Tại sao minh bạch thuế lại đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp bất động sản niêm yết? Việc thiếu minh bạch trong công bố nghĩa vụ thuế tác động thế nào đến doanh nghiệp?
Kinh doanh bất động sản là lĩnh vực phát sinh nhiều nghĩa vụ thuế như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, cùng các loại phí, lệ phí liên quan đến chuyển nhượng dự án… Đây cũng là ngành có nhu cầu huy động vốn lớn và bằng nhiều phương thức khác nhau.
Do đó, việc minh bạch thuế đối với doanh nghiệp bất động sản niêm yết đặc biệt quan trọng, giúp củng cố niềm tin của nhà đầu tư, thu hút vốn, tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tạo lợi thế cạnh tranh. Việc công khai thông tin tài chính, bao gồm cả nghĩa vụ thuế, không chỉ nâng cao uy tín doanh nghiệp mà còn mở ra cơ hội huy động vốn đa dạng, tạo nền tảng phát triển các dự án bất động sản.
Nhà đầu tư nhờ đó có thể đánh giá chính xác sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và giảm thiểu rủi ro tranh chấp pháp lý liên quan đến thuế.
Ngược lại, khi doanh nghiệp niêm yết bị phát hiện thiếu minh bạch trong công bố nghĩa vụ thuế, uy tín sẽ giảm. Niềm tin cổ đông bị lung lay có thể dẫn tới phản ứng bán tháo, khiến cổ phiếu giảm sâu, thậm chí doanh nghiệp bị cơ quan quản lý xếp vào nhóm rủi ro cao. Nếu doanh nghiệp mất uy tín, đồng nghĩa với mất cơ hội huy động vốn, dòng tiền bị gián đoạn, thanh khoản gặp khó khăn.
| |
Một báo cáo thuế trung thực, rõ ràng giúp cổ đông và thị trường yên tâm hơn khi đánh giá triển vọng doanh nghiệp và thị giá cổ phiếu |
Theo ông, doanh nghiệp bất động sản niêm yết thường gặp khó khăn gì trong việc công khai, minh bạch số liệu thuế với cổ đông và cơ quan quản lý?
Tôi thấy có bốn nhóm vướng mắc chủ yếu:
Thứ nhất, về ý thức công khai, minh bạch của doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp chưa chủ động tuân thủ quy định công bố thông tin; chậm trễ, cung cấp thiếu nhất quán hoặc chọn lọc theo đối tượng; có tâm lý e ngại khi thông tin tiêu cực nên trì hoãn hoặc cố tình che giấu để giữ lợi thế cạnh tranh, chấp nhận rủi ro bị xử phạt. Khi thông tin bị phát hiện, niềm tin của nhà đầu tư sụt giảm mạnh hơn.
Thứ hai, về cấu trúc vốn. Doanh nghiệp bất động sản thường huy động vốn lớn qua nhiều kênh như tín dụng, quỹ đầu tư, trái phiếu, cổ phiếu… khiến hồ sơ pháp lý phức tạp, dễ vướng vi phạm quy định nội bộ hoặc pháp luật, gây khó khăn trong công bố thông tin minh bạch, đặc biệt với cổ đông và cơ quan quản lý.
Thứ ba, về áp dụng pháp luật. Nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp bất động sản đa dạng, phát sinh từ nhiều lĩnh vực như đất đai, đầu tư, tài chính. Mặc dù hệ thống luật và văn bản hướng dẫn đã được sửa đổi, song việc áp dụng trên thực tế còn thiếu thống nhất. Không ít trường hợp doanh nghiệp phải xin ý kiến của các cơ quan chuyên môn, kèm theo đó là cung cấp hồ sơ liên quan, gây mất thời gian và nảy sinh tâm lý e ngại.
Việc xác định “giá tính thuế” hay “thời điểm ghi nhận doanh thu” ở các dự án kéo dài nhiều năm cũng dễ dẫn tới cách hiểu khác nhau giữa doanh nghiệp và cơ quan thuế. Với doanh nghiệp có hàng chục dự án ở nhiều tỉnh, thành phố, dữ liệu thuế đất, phí và lệ phí bị phân tán, khiến việc tổng hợp, công bố trong báo cáo tài chính thêm phức tạp.
Hiện Thông tư 96/2020/TT-BTC chỉ yêu cầu doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính theo biểu mẫu và quy định của pháp luật kế toán. Trong khi đó, nhà đầu tư lại quan tâm sâu đến các khoản thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, mà doanh nghiệp không thể trình bày chi tiết trong báo cáo tài chính, khiến mức độ minh bạch theo nhu cầu cổ đông còn hạn chế.
Thứ tư, công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế, mức xử phạt chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng một số doanh nghiệp sẵn sàng vi phạm để trục lợi.
Tình trạng “kê khai giá thấp”, chậm nộp thuế hoặc ghi nhận nghĩa vụ thuế chưa đầy đủ ảnh hưởng ra sao đến niềm tin nhà đầu tư?
Đây là vấn đề nhạy cảm, tác động trực tiếp đến tâm lý thị trường. Khi doanh nghiệp bị phát hiện kê khai giá thấp để giảm thuế hoặc chậm nộp nghĩa vụ tài chính đất đai, uy tín và giá cổ phiếu sẽ ngay lập tức chịu phản ứng tiêu cực. Điều này làm dấy lên nghi ngờ về tính trung thực của báo cáo tài chính, dẫn đến chế tài theo Điều 42 Nghị định 156/2020/NĐ-CP - mức phạt có thể lên tới 300 triệu đồng và đình chỉ hoạt động từ 1 đến 3 tháng.
Thậm chí, doanh nghiệp còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế, với mức phạt tiền tới 10 tỷ đồng và đình chỉ hoạt động vĩnh viễn. Khi đó, nhà đầu tư sẽ mất niềm tin vào toàn bộ hoạt động tài chính của doanh nghiệp và rút vốn để đảm bảo an toàn. Nếu không xử lý triệt để, tình trạng này có thể trở thành tiền lệ xấu, làm suy giảm niềm tin thị trường và cản trở huy động vốn dài hạn.
Doanh nghiệp chủ động minh bạch thuế sẽ đạt được những lợi ích gì trong dài hạn?
Minh bạch thuế không chỉ là yêu cầu tuân thủ pháp luật mà còn là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp bất động sản củng cố uy tín, hình ảnh và niềm tin của nhà đầu tư.
Minh bạch thuế mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Thứ nhất, củng cố niềm tin cổ đông - yếu tố quyết định sự ổn định của doanh nghiệp. Khi thông tin thuế được công khai đầy đủ, quyền lợi cổ đông được đảm bảo, góp phần ổn định tâm lý và tránh tranh chấp nội bộ, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị và giá trị doanh nghiệp.
Thứ hai, tăng khả năng huy động vốn. Doanh nghiệp minh bạch thuế thường được đánh giá rủi ro thấp, dễ thu hút nhà đầu tư và tổ chức tài chính, mở rộng kênh huy động vốn với chi phí thấp và thủ tục nhanh gọn.
Thứ ba, giảm rủi ro pháp lý. Quy trình quản trị thuế bài bản, minh bạch giúp doanh nghiệp tránh nguy cơ truy thu, xử phạt hoặc tranh chấp kéo dài (gây tốn kém chi phí, làm giảm uy tín), góp phần đảm bảo sự ổn định, phát triển bền vững.
Theo góc nhìn pháp lý, việc minh bạch thuế ảnh hưởng thế nào đến định giá cổ phiếu bất động sản? Doanh nghiệp cần làm gì để đảm bảo minh bạch thuế trong quản trị và quan hệ cổ đông?
Giá trị thuế là một trong những yếu tố phản ánh chính xác giá trị doanh nghiệp, góp phần quyết định định giá cổ phiếu trên thị trường. Khi minh bạch thuế, doanh nghiệp không chỉ tránh rủi ro pháp lý mà còn duy trì uy tín, giúp cổ phiếu được định giá cao và ổn định hơn. Dữ liệu thuế rõ ràng làm cho việc định giá trở nên đáng tin cậy, tăng niềm tin của nhà đầu tư và thúc đẩy nhu cầu nắm giữ cổ phiếu bất động sản.
Để bảo đảm minh bạch thuế, doanh nghiệp bất động sản nên thực hiện đồng bộ ba nhóm giải pháp:
Một là, tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về thuế, kế toán và công bố thông tin; bổ sung chi tiết các khoản thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp vào báo cáo thường niên.
Hai là, về quản trị nội bộ, xây dựng chính sách quản trị thuế bài bản, thành lập bộ phận kiểm soát và báo cáo định kỳ cho hội đồng quản trị; thiết lập ủy ban kiểm toán hoặc ban kiểm soát độc lập giám sát rủi ro thuế; sử dụng dịch vụ kiểm toán thuế độc lập trong các giao dịch lớn, M&A hoặc chuyển nhượng dự án.
Ba là, tăng cường minh bạch với cổ đông: công khai chính xác, kịp thời các khoản thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, kết quả thanh tra, kiểm tra thuế, số thuế đã nộp và dự phòng nghĩa vụ thuế; tránh để nhà đầu tư bị bất ngờ khi báo cáo kiểm toán công bố hoặc khi cơ quan thuế ra quyết định xử lý vi phạm.
Theo ông, có cần bổ sung quy định pháp lý bắt buộc doanh nghiệp niêm yết công bố chi tiết hơn về nghĩa vụ thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp trong báo cáo thường niên?
Việc bổ sung quy định pháp lý buộc doanh nghiệp niêm yết công bố chi tiết hơn về nghĩa vụ thuế đất và thuế thu nhập doanh nghiệp là rất cần thiết. Điều này không chỉ tăng tính minh bạch, giúp nhà đầu tư đánh giá rủi ro tài chính chính xác hơn, mà còn phù hợp với xu thế quốc tế.
Hiện Thông tư 96/2020/TT-BTC mới yêu cầu công bố báo cáo tài chính theo biểu mẫu và quy định của pháp luật về kế toán, trong khi nhà đầu tư lại quan tâm chi tiết tới nghĩa vụ thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp - các yếu tố có thể ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận và dòng tiền.
Do đó, nên xem xét bổ sung quy định bắt buộc doanh nghiệp công bố chi tiết số thuế đất phải nộp, đã nộp, còn nợ; các khoản thuế đang khiếu nại hoặc thanh tra; nghĩa vụ thuế dự phòng và tác động đến lợi nhuận sau thuế.
Việc công khai này sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận chuẩn mực minh bạch quốc tế, nâng cao uy tín, đồng thời giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp, đưa ra quyết định đầu tư thông minh, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.