“Luồng xanh” với doanh nghiệp tự giác tuân thủ
Xuất phát từ phương châm lấy doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, để tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế nói chung, doanh nghiệp nói riêng, cơ quan thuế luôn đồng hành, hỗ trợ từ khi doanh nghiệp mới thành lập cũng như trong suốt quá trình hoạt động, bởi đây chính là một trong bốn chức năng của cơ quan thuế được Nhà nước trao quyền trong quá trình quản lý thuế.
Đối với doanh nghiệp mới thành lập, sau khi đăng ký kinh doanh, doanh nghiệp phải thực hiện đăng ký thuế. Do đó, cơ quan thuế đã phải tiến hành làm thủ tục đăng ký thuế. Chiến dịch 60 ngày cao điểm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh lên doanh nghiệp mà ngành thuế đang thực hiện là minh chứng rõ nhất cho sự đồng hành của cơ quan thuế.
Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, để hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh chuyển từ thuế khoán sang kê khai hoặc lên doanh nghiệp, ngành thuế dự kiến sẽ đơn giản hóa khoảng 45% thủ tục hành chính và giảm khoảng 45% chi phí tuân thủ, cao hơn mức yêu cầu tối thiểu là 30%.
Việc đơn giản hóa này bắt đầu từ việc tích hợp các mẫu biểu, tờ khai trên hệ thống để doanh nghiệp dễ dàng kê khai, thực hiện thủ tục qua mạng, nhờ đó giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp.
Cùng với việc đưa các ứng dụng công nghệ thông tin vào việc đăng ký thuế, cơ quan thuế các tỉnh, thành phố cũng đã chủ động vào cuộc để hỗ trợ người dân. Tại Thuế TP. Hà Nội, công chức thuế làm việc từ sáng đến tối muộn, kể cả thứ Bảy, Chủ Nhật để hỗ trợ hộ kinh doanh; tổ chức các hội nghị tuyên truyền, tập huấn để người nộp thuế tự tin thực hiện các thủ tục theo quy định mới.
Đối với những doanh nghiệp đang hoạt động, ngành thuế cũng có nhiều chính sách hỗ trợ. Hiện nay, để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, ngành thuế thực hiện quản lý theo rủi ro. Phương thức quản lý thuế theo rủi ro nhằm phân loại doanh nghiệp theo mức độ rủi ro để có phương pháp quản lý thuế phù hợp.
Cụ thể, với những doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật, ngoài được tư vấn, hỗ trợ về chính sách, nếu doanh nghiệp thuộc diện được hoàn thuế, cơ quan thuế sẽ ưu tiên hoàn thuế trước, kiểm tra sau, giống như diện “luồng xanh” mà cơ quan hải quan ưu tiên thông quan hàng hóa nhanh với doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Còn với những doanh nghiệp không chấp hành tốt pháp luật thuế, cố tình chây ỳ sẽ thuộc diện rủi ro về thuế; trường hợp doanh nghiệp thuộc diện được hoàn thuế, cơ quan thuế sẽ tiến hành kiểm tra trước, nếu hồ sơ đáp ứng các quy định mới được hoàn thuế.
Đề cập đến việc ưu tiên hoàn thuế với các doanh nghiệp tuân thủ tốt chính sách, pháp luật thuế, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Kê khai Kế toán thuế (Tổng cục Thuế, nay là Cục Thuế) cho biết, tại dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang được trình Quốc hội và sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, cơ quan soạn thảo đã đưa các điều khoản quy định về quản lý rủi ro.
“Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có quy định, trường hợp doanh nghiệp tuân thủ tốt, rủi ro thấp được ưu tiên trong giải quyết các hồ sơ thuế, trong đó áp dụng đối với hoàn thuế, bao gồm cả hoàn thuế tự động”, bà Hải thông tin.
“Luồng đỏ” nếu doanh nghiệp không tự giác thực hiện
Cùng với việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp chấp hành tốt chính sách, pháp luật thuế, với những doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế, cơ quan thuế sẽ đưa vào diện “luồng đỏ” để theo dõi đặc biệt: tiến hành thanh tra, kiểm tra, thậm chí nếu phát hiện các dấu hiệu vi phạm, cơ quan thuế sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để khởi tố theo quy định của pháp luật.
Ông Vũ Mạnh Cường, Phó Cục trưởng Cục Thuế, kiêm Trưởng Thuế TP. Hà Nội cho biết, bên cạnh việc hướng dẫn, tuyên truyền để doanh nghiệp tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế, Thuế TP. Hà Nội cũng xác định cần phải quyết liệt xử lý đối với các trường hợp dù đã được cơ quan thuế tuyên truyền, được tiếp cận chính sách thuế nhưng vẫn cố tình vi phạm.
Với những doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật, cơ quan thuế sẽ ưu tiên hoàn thuế trước, kiểm tra sau. Còn với những doanh nghiệp không chấp hành tốt pháp luật thuế, cố tình chây ỳ sẽ thuộc diện rủi ro về thuế, cơ quan thuế sẽ kiểm tra trước, nếu hồ sơ đáp ứng các quy định mới được hoàn thuế.
Với tinh thần không khoan nhượng với hành vi trốn thuế, vừa qua, Thuế TP. Hà Nội đã phối hợp với cơ quan công an kiểm tra, khởi tố nhiều trường hợp bán hàng qua mạng xã hội nhưng không kê khai thuế đầy đủ, vi phạm các quy định về kế toán nhằm trốn thuế.
Điển hình là vụ cá nhân Đỗ Mạnh Cường đăng ký, sử dụng nhiều tài khoản bán hàng trên các sàn thương mại điện tử (Shopee, Tiki, Lazada…) để bán điện thoại, phụ kiện… phát sinh doanh thu đặc biệt lớn (hàng trăm tỷ đồng) nhưng không kê khai, nộp thuế theo quy định, trốn số tiền thuế 2,5 tỷ đồng. Hay vụ Công ty TNHH MI Hà Nội do cá nhân Đoàn Mạnh Hòa làm giám đốc, bán hàng trên các sàn thương mại điện tử nhưng không kê khai gần 33 tỷ đồng.
Gần đây nhất, ngày 4/10/2025, Cơ quan cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, liên quan đến Công ty cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường và các công ty, hộ kinh doanh do Hoàng Thị Hường (còn gọi là Hoàng Hường) thành lập, chỉ đạo điều hành hoạt động tại thành phố Hà Nội và các tỉnh, thành trên toàn quốc.
Bước đầu, cơ quan chức năng xác định, Hoàng Hường có 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên kinh doanh nằm trong hệ sinh thái do Hường lập ra để kinh doanh các sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe cùng một số sản phẩm khác. Để thực hiện hành vi trốn thuế, Hoàng Hường đã chỉ đạo nhân viên áp doanh thu vào các hộ kinh doanh và các cá nhân đăng ký kinh doanh.
Kết quả điều tra ban đầu xác định, từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2025, Hoàng Hường đã để ngoài sổ sách kế toán doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, kê sai quy định thuế giá trị gia tăng doanh thu gần 2.100 tỷ đồng.
Luật sư Lê Thị Hồng Vân - Giám đốc Công ty Luật TNHH Labor Law cho rằng, hành vi bỏ ngoài sổ sách, vi phạm các quy định về kế toán nhằm trốn thuế bị cơ quan chức năng khởi tố gần đây đã gây thiệt hại lớn đến sự phát triển minh bạch của nền kinh tế. Đặc biệt hơn, khi mạng xã hội phát triển, việc mua bán online trở nên dễ dàng thì việc trốn thuế càng có cơ hội phát triển.
“Việc vi phạm các quy định về kế toán, kê khai gian dối, kê khai thiếu minh bạch hoặc thậm chí là không kê khai thuế thực chất là nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước. Do đó, từ giữa năm 2025 trở đi, cơ quan chức năng đã có nhiều biện pháp mạnh tay, khởi tố nhiều đối tượng liên quan. Đây là việc làm cần thiết nhằm minh bạch hóa hoạt động sản xuất - kinh doanh, thu nhập và nghĩa vụ thuế”, luật sư Lê Thị Hồng Vân nói.