Bà đánh giá như thế nào về mức độ tuân thủ chính sách thuế của DNVVN Việt Nam?
Các DNVVN có chi phí về thời gian và tiền bạc để tuân thủ pháp luật thuế luôn cao hơn các DN lớn. Nguyên nhân là do các DN này có trình độ quản lý, vốn kinh doanh, phương pháp tổ chức DN và việc áp dụng công nghệ thông tin tương đối hạn chế, khiến việc tuân thủ pháp luật thuế khó khăn hơn. Ngoài ra, các giám đốc DNVVN tham gia sâu hơn trong việc thực hiện tuân thủ pháp luật thuế. Theo điều tra của Tổng cục Thuế, tại DN lớn, giám đốc chỉ cần bỏ ra 1/3 số giờ so với DN nhỏ để thực hiện tuân thủ pháp luật thuế. Thời gian này dành cho việc xem xét, rà soát các báo cáo thuế trước khi nộp cho cơ quan thuế, giải trình các vấn đề liên quan…
Đây là một thực trạng của Việt Nam, bởi các DN nhỏ và siêu nhỏ chiếm số lượng lớn. Trong số hơn 250.000 DN đang hoạt động, có đến 60% là DN nhỏ và siêu nhỏ. Chi phí chung của xã hội về thuế rơi vào các DNVVN. Theo thông lệ quốc tế, để các DN này giảm chi phí nộp thuế, ngoài nỗ lực của DN (nâng cao trình độ quản trị, nhân sự…), cơ quan thuế cũng hỗ trợ bằng cách đơn giản thủ tục hành chính thuế và mẫu biểu kê khai cho DNVVN. Hàng tháng, DN lớn kê khai thuế GTGT, còn DN nhỏ là hàng quý, thậm chí hàng năm…
Bà vừa nói các DNVVN ngoài tiền thuế phải nộp còn tốn kém các chi phí nộp thuế. Cụ thể, họ phải tốn thêm những khoản gì?
Luật quy định, các DN nhỏ và siêu nhỏ phải mất chi phí cho việc đăng ký, khai, nộp thuế, có những DN thuộc diện miễn giảm thì cũng tốn chi phí liên quan đến việc miễn giảm. Phần lớn DNVVN chưa tự in hóa đơn nên họ phải bỏ thời gian, tiền bạc để mua hóa đơn thuế. Tất cả những chi phí đó là chi phí chính thức, được quy định bởi pháp luật. Đối với các chi phí không chính thức, Tổng cục Thuế chưa có nghiên cứu đầy đủ nên rất khó đánh giá là những chi phí gì, hết bao nhiêu.
Báo cáo của CIEM và IFC cho thấy, DN tốn rất nhiều thời gian để nộp thuế. Bà có bình luận gì về thực trạng này?
Tôi khẳng định, thời gian nộp thuế mà các báo cáo công bố có sự nhầm lẫn nhất định so với thông lệ quốc tế và Việt Nam. Trong con số 1.950 giờ DN mất mỗi năm để tuân thủ pháp luật thuế mà báo cáo của CIEM đưa ra thì trong đây đã lẫn cả thời gian làm các công việc kế toán thông thường gồm: viết và thu thập hóa đơn bán hàng, mua hàng, ghi chép các hóa đơn đó vào sổ sách kế toán khiến thời gian đội lên nhiều. Như vậy, phần lớn thời gian là dành cho kế toán DN, chứ không phải liên quan đến thuế. Thực ra, thời gian để tuân thủ pháp luật thuế đơn thuần thấp hơn rất nhiều, chỉ là vài trăm giờ.
Còn về báo cáo của IFC đưa ra thấp hơn, là 1.050 giờ, nhưng trong đó có lẫn vài trăm giờ của bảo hiểm xã hội. Theo thông lệ quốc tế, thu bảo hiểm xã hội thường được giao cho cơ quan thuế, nhưng ở Việt Nam không bao gồm thủ tục này nên chúng tôi tính ra chỉ là 800 giờ. Trong 800 giờ, có một số thời gian liên quan đến quyết toán tài chính DN và một số nội dung trùng lặp khác.
Những con số kể trên ít nhiều cũng làm xấu đi hình ảnh môi trường kinh doanh của Việt Nam. Vì sao Tổng cục Thuế không làm một điều tra để đưa ra con số có mức độ chính xác cao hơn?
Trong dự án hợp tác với IFC, chúng tôi dự kiến có một cuộc điều tra xác định xem thời gian và tiền bạc DN tuân thủ pháp luật thuế như thế nào. Chúng tôi sẽ thuê các đơn vị bên ngoài để điều tra. Vấn đề là tìm ra đâu là nguyên nhân từ hệ thống chính sách và đâu là nguyên nhân từ DN ảnh hưởng đến thời gian tuân thủ chính sách thuế, trên cơ sở đó có những cải cách cho phù hợp.
* Tiêu đề dựa trên cách tính quy 1.950 giờ cho một người làm việc 8 giờ/ngày.