Đây sẽ là một sự kiện thảm họa đối với thời tiết toàn cầu và ảnh hưởng đến mọi người trên hành tinh.
Một nghiên cứu mới được công bố hôm thứ Ba (25/7) trên tạp chí Nature đã phát hiện ra rằng, hệ thống dòng hải lưu huyết mạnh Đại Tây Dương Atlantic Meridional Overturning Current (AMOC) có thể sụp đổ vào khoảng giữa thế kỷ này, hoặc thậm chí sớm nhất là vào năm 2025.
Các nhà khoa học không tham gia vào nghiên cứu này cho biết, thời điểm chính xác của AMOC là không chắc chắn, nhưng những kết quả này rất đáng báo động và là bằng chứng mới cho thấy thời điểm xảy ra có thể sớm hơn so với suy nghĩ trước đây.
AMOC là một hệ thống phức tạp của các dòng hải lưu hoạt động giống như một băng chuyền toàn cầu khổng lồ. Nó vận chuyển nước ấm từ vùng nhiệt đới về phía Bắc Đại Tây Dương, sau đó nước nguội đi, trở nên mặn hơn và chìm sâu vào đại dương trước khi lan xuống phía nam.
AMOC đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống khí hậu, giúp điều chỉnh các kiểu thời tiết toàn cầu. Sự sụp đổ của hệ thống này sẽ có những tác động to lớn, dẫn tới mùa đông khắc nghiệt hơn nhiều và mực nước biển dâng cao ảnh hưởng đến các khu vực của châu Âu và Mỹ, và sự thay đổi của gió mùa ở vùng nhiệt đới.
Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học đã cảnh báo về sự bất ổn định của hệ thống này khi khủng hoảng khí hậu gia tăng, đe dọa làm đảo lộn sự cân bằng nhiệt độ và độ mặn vốn phụ thuộc vào cường độ của các dòng hải lưu này.
Khi các đại dương nóng lên và băng tan, nhiều nước ngọt chảy vào đại dương hơn và làm giảm mật độ nước, khiến nước ít có khả năng chìm hơn. Khi nước trở nên quá ngọt, quá ấm hoặc cả hai, hệ thống AMOC sẽ dừng lại.
Điều này đã xảy ra trước đây. Hơn 12.000 năm trước, sự tan chảy sông băng nhanh chóng đã khiến AMOC ngừng hoạt động, dẫn đến sự dao động nhiệt độ lớn ở Bắc bán cầu từ 10 đến 15 độ C (18 đến 27 độ F) trong vòng một thập kỷ.
Peter de Menocal, Chủ tịch Viện Hải dương học Woods Hole cho biết, việc ngừng hoạt động “sẽ ảnh hưởng đến mọi người trên hành tinh – điều đó rất lớn và quan trọng”.
Một báo cáo năm 2019 của Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc đã dự đoán rằng AMOC sẽ suy yếu trong thế kỷ này, nhưng khó có thể xảy ra sự sụp đổ hoàn toàn trước năm 2100.
Nghiên cứu mới này đi đến một kết luận đáng báo động hơn nhiều
Vì AMOC chỉ được theo dõi liên tục kể từ năm 2004, các nhà khoa học đã xem xét một bộ dữ liệu lớn hơn nhiều và chúng có thể cho thấy các dòng hải lưu hoạt động như thế nào trong thời kỳ không có biến đổi khí hậu do con người gây ra.
“Nghiên cứu mới cung cấp một phân tích tập trung vào thời điểm bùng phát AMOC, với dự đoán về sự sụp đổ sẽ xảy ra vào khoảng năm 2050, thời điểm sớm đáng báo động do tác động gây rối loạn toàn cầu. Mặc dù, điều quan trọng cần lưu ý là chưa có bằng chứng quan sát nào cho thấy AMOC đang sụp đổ”, ông Peter de Menocal cho biết.
Stefan Rahmstorf, giáo sư vật lý đại dương tại Đại học Potsdam ở Đức (không tham gia vào nghiên cứu) cũng cho biết, nghiên cứu này giúp củng cố các nghiên cứu trước đây.
“Vẫn còn nhiều điều không chắc chắn về điểm bùng phát của AMOC, nhưng nghiên cứu mới bổ sung bằng chứng cho thấy nó gần hơn nhiều so với những gì chúng ta nghĩ chỉ vài năm trước. Bằng chứng khoa học hiện nay là chúng ta thậm chí không thể loại trừ khả năng vượt qua điểm bùng phát trong một hoặc hai thập kỷ tới”, ông cho biết.
Báo cáo kêu gọi các biện pháp nhanh chóng và hiệu quả để giảm ô nhiễm làm nóng hành tinh xuống mức 0, giảm nhiệt độ toàn cầu và làm chậm quá trình tan chảy ở Bắc Cực.
