Một vị lãnh đạo NHTM nhà nước cho biết, trong tuần qua, NHNN đã có công văn đồng ý về mặt nguyên tắc, cho phép một số NHTM gặp khó khăn về thanh khoản “bán” USD từ nguồn huy động cho NHNN và được phép mua lại khi người gửi tiền có nhu cầu rút vốn. Đây có thể được hiểu là một nghiệp vụ chưa có tiền lệ, có tính chất khá tương đồng với nghiệp vụ hoán đổi tiền tệ đã từng được thực hiện từ năm 2001. Tuy nhiên, điểm khác biệt ở đây là NHNN sẽ không thu “phí” chuyển đổi tiền tệ.
Đề xuất về nghiệp vụ mới này của một số NHTM được đưa ra trong hoàn cảnh lượng vốn huy động bằng ngoại tệ của các NHTM đã tăng đáng kể trong tháng 5 và 6/2008 trong khi đó, nhu cầu vay vốn bằng ngoại tệ của các doanh nghiệp đã giảm rất mạnh. Trong tháng 5 và tháng 6/2008, tín dụng bằng ngoại tệ đã gần như không tăng trưởng.
Theo một nguồn tin từ NHNN, tới nay đã có sáu NHTM đề nghị được “bán” USD cho NHNN theo cơ chế mới này. NHNN đang trong quá trình cân nhắc, dự kiến có thể thực hiện nghiệp vụ này trong thời gian sắp tới; tuy nhiên, có thể NHNN sẽ chỉ đáp ứng một phần nhu cầu quy đổi của các NHTM.
Trên thực tế, với các chính sách thắt chặt tiền tệ của NHNN đưa ra từ đầu năm tới nay, lượng tiền trong lưu thông đã giảm và do vậy các NHTM cũng gặp những khó khăn nhất định trong việc huy động vốn, dù đã tăng lãi suất lên mức khá cao. Do vậy, có thể coi nghiệp vụ mới này như một kênh huy động vốn với lãi suất rất thấp. Thay vì trả lãi suất huy động 16 - 18%/năm cho VND, các NHTM chỉ phải trả lãi suất khoảng 6 -8%/năm cho huy động USD.
Những số liệu thống kê mới nhất của NHNN cho thấy, sau sáu tháng đầu năm 2008, lượng tiền mặt trong lưu thông giảm 7,13% so với tháng 12/2007 và giảm 17,46% so với cùng kỳ năm trước, trong khi tổng phương tiện thanh toán chỉ tăng 4,48%.
Theo một nguồn tin từ NHNN, với nguồn vốn qua kênh tiếp vốn mới này, các NHTM chỉ được phép sử dụng nhằm đảm bảo khả năng thanh khoản chứ không được phép dùng để phát triển các dịch vụ tín dụng.
Nghiệp vụ mới này, khi được áp dụng, sẽ là một nguồn vốn có giá vốn thấp nhất với các NHTM khi mà lãi suất tái cấp vốn và lãi suất vay vốn qua thị trường mở (OMO) hiện đang ở mức 15%/năm. Trong khi đó, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đang tăng nhẹ lên mức 22,5%/năm với các kỳ hạn ngắn dưới 1 tháng. Đương nhiên, vì mục đích kinh doanh cuối cùng bao giờ cũng là lợi nhuận, nếu nghiệp vụ này được triển khai, không loại trừ khả năng nhiều ngân hàng khác cũng sẽ có nhu cầu được quy đổi ngoại tệ ra VND. Tuy nhiên, cũng như trước đây khi thực hiện nghiệp vụ hoán đổi tiền tệ, nghiệp vụ mới này, theo các chuyên gia, chỉ nên thực hiện với các kỳ hạn ngắn với những NHTM thực sự gặp khó khăn về thanh khoản.
