Vụ trưởng Vụ Quản lý kinh doanh chứng khoán, UBCK, ông Phạm Hồng Sơn từng cho biết, khi Thông tư 74/2011/TT-BTC có hiệu lực thi hành, UBCK sẽ ban hành văn bản hướng dẫn hoạt động giao dịch ký quỹ (margin) trên TTCK. Dù TTCK đang rất ảm đạm, nhưng các CTCK và nhiều nhà đầu tư vẫn nóng lòng chờ văn bản hướng dẫn từ UBCK, nhất là khi thời điểm Thông tư 74 có hiệu lực (1/8/2011) đã qua.
Trao đổi với ĐTCK, UBCK cho biết, ngày 4/8, cơ quan này sẽ tổ chức cuộc họp lấy ý kiến các thành viên thị trường góp ý cho bản dự thảo cuối cùng văn bản hướng dẫn margin. Ghi nhận của ĐTCK từ thị trường cho thấy, dù đã có nhiều kiến nghị, góp ý từ CTCK và nhà đầu tư được UBCK ghi nhận, nhưng vẫn có một số điểm chưa thống nhất giữa cơ quan quản lý và các thành viên về hướng dẫn margin.
Một số CTCK đề nghị sửa đổi điểm a khoản 2 Điều 7 và khoản 2 Điều 11 theo hướng không yêu cầu mở tài khoản ký quỹ riêng biệt (bên cạnh tài khoản giao dịch chứng khoán thông thường). Việc phát sinh thêm tài khoản mỗi khi áp dụng dịch vụ phái sinh có thể tạo sự phức tạp cho khách hàng, tạo thêm gánh nặng không cần thiết cho CTCK (đặc biệt là chỉnh lý hệ thống) và có thể tạo ra sự thiếu đồng bộ cho hệ thống quản lý.
Theo các ý kiến này, tỷ lệ vay ký quỹ dựa theo tài sản ròng gồm số dư tiền và chứng khoán hiện có của khách hàng trên tài khoản, vậy nên dùng một tài khoản để phản ánh toàn bộ trạng thái tài sản nợ, có của khách hàng. Hơn nữa, ở mỗi CTCK, khách hàng có một tài khoản, khi khách hàng sử dụng dịch vụ hay tiện ích nào thì kích hoạt dịch vụ đó. Khi khách hàng có nhu cầu giao dịch ký quỹ, sẽ ký thêm bộ hợp đồng giao dịch ký quỹ và CTCK chỉ cần kích hoạt tài khoản sẵn có của khách hàng đối với dịch vụ mua ký quỹ và quản lý theo dõi thống nhất trên một tài khoản.
Một vấn đề khác là phần lớn CTCK đã và đang thực hiện margin dưới hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư. Từ trước đến nay, UBCK không thừa nhận việc các CTCK lách luật thực hiện margin, nhưng về bản chất, nghiệp vụ này đã tồn tại khá phổ biến. Từ thực tế này cũng đặt ra yêu cầu UBCK cần thấu hiểu hoàn cảnh thực tại và có hướng dẫn các CTCK xử lý với các hợp đồng, các NĐT chuyển từ loại hợp đồng hợp tác đầu tư sang hợp đồng dịch vụ margin chính thống. Theo các CTCK, việc chuyển đổi này cần có một lộ trình cụ thể để thực hiện, tránh việc NĐT bán tháo cổ phiếu để tất toán hợp đồng, trong bối cảnh thị trường đang suy yếu mạnh và gần như mất thanh khoản hiện nay.
Điều được thị trường quan tâm nhất là danh sách các chứng khoán được thực hiện margin sẽ do cơ quan nào lựa chọn, công bố? Theo tinh thần dự thảo hướng dẫn mới nhất của UBCK thì Sở GDCK sẽ là đơn vị lựa chọn và công bố các chứng khoán được thực hiện margin, với lý do Sở GDCK là đơn vị hiểu rõ nhất về thông tin chứng khoán. Trên cơ sở danh sách này, các CTCK sẽ tự đưa ra danh sách chứng khoán mà công ty mình chấp thuận cho vay vốn. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, việc để Sở GDCK đứng ra công bố danh sách này có rủi ro cho Sở không khi mà bản thân Sở GDCK không đủ công cụ để thấu hiểu và giám sát sức khỏe của từng DN, làm căn cứ để lập nên danh sách DN đáng được cho vay mua cổ phiếu. Sở GDCK khó có đủ sức "cầm trịch" chất lượng cuộc chơi này?
Theo ý kiến từ một số chuyên gia và CTCK, để xây dựng danh sách cổ phiếu được margin, cách tốt nhất và an toàn nhất cho UBCK và Sở GDCK là các cơ quan này chỉ công bố tiêu chí cổ phiếu được margin, còn việc lập danh sách cụ thể nên để các CTCK tự làm và tự chịu trách nhiệm. Như vậy, CTCK cũng có quyền tự chủ trong việc hỗ trợ vốn cho nhà đầu tư, còn cơ quan quản lý vẫn giữ được an toàn thị trường khi giữ quyền công bố về tỷ lệ margin và tiêu chí cổ phiếu được margin cho từng thời kỳ.
