Các bể chứa dầu tại cơ sở lọc dầu Novokuibyshevsk của Nga. Ảnh: TASS/TTXVN
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thực hiện lời cảnh báo tăng gấp đôi thuế quan đối với hàng Ấn Độ lên 50% để trừng phạt nước này vì nhập khẩu dầu Nga. Nhưng chính Mỹ và châu Âu vẫn đang duy trì hoạt động thương mại trị giá hàng tỷ USD với Nga, dù con số này chỉ bằng một phần nhỏ so với trước khi chiến sự nổ ra.
Theo kênh CNN ngày 28/8, Ấn Độ cho rằng Mỹ tăng thuế là không công bằng vì nhiều quốc gia khác cũng làm ăn với Nga. Đầu tháng này, Ấn Độ phát tín hiệu sẽ trả đũa các loại thuế thứ cấp.
Thương mại giữa Nga và Mỹ đã giảm khoảng 90% kể từ khi Điện Kremlin phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, nhưng năm 2024, theo số liệu mới nhất của Cục Phân tích Kinh tế Mỹ (BEA) và Cục Điều tra Dân số Mỹ, nước này vẫn nhập khẩu lượng hàng hóa trị giá 3 tỷ USD từ Nga.
Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) đã nhập khẩu lượng hàng hóa trị giá 41,9 tỷ USD từ Nga trong năm 2024.
Bà Kimberly Donovan, Giám đốc Sáng kiến Công cụ Kinh tế tại Hội đồng Đại Tây Dương, nói: “Đây là con số đáng kể, nhưng điều quan trọng hơn là EU đã nhanh chóng điều chỉnh để giảm phụ thuộc Nga. Họ đang có những bước tiến lớn để tiếp tục giảm lượng nhập khẩu từ Nga”.
Theo số liệu của Eurostat, EU đã giảm nhập khẩu từ Nga 86% trong giai đoạn từ quý I/2022 đến quý I/2025.
Bà Donovan nói thêm: “Tôi cho rằng Mỹ và thậm chí EU có nhiều cơ hội để tăng cường thương mại với những nước như Canada và nhập khẩu các sản phẩm cần thiết từ đó. Nhưng các cuộc chiến thương mại và đàm phán về thuế quan đang khiến mọi việc rối tung lên và làm suy yếu khả năng hoạch định chiến lược trong cách tiếp cận vấn đề Nga”.
Các lĩnh vực thương mại chính giữa Mỹ và Nga
Phân bón: Mỹ nhập khẩu phân bón Nga trị giá 927 triệu USD trong nửa đầu năm nay. Năm 2024, con số này vượt 1 tỷ USD. Mỹ đặc biệt phụ thuộc vào Nga về ba loại phân bón hóa học: urê, urê ammonium nitrate (UAN) và kali clorua (potash).
Ông Allan Pickett, Trưởng bộ phận phân tích phân bón tại S&P Global Commodity Insights, nói: “Trừ khi Mỹ trừng phạt phân bón Nga như đã làm với potash của Belarus, mức thương mại này có khả năng sẽ tiếp tục. Nga vẫn là một trong những nhà cung cấp phân bón lớn nhất thế giới”.
Ông Pickett nói thêm: "Urê và potash có thể dễ dàng nhập khẩu từ nơi khác, mặc dù với potash thì điều đó sẽ làm Mỹ càng phụ thuộc vào Canada, vốn hiện có một động thái thương mại đáng chú ý".
Chính quyền Tổng thống Trump gần đây đã tăng thuế đối với Canada lên tối thiểu 35%, trừ khi hàng hóa tuân thủ các điều khoản trong hiệp định thương mại tự do Mỹ - Mexico - Canada, làm leo thang căng thẳng thương mại với nước láng giềng phía Bắc.
Palladium: Nhập khẩu palladium từ Nga đã giảm mạnh kể từ năm 2021, nhưng Mỹ vẫn nhập 878 triệu USD kim loại này trong năm 2024 và 594 triệu USD trong nửa đầu 2025. Palladium được dùng trong nhiều sản phẩm điện tử, công nghiệp và là thành phần quan trọng trong bộ chuyển đổi xúc tác của ô tô.
Uranium và plutonium: Mỹ đã nhập 755 triệu USD uranium và plutonium từ Nga tính đến tháng 6 năm nay, so với 624 triệu USD trong năm 2024.
Thương mại châu Âu với Nga
Dầu mỏ: Trước chiến dịch quân sự đặc biệt, Nga là nhà cung cấp dầu lớn nhất cho EU. Sau khi EU cấm nhập khẩu dầu thô bằng đường biển và các sản phẩm tinh chế, nhập khẩu dầu từ Nga đã giảm còn 1,72 tỷ USD trong quý I/2025, so với 16,4 tỷ USD cùng kỳ năm 2021. Các nước nhập khẩu dầu khí Nga nhiều nhất tháng 7/2025 là Hungary, Pháp, Slovakia, Bỉ và Tây Ban Nha.
Theo phân tích, Hungary và Slovakia chiếm phần lớn lượng nhập khẩu dầu thô, trong khi các nước còn lại chủ yếu nhập khí tự nhiên hóa lỏng.
Khí đốt tự nhiên: Giá trị nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Nga thực tế đã tăng trong bốn năm qua do giá leo thang, đạt 5,23 tỷ USD trong quý I/2025. Tuy nhiên, EU đã giảm nhẹ thị phần khí tự nhiên hóa lỏng của Nga từ 22% năm 2021 xuống còn 19% năm 2025, đồng thời gia tăng mạnh thị phần của Mỹ.
Sắt thép: Thị phần sắt thép của Nga trong nhập khẩu mặt hàng này của EU đã giảm mạnh. Trong quý I/2025, nhập khẩu sắt thép đạt 850 triệu USD, chỉ bằng một nửa so với cùng kỳ năm 2021.
Phân bón: Các lệnh trừng phạt và thuế quan không ảnh hưởng nhiều đến ngành phân bón, nên nhập khẩu phân bón Nga vào châu Âu hầu như không thay đổi kể từ năm 2021. Trong quý I/2025, các nước EU đã nhập 640 triệu USD phân bón từ Nga
Niken: EU đã đa dạng hóa nguồn nhập khẩu, phụ thuộc nhiều hơn vào niken từ Mỹ, Na Uy, Anh và Canada. Tuy vậy, khối này vẫn nhập 300 triệu USD niken từ Nga trong quý I/2025. Niken chủ yếu được dùng để sản xuất thép không gỉ, thép hợp kim và pin.
Ngoài hàng hóa, nhiều công ty phương Tây vẫn duy trì hoạt động tại Nga, trong đó có một số doanh nghiệp Mỹ thuộc top 100.
Hàng chục doanh nghiệp châu Âu, từ thương hiệu tiêu dùng, bán lẻ đến công ty phần mềm, cũng tiếp tục hiện diện tại Nga.
