi việc phức tạp bắt đầu từ lá đơn của bà Nguyễn Thị Chi yêu cầu Công ty phải kiểm toán báo cáo tài chính năm trước khi chuyển sang công ty cổ phần. Bà Nguyễn Thị Chi là một cổ đông lớn cùng gia đình (gồm 5 người) mua 16 tỷ đồng cổ phần, chiếm 34% vốn điều lệ Công ty.

Bà Chi và em gái là bà Nguyễn Thị Hiền đã được Đại hội đồng cổ đông lần đầu bầu vào HĐQT. Tại buổi họp HĐQT ngày 15/12/2005 để bầu ra các chức danh của Công ty, bà đã yêu cầu được giữ 1 trong 2 chức vụ: Chủ tịch HĐQT hoặc Giám đốc Công ty. Do không đạt được nguyện vọng, 2 bà đã bỏ phiếu trắng.

4 ngày sau khi bà Chi viết đơn yêu cầu, ông Phạm Công Bình, Phó giám đốc Sở Tài chính Hà Nội ra văn bản yêu cầu Công ty phải kiểm toán báo cáo tài chính năm. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, việc kiểm toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp Nhà nước phải thực hiện sau khi kết thúc năm tài chính. Đồng thời, doanh nghiệp cổ phần hóa chỉ phải lập báo cáo tài chính tại thời điểm được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu.

Bên cạnh đó, nhóm nhà đầu tư trên tiếp tục có đơn khiếu kiện về việc chuyển nợ thành vốn góp và tính trùng năm công tác mua cổ phần ưu đãi của Hacinco.

Về việc tính trùng năm công tác, năm 1998, Công ty tách một phần của doanh nghiệp là Khách sạn Hacinco để thực hiện thí điểm cổ phần hóa. Thành phố vận dụng cho phép toàn bộ người lao động của Công ty được mua cổ phần ưu đãi của Khách sạn Hacinco. Kết quả là có 169 cán bộ được mua cổ phần ưu đãi (theo quy định 1 năm công tác được mua 100 cổ phần ưu đãi, tuy nhiên do vốn của khách sạn quá thấp nên mỗi năm công tác, người lao động được mua ưu đãi hơn 1,1 cổ phần).

Đến năm 2004, khi cổ phần hóa toàn bộ Công ty, các sở ban ngành lại không loại trừ số năm công tác đã mua cổ phần ưu đãi khi cổ phần hóa Khách sạn Hacinco, dẫn đến có việc tính trùng năm công tác.

Khi xử lý số cổ phần ưu đãi bị tính trùng, các cơ quan chức năng như Thanh tra Thành phố, Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ đã ra phương án xử lý là loại bỏ số tiền người lao động được ưu đãi để thu hồi về Ngân sách Nhà nước. Cụ thể, Kết luận số 2125/KL-TTCP ngày 1/9/2009 của Thanh tra Chính phủ nêu rõ: “Giữ nguyên vốn điều lệ theo Quyết định số 7867/QĐ-UB là: 47.168.600.000 đồng; chuyển 397.100.000 đồng từ cơ cấu vốn cổ đông mua ưu đãi sang vốn mua đấu giá (số lượng cổ phần ưu đãi đã bán cho cán bộ công nhân viên khi cổ phần hóa khách sạn Hacinco năm 1998); công nhận kết quả Đại hội đồng cổ đông lần đầu ngày 2/12/2005 của Công ty”.

Ngày 22/9/2009, Văn phòng Chính  phủ có văn bản số 6561/VPCP-KNTN  thông báo ý kiến của Phó thủ tướng Trương Vĩnh Trọng: “Đồng ý nội dung kiến nghị nêu trong Kết luận thanh tra số 2125/KL-TTCP và giao chủ tịch UBND TP. Hà Nội chỉ đạo các cơ quan, đơn vị và cá nhân có liên quan thực hiện các kiến nghị của Thanh tra Chính phủ”.

Tuy nhiên, trong vụ việc này, Sở Tài chính Hà Nội, UBND TP. Hà Nội lại đưa ra các phương án xử lý làm phức tạp hóa sự việc và phản ánh sai bản chất vấn đề, khiến vụ việc ngày càng phức tạp. Theo đó, Sở Tài chính Hà Nội nhiều lần kiến nghị hủy bỏ kết quả Đại hội đồng cổ đông ngày 2/12/2005 do tư cách cổ đông đang có các vấn đề như đã đề cập (chuyển nợ thành vốn góp, tính trùng năm công tác...).

Dựa trên tham mưu của Sở Tài chính Hà Nội, ngày 22/4/2010, UBND TP. Hà Nội ban hành Quyết định 1886/QĐ-UBND về việc điều chỉnh vốn điều lệ và cơ cấu vốn điều lệ của Công ty. Theo đó, cơ cấu vốn điều lệ có sự thay đổi theo hướng tăng tỷ lệ vốn góp của Nhà nước từ 9,11% lên 49,6%. Tổng công ty Handico sẽ đầu tư thêm vốn thay thế các cổ phiếu không hợp lệ bị loại.

Quyết định trên đã gây ra khiếu kiện với nhiều người lao động của Công ty, bản thân nhóm cổ đông Nguyễn Thị Chi cũng phản đối sự tham gia của Tổng công ty Handico với lý lẽ, số tiền 17,3 tỷ đồng mà Handico dự kiến sử dụng để tăng tỷ lệ cổ phần nhà nước tại Hacinco thuộc Quỹ Hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp là không phù hợp. Kể từ đó đến nay, Handico cũng chưa thực hiện chuyển tiền để tăng tỷ lệ sở hữu tại Hacinco.

“Thợ săn” lộ diện

Sau rất nhiều lần thanh kiểm tra, xử lý vụ việc nhưng không triệt để, rốt ráo, ngày 8/2/2017, UBND TP. Hà Nội đã có văn bản 440/UBND - KT chỉ đạo Hacinco thực hiện các bước chuyển đổi thành công ty cổ phần, thống nhất với phương án xử lý theo kết luận của Thanh tra chính phủ.

Cuối tháng 2/2017, Hacinco tổ chức cuộc họp với các nhà đầu tư đã tham gia mua cổ phần lần đầu. Đa số nhà đầu tư đã đồng thuận phương án xử lý mà Thành phố đưa ra. Hacinco cũng dự kiến trả lãi số tiền các nhà đầu tư đã thực hiện thanh toán mua cổ phần từ 2005 (tạm tính 13%/năm). Song 5 nhà đầu tư nói trên không đồng thuận.

Thông qua Công ty Luật Đông Hà Nội, nhóm nhà đầu tư cho rằng, theo quy định tại Khoản 5, Điều 31, Nghị định 187/2004/NĐ-CP, toàn bộ số cổ phần được chào bán sai quy định pháp luật, bao gồm cổ phần ưu đãi và cổ phần bán đấu giá tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, sẽ được coi là chưa bán hết và được xử lý như sau: “Trường hợp cổ phần chưa bán hết thì doanh nghiệp báo cáo cơ quan có thẩm quyền quyết định cổ phần hóa để điều chỉnh quy mô, hoặc cơ cấu vốn điều lệ trong phương án cổ phần hóa và thực hiện chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần”.

Cụ thể, vốn điều lệ của Hacinco cần được điều chỉnh về số vốn thực góp: tổng vốn điều lệ 28,328 tỷ đồng; trong đó vốn góp của Nhà nước là 4,553 tỷ đồng (tỷ lệ 16,07%); vốn góp của cổ đông trong doanh nghiệp mua theo giá ưu đãi là 1,889 tỷ đồng (tỷ lệ 6,67%); vốn của cổ đông mua đấu giá trên sàn giao dịch là 21,885 đồng (tỷ lệ 77,26%).

Nếu theo phương án này, 5 nhà đầu tư trên sẽ nắm 52% cổ phần, mức đủ để chi phối doanh nghiệp, thay vì tỷ lệ 34% như phương án đang được triển khai.

Như vậy, với số tiền bỏ ra khoảng 16 tỷ đồng, nhóm nhà đầu tư có thể thâu tóm doanh nghiệp. Trong khi đó, với việc giá trị doanh nghiệp tăng từ trên 7,19 tỷ đồng năm 2004 lên trên 322 tỷ đồng tại thời điểm 30/9/2015, nhóm nhà đầu tư trên sẽ “đắc lợi”.

Hiện hàng trăm người lao động và các nhà đầu tư đã mua cổ phần tại Hacinco mong mỏi, vụ việc sẽ được khẩn trương giải quyết theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, hướng dẫn của UBND TP. Hà Nội, Công ty sớm hoàn tất các thủ tục để chuyển đổi sang hình thức cổ phần, đồng thời với việc chính thức hóa vai trò và “danh phận” cổ đông hợp pháp cho các nhà đầu tư.