Một mùa hè nắng nóng khắc nghiệt đã gây thiệt hại cho sông Dương Tử - con sông dài nhất châu Á, chảy qua Trung Quốc khoảng 3.900 dặm (6.300 km) và giúp các trang trại cung cấp phần lớn lương thực cho đất nước và các trạm thủy điện lớn, bao gồm cả Đập Tam Hiệp - nhà máy điện lớn nhất thế giới.
Hiện tại, mực nước sông Dương Tử đang ở mức thấp nhất vào thời điểm này trong năm kể từ năm 1865, để lộ ra những vũng cát, đá và bùn nâu rỉ ra mùi tanh của cá thối rữa.
 |
Đảo Luoxingdun ở tỉnh Giang Tây ngày 22/8 |
Mực nước rút tại sông Dương Tử đã làm ảnh hưởng đến việc phát điện tại nhiều nhà máy thủy điện quan trọng, gây ra sự hỗn loạn về năng lượng trên nhiều vùng của Trung Quốc. Các thành phố lớn bao gồm Thượng Hải đang tắt đèn, thang cuốn và cắt giảm điều hòa nhiệt độ. Tesla đã cảnh báo về sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng cho nhà máy ở Thượng Hải và những công ty khác như Toyota Motor Corp. và Contemporary Amperex Technology Co. cũng đã đóng cửa các nhà máy.
Mặc dù cuộc khủng hoảng năng lượng ít nghiêm trọng hơn nhiều so với năm 2021 - khi tình trạng thiếu than dẫn đến việc cắt điện trên toàn quốc - điều đó càng làm tăng thêm những thách thức mà các nhà chức trách đang phải đối mặt trong việc phục hồi một nền kinh tế vốn đã bị tác động tiêu cực bởi các vụ đóng cửa do Covid thường xuyên và khủng hoảng bất động sản.
 |
Các bờ cạn của sông Dương Tử do mực nước thấp gây ra bởi hạn hán, gần nơi hợp lưu với sông Gia Lăng ở Trùng Khánh vào ngày 19/8 |
Tỉnh Tứ Xuyên hiện là nơi trải qua đợt hạn hán tồi tệ nhất của khu vực này kể từ những năm 1960 và cho đến nay cũng là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất do phụ thuộc nhiều vào thủy điện.
Trong khi việc tạo ra điện năng do thủy điện giảm một nửa trong khu vực, một đợt nắng nóng gay gắt đã khiến nhu cầu điện tăng lên khoảng 25%. Điều đó gây thêm áp lực lên mạng lưới điện phục vụ dân số có quy mô tương đương nước Đức và cung cấp cho các trung tâm công nghiệp, nơi có các nhà máy của các nhà cung cấp cho Tesla.
 |
Một màn hình lớn được tắt điện để tiết kiệm điện ở Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên ngày 17/8 |
Theo BloombergNEF, thủy điện là nguồn năng lượng sạch lớn nhất của Trung Quốc, chiếm khoảng 18% sản lượng điện của nước này vào năm 2020. Trung Quốc cũng có nhà máy pin năng lượng mặt trời và tuabin gió lớn nhất thế giới, đồng thời đang đầu tư siêu tiết kiệm vào năng lượng tái tạo khi cố gắng giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu. Các công ty Trung Quốc đã đầu tư 98 tỷ USD vào năng lượng sạch trong nửa đầu năm 2022, cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm 2021.
Theo Hanyang Wei, nhà phân tích của BloombergNEF, tình trạng thiếu điện ở Tứ Xuyên cho thấy thủy điện – vốn được coi là nguồn tái tạo ổn định nhất, vẫn không đáng tin cậy bằng than đá. Điều đó đặt ra câu hỏi về việc Trung Quốc có thể chuyển hướng khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch một cách suôn sẻ như thế nào, do gió và mặt trời thậm chí còn kém ổn định hơn.
 |
Hạn hán làm tiêu hao tuyến đường thủy quan trọng nhất của Trung Quốc, để lộ các cấu trúc lịch sử và lòng sông |
Sau cuộc khủng hoảng năng lượng năm ngoái khiến các nhà máy trên khắp cả nước phải cắt điện, Trung Quốc bắt đầu lên kế hoạch sản xuất điện than nhiều hơn. Dưới áp lực nặng nề của chính phủ, các mỏ than đã tăng sản lượng lên 11% trong năm nay.
Li Shuo, nhà phân tích của Tổ chức Hòa bình Xanh Đông Á cho biết, tình hình ở Tứ Xuyên gợi nhớ đến tình trạng mất điện ở tỉnh Hồ Nam vào cuối năm 2020, khi thời tiết lạnh giá nghiêm trọng làm giảm lượng gió tạo ra và khiến nhu cầu điện tăng cao để sưởi ấm. Sau đó chính phủ đã phản ứng bằng một loạt phê duyệt nhà máy điện than ở Hồ Nam.
“Tôi hy vọng câu trả lời mà họ rút ra từ việc này không phải là nhiều nhà máy điện than hơn, mà tôi sợ rằng đó có thể là nơi họ đang hướng tới”, ông cho biết.
 |
Hồ Shijiu, tỉnh Giang Sơn ngày 21/8 |
Các kho dự trữ than đầy ắp đã giúp cuộc khủng hoảng không lan sang các khu vực khác của Trung Quốc, nhưng không giúp ích được gì nhiều cho Tứ Xuyên vì thủy điện chiếm hơn 75% công suất phát điện.
Cuộc khủng hoảng điện năng lớn nhất của Trung Quốc kể từ mùa thu năm ngoái đã dẫn đến việc ngừng cung cấp điện cho nhiều khách hàng công nghiệp cho đến hết ngày 25/8. Các công ty bao gồm Toyota và CATL đã đóng cửa các nhà máy trong khu vực trong vài ngày. Nhà sản xuất polysilicon hàng đầu Tongwei Co. cho biết, nhà máy của họ đã bị ảnh hưởng, tiếp tục thắt chặt thị trường vật liệu chủ chốt để xây dựng các tấm pin mặt trời.
Một số tác động cũng được cảm nhận ở những nơi bên ngoài Tứ Xuyên. Bờ sông Bến Thượng Hải đã tắt ánh sáng ngoài trời và Vũ Hán ở trung tâm tỉnh Hồ Bắc đã tạm dừng màn trình diễn ánh sáng nổi tiếng trên sông Dương Tử.
 |
Mực nước sông Gia Lăng - một trong những phụ lưu của sông Dương Tử - đã xuống thấp |
Trong khi đó, Trung Quốc không đơn độc đối phó với nắng nóng khắc nghiệt trong mùa hè này. Nhiệt độ cao ở châu Âu có đã góp phần vào việc làm khô sông Rhine, với mực nước tại một điểm tắc nghẽn chính giảm xuống thấp tới 30 cm, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển trên đường thủy. Hạn hán ở Ấn Độ đã khiến diện tích trồng lúa giảm 13% trong năm nay, đe dọa nguồn cung lương thực toàn cầu.
Tại Heartland 66, một trong những trung tâm mua sắm sang trọng hàng đầu của Vũ Hán với các cửa hàng bao gồm Gucci, Prada và Tiffany & Co., lệnh giảm tiêu thụ điện đồng nghĩa với việc người mua sắm phải đi bộ xuống thang cuốn đã tạm dừng. Máy điều hòa không khí giảm giá hoạt động, khiến các khu ẩm thực trên các tầng cao nhất trở nên ngột ngạt.
Tuy nhiên, nhiệt độ sắp tới có thể mát hơn một chút và dự báo sẽ có mưa vào cuối tuần. Nhưng với việc biến đổi khí hậu dẫn đến các mô hình thời tiết ngày càng bất ổn, Trung Quốc và phần còn lại của thế giới có thể sẽ phải đối phó với các đợt nắng nóng và hạn hán thường xuyên và dai dẳng hơn trong những năm tới.
