Minh bạch hoàn thuế tạo động lực tăng trưởng mới cho doanh nghiệp

Minh bạch để phát triển

Theo tôi, chính sách hoàn thuế GTGT có hai mặt: thứ nhất, là công cụ hỗ trợ cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính; thứ hai, có những trường hợp doanh nghiệp lợi dụng chính sách này để trục lợi, như việc xuất khẩu hòa vốn nhưng tận dụng chính sách hoàn thuế để thu lợi nhuận. Hiện nay, Chính phủ đã thực hiện rất tốt công tác hoàn thuế GTGT, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ, minh bạch, qua đó giúp các doanh nghiệp làm đúng được hưởng lợi, đồng thời hạn chế những doanh nghiệp vi phạm pháp luật.

Trên thế giới, chưa có quốc gia nào có quy trình hoàn thuế hoàn hảo mà không phát sinh vướng mắc. Do vậy, nếu thủ tục hoàn thuế ở Việt Nam có chút khó khăn cũng là điều bình thường. Vấn đề là chúng ta cần nhìn nhận xem Việt Nam đang ở đâu trong chuỗi thủ tục toàn cầu: chuẩn mực nằm ở đâu, chúng ta đang ở trên hay dưới chuẩn, có đang xoay quanh và điều chỉnh theo chuẩn đó hay không, để từ đó tháo gỡ và phát triển.

Thủ tục hoàn thuế cần được thực hiện rõ ràng, minh bạch; doanh nghiệp vừa tuân thủ quy định pháp luật về thuế, vừa coi đây là động lực phát triển - mở ra cơ hội mới từ sự minh bạch.

Hướng dẫn thống nhất thuế GTGT với nông sản làm thức ăn chăn nuôi

Ông Nguyễn Văn Tuế. Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam

Khi Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, Hiệp hội đã nhận được nhiều phản ánh từ các doanh nghiệp hội viên về cách hiểu và áp dụng quy định thuế GTGT đối với một số nguyên liệu thức ăn chăn nuôi như ngô, lúa mì, khô dầu, cám, đậu đỗ… chưa thống nhất. Một số nơi áp dụng các loại hàng hóa này là đối tượng không chịu thuế (theo khoản 1, khoản 3 Điều 5), trong khi một số nơi lại áp dụng mức thuế suất 5% (điểm d khoản 2 và khoản 5 Điều 9 của Luật).

Theo quy định tại khoản 3 Điều 5 của Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, “thức ăn chăn nuôi theo quy định của pháp luật về chăn nuôi, thức ăn thủy sản theo quy định của pháp luật về thủy sản” thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Quy định này hoàn toàn phù hợp và có sự liên thông rõ ràng với Luật Chăn nuôi số 32/2018/QH14.

Các sản phẩm nông nghiệp như ngô, thóc, lúa mì, khô dầu, cám, đậu tương… khi được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi là thức ăn chăn nuôi truyền thống theo đúng nghĩa của ngành, do đó thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Việc một số nơi áp dụng mức thuế suất 5% đối với các mặt hàng này là chưa phù hợp với tinh thần của Luật.

Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam kiến nghị, để chính sách thuế GTGT thực sự phát huy hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp, Bộ Tài chính cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất trên toàn hệ thống thuế về việc xác định các sản phẩm nông sản sử dụng làm thức ăn chăn nuôi truyền thống (bao gồm cả sản phẩm chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế như ngô, lúa mì, khô dầu, cám, đậu đỗ, khoai, sắn…) là đối tượng không chịu thuế GTGT, theo đúng quy định tại khoản 3 Điều 5 của Luật Thuế GTGT và các điều khoản liên quan trong Luật Chăn nuôi.

Việc hướng dẫn thống nhất là cần thiết và cấp bách, nhằm bảo đảm tính đồng bộ, minh bạch và cơ sở pháp lý vững chắc trong quá trình thực hiện; qua đó tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp giảm thiểu chi phí sản xuất, ổn định giá thức ăn chăn nuôi, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành chăn nuôi trong nước.

Chuẩn hóa quy trình - chìa khóa tháo gỡ điểm nghẽn hoàn thuế GTGT

Cơ chế hoàn thuế GTGT đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ dòng tiền, cải thiện thanh khoản và thúc đẩy đầu tư của doanh nghiệp. Luật Thuế GTGT mới cùng các văn bản hướng dẫn đã cơ bản giải quyết được các vướng mắc trọng yếu, song việc triển khai trên thực tế vẫn tồn tại không ít điểm nghẽn, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.

Từ kinh nghiệm tư vấn của Deloitte, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong quá trình hoàn thuế GTGT, tập trung ở ba nhóm chính.

Thứ nhất, công tác hoàn thiện hồ sơ đề nghị hoàn thuế tiêu tốn nhiều nguồn lực về thời gian và nhân sự do yêu cầu chuẩn bị chi tiết, kỹ lưỡng. Trong một số trường hợp có dữ liệu lớn, doanh nghiệp còn gặp trở ngại khi tải dữ liệu lên hệ thống của cơ quan thuế do bị giới hạn về dung lượng.

Thứ hai, thời gian kiểm tra hoàn thuế còn kéo dài đối với các trường hợp “kiểm tra trước, hoàn sau”, đặc biệt với doanh nghiệp có kỳ hoàn thuế dài, số tiền hoàn lớn hoặc phát sinh giao dịch cần xác minh chéo với nhà cung cấp có yếu tố rủi ro.

Thứ ba, sự khác biệt trong cách hiểu và áp dụng quy định giữa người nộp thuế và cơ quan thuế khiến doanh nghiệp khó dự báo rủi ro, đồng thời gặp khó khăn trong việc chuẩn bị hồ sơ thống nhất.

Để quá trình hoàn thuế thực sự trở thành “đòn bẩy tài chính” cho doanh nghiệp, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa doanh nghiệp - cơ quan thuế - các cơ quan quản lý liên quan, trong đó trọng tâm là chuẩn hóa quy trình nội bộ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản trị thuế chuyên nghiệp, kiểm soát chặt chẽ quy trình lựa chọn nhà cung cấp nhằm bảo đảm tính minh bạch và nâng cao mức độ tuân thủ. Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý giúp giảm sai sót, rút ngắn thời gian chuẩn bị hồ sơ và tăng khả năng đáp ứng khi cơ quan thuế yêu cầu đối chiếu.

Mặt khác, cơ quan thuế cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, tự động hóa quy trình xác minh và tiến tới hoàn thuế tự động, qua đó rút ngắn thời gian xử lý và tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.

Hoàn thuế GTGT không chỉ là một thủ tục hành chính, mà còn là công cụ tài chính quan trọng giúp doanh nghiệp tái đầu tư và phục hồi tăng trưởng. Khi tính minh bạch, nhất quán và tốc độ xử lý được cải thiện, cơ chế hoàn thuế sẽ thực sự phát huy vai trò như một “chất xúc tác” cho nền kinh tế.

Kiến nghị miễn thuế GTGT cho doanh nghiệp xuất khẩu trên 80%

Từ ngày 1/7/2025, tất cả doanh nghiệp xuất khẩu nông sản phải nộp thuế GTGT 5% và thực hiện thủ tục hoàn thuế sau khi xuất khẩu. Việc “nộp rồi lại hoàn” thuế GTGT đã tạo ra khối lượng công việc khổng lồ, tốn rất nhiều thời gian cho cả doanh nghiệp và cơ quan thuế, trong khi không tạo ra giá trị thực. Chưa kể, dòng tiền của doanh nghiệp bị “treo” trong thời gian dài, gây áp lực tài chính lớn.

Thực tế, toàn bộ doanh nghiệp xuất khẩu nguyên liệu đều phải nộp thuế GTGT 5%. Ví dụ, hạt tiêu Việt Nam có tỷ lệ xuất khẩu trên 90%, cà phê hơn 85%, hạt điều hơn 80%... tất cả đều phải nộp rồi lại hoàn thuế. Tôi kiến nghị, nên quay lại cơ chế trước ngày 1/7/2025, tức là doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu trên 80% được miễn thuế GTGT.

Để đảm bảo tính minh bạch và ngăn ngừa gian lận, cần đồng thời số hóa hệ thống quản lý thuế, tăng cường hậu kiểm và công khai dữ liệu doanh nghiệp.

Hải Minh - Lam Phong thực hiện