Chỉ “đánh du kích”
Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học-công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhấn mạnh, lý do các quỹ đầu tư nước ngoài chưa thành lập quỹ tại Việt Nam là vì họ chưa thấy được sự an toàn, cũng như cơ hội bền vững trong khởi nghiệp tại Việt Nam.
Theo ông Quất, mặc dù thấy được cơ hội khởi nghiệp tại Việt Nam đã tăng, từ 36,8% trong năm 2013 lên 39,4% năm 2014, nhưng vẫn còn thấp so với mức bình quân 55,6% của các quốc gia tương tự như Việt Nam. Đáng nói hơn, văn hóa chấp nhận thất bại, rủi ro trong kinh doanh của các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) Việt dù chưa cao, nhưng có xu hướng gia tăng. Chính điều này cũng khiến các quỹ đầu tư ngại ngần rót vốn.
Ông Võ Trần Đình Hiếu, Giám đốc Nghiệp vụ mảng đầu tư công ty tư nhân, Dragon Capital Group cho rằng, đầu tư khởi nghiệp có rất nhiều rủi ro và yếu tố mạo hiểm. Ông lấy ví dụ, cách đây một năm, tức sau khoảng 20 năm đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp Glass Egg Digital Media tại Việt Nam, Dragon Capital Group mới thu lại được phần lớn số vốn gốc, mà không có lợi nhuận từ khoản đầu tư này. Hay thương vụ đầu tư vào Công ty Giấy Vĩnh Tiến cũng khiến Dragon Capital Group mất phần lớn vốn đầu tư. Sau đó, Dragon Capital Group đã chuyển hướng sang các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, hay các doanh nghiệp tư nhân lớn thì kết quả mới khả quan hơn.
Đồng quan điểm, bà Lê Việt Nga, Giám đốc điều hành Công ty tư vấn Bright Capital cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các startup khó gọi vốn như: giải pháp kinh doanh chưa thực sự đột phá, nhiều trường hợp mới dừng ở mức ý tưởng; nhóm lãnh đạo chưa thể hiện được tầm nhìn, cũng như sự chia sẻ các mục tiêu chung; khả năng thuyết trình và bảo vệ ý tưởng đầu tư kém… Chính những khiếm khuyết này khiến các quỹ đầu tư nước ngoài ngại ngần trong việc thành lập quỹ đầu tư tại Việt Nam, trong khi các quỹ đầu tư mới cũng chỉ hoạt động theo kiểu “đánh du kích”.
Cần mở lối như thế nào?
Ngày 15/10 vừa qua, Chính phủ Ả-rập Xê-út scông bố kế hoạch lập quỹ đầu tư lên đến 100 tỷ USD cho các startup công nghệ toàn thế giới. Theo thông tin từ quỹ này, trong vòng một thập kỷ tới, quỹ sẽ là quỹ đầu tư lớn nhất vào lĩnh vực công nghệ.
Thông tin này khiến giới startup công nghệ trên toàn thế giới rất hứng thú, song với các startup Việt Nam, có thể tiếp cận được quỹ này hay không là vấn đề lớn.
Điều quan tâm lớn nhất đối với các quỹ đầu tư mạo hiểm vẫn là tư duy về khởi nghiệp của các startups Việt. Điều này từng được Phó thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh rằng, khởi nghiệp là cuộc chơi của những người dũng cảm và tiên phong, nên các startup trong nước cần phải mạnh dạn hơn, đổi mới sáng tạo hơn nữa và trong cuộc chơi đó cần chấp nhận rủi ro, cùng chia sẻ và hợp tác để vượt qua các thách thức.
Ông Huệ cũng cho biết, Chính phủ cam kết sẽ luôn đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, cộng đồng start-up. Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ban ngành tích cực xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách để hỗ trợ start-up tiếp cận nguồn tín dụng, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, đồng thời sẽ tạo điều mọi điều kiện thuận lợi để thu hút các quỹ mạo hiểm, quỹ đầu tư thiên thần vào Việt Nam hoạt động.
Hiện tại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng Dự thảo Thông tư hướng dẫn về việc thành lập, tổ chức quản lý và hoạt động của quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Trong đó, các quy định về thành lập, phương thức huy động vốn, hay quy chế hoạt động của quỹ sẽ “mở” hơn.
Chẳng hạn, để khơi thông nguồn vốn vào start-up, Quỹ được huy động vốn từ nhiều nguồn, gồm vốn của nhà đầu tư trong và ngoài nước, vốn uỷ thác… Quỹ có thể tăng vốn thông qua việc huy động thêm từ thành viên hiện hữu hoặc từ thành viên mới, tuy nhiên không được phép đi vay để thực hiện hoạt động đầu tư.
Đại diện một quỹ đầu tư mạo hiểm cho biết, việc Chính phủ rộng đường với các quy định mới sẽ tạo ra động lực lớn để các nhà đầu tư xem xét và cân nhắc đầu tư vào Việt Nam. Ngoại trừ những “ông lớn” công nghệ tại Việt Nam như VNG, VCCorp hay FPT, nhìn chung, những start-up khác trong lĩnh vực công nghệ còn khá non trẻ.
“Điều chúng tôi đang nỗ lực tìm kiếm chính là những nhân tài thực sự tại Việt Nam. Phải nói rằng, nguồn nhân lực ở đây có chất lượng tốt. Họ chăm chỉ và có khả năng tự học hỏi để hoàn thiện. Do vậy, môi trường startup Việt Nam đầy hứa hẹn, có thể phát triển mạnh trong tương lai. Một sự đột phá sẽ trở thành ‘cú huých’ đưa startup Việt Nam trở thành nơi mà bất cứ nhà đầu tư nào cũng mong muốn rót vốn vào. Và chúng tôi đương nhiên sẽ là những người đầu tiên”, vị đại diện trên nói.
