Theo báo cáo Bộ Tư pháp, trong năm 2015, số tiền Nhà nước phải bồi thường trong các trong các bản án, quyết định giải quyết bồi thường đã có hiệu lực pháp luật là hơn 16 tỷ đồng. Ngoài ra, Tòa án nhân dân các cấp thụ lý 21 vụ án dân sự về bồi thường Nhà nước.
Đây là các vụ việc người bị thiệt hại không đồng ý với quyết định giải quyết bồi thường của cơ quan có trách nhiệm bồi thường do đó đã khởi kiện ra Tòa án. Trong số này, đã có 14 vụ được giải quyết bồi thường xong với số tiền là 26 tỷ đồng, còn 7 vụ việc đang giải quyết.
Tại cuộc họp báo công tác tư pháp quý III/2015 diễn ra sáng 16/10, ông Nguyễn Văn Bốn, Cục trưởng Cục bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) cho biết thêm, năm nay, số vụ việc thụ lý ở các cơ quan có trách nhiệm giải quyết bồi thường Nhà nước là 94 vụ việc, tương đương năm 2014. Nhưng số vụ việc đã giải quyết xong lại thấp hơn, mới giải quyết được 41 vụ việc.
Lý giải tại sao tỷ lệ giải quyết thấp, theo ông Nguyễn Văn Bốn, về chủ quan, có tình trạng nhận thức của một số bộ phận lãnh đạo các cơ quan đơn vị Trung ương, địa phương về ý nghĩa, vai trò của bồi thường Nhà nước có mức độ nhất định. Khi có vụ việc xảy ra chưa quan tâm đúng mức để xử lý. Đội ngũ công chức tham gia giải quyết bồi thường Nhà nước đều là kiêm nhiệm, không có cán bộ chuyên trách. Do đó, từ khâu thụ lý đến quá trình giải quyết bồi thường đều gặp khó khăn nhất định.
Về nguyên nhân khách quan, năm 2015, các vụ việc liên quan đến bồi thường phần lớn là các vụ việc phức tạp, đòi hỏi phối hợp liên ngành, giữa Công an, Tòa án, Viện kiểm sát… Số tiền đòi bồi thường rất lớn nên quá trình giải quyết mất nhiều thời gian để thương lượng, xác minh, xem xét nên ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình giải quyết.
Ngoài ra, còn nguyên nhân xuất phát từ các quy định về trách nhiệm bồi thường Nhà nước. Quy định hiện nay thì trách nhiệm giải quyết phân tán từ các cơ quan cấp xã đến Trung ương và cơ quan gây thiệt hiện thì trực tiếp bồi thường dẫn đến quá trình giải quyết cũng bị kéo dài. Quy định về trình tự thủ tục, giải quyết cũng cần sửa đổi bổ sung.
“Ngay cả 21 vụ việc người bị hại không đồng tình với quyết định giải quyết của cơ quan có trách nhiệm và kiện cũng xuất phát từ các nguyên nhân này. Nguyên tắc giải quyết là phải thương lượng giữa cơ quan có trách nhiệm bồi thường và người được bồi thường, nếu đồng thuận thì mới ra quyết định bồi thường nếu không đồng tình với mức bồi thường họ có quyền yêu cầu tòa án giải quyết” – ông Nguyễn Văn Bốn nói.
Cũng liên quan đến bồi thường oan sai, Bộ Tư pháp cho biết, hiện toà án cấp cao đã giải quyết xong việc bồi thường cho ông Nguyễn Thanh Chấn. Toà cấp cao tại Hà Nội đã chi trả khoản bồi thường 7,2 tỷ đồng cho 10 năm ngồi tù oan của ông Chấn.