So với cùng kỳ năm trước, mức tăng trưởng về lợi nhuận của các ngân hàng (NH) đạt được trong năm nay có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân chính ảnh hưởng đến kết quả hoạt động của NH trong những tháng đầu năm 2008 chính là diễn biến không ổn định của thị trường tiền tệ. Các chính sách thắt chặt tín dụng để kiềm chế lạm phát đưa ra áp dụng trong quý I/2008 đã tác động tiêu cực đến hoạt động của ngành. Trong đó, đáng chú ý nhất là việc hạn chế cung tiền đồng, rút bớt tiền về của NHNN đã buộc các NH phải gia tăng mạnh lãi suất đầu vào nhằm đảm bảo tính thanh khoản. Chi phí đầu vào tăng theo diễn biến lãi suất khiến NH không thể duy trì được mức doanh thu và lợi nhuận như những năm trước.
Cụ thể, tính đến cuối tháng 3/2008, Sacombank đạt 435 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng 44% so với cùng kỳ năm 2007; tổng tài sản 75.205 tỷ đồng, tăng 135% so với quý I/2007; tổng huy động quy đổi tiền đồng khoảng 65.445 tỷ đồng, tăng 133% so với cùng kỳ năm ngoái và dư nợ cho vay đạt 41.665 tỷ đồng, tăng 141% so với cuối tháng 3/2007. Trong khi đó, kết thúc tháng 1/2007, NH này đã thu về trên 302 tỷ đồng, tăng đến 188% so với cùng kỳ một năm trước. Theo một cán bộ cấp cao của Sacombank, sở dĩ lợi nhuận 3 tháng đầu năm nay tăng chậm hơn là do có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của NH. Theo kế hoạch đã thông qua trong ĐHCĐ vừa qua, Sacombank phấn đấu đạt mục tiêu lợi nhuận trong năm 2008 là 2.000 tỷ đồng, thấp hơn kế hoạch dự kiến ban đầu gần 500 tỷ đồng và chỉ tăng 38% so với cả năm 2007. (Lợi nhuận trước thuế Sacombank thu về trong năm 2007 là 1.452 tỷ đồng, tăng 167% so với một năm trước đó).
Tính đến hết quý I/2008, lợi nhuận Eximbank ước đạt 264,6 tỷ đồng, tăng 54% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, quý I/2007, lợi nhuận trước thuế của Ngân hàng tăng gấp 2,6 lần so với cùng kỳ năm 2006, đạt 177 tỷ đồng. Eximbank phấn đấu đạt lợi nhuận trước thuế cả năm nay từ 1.300 - 1.500 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2007. Tuy nhiên, với diễn biến phức tạp của thị trường tiền tệ những tháng đầu năm, nhiều khả năng hoạt động NH còn bị ảnh hưởng trong những tháng tới. Và Eximbank cũng cho biết, sẽ rất khó khăn để đạt được con số trên.
Tương tự, ông Lý Xuân Hải, Tổng giám đốc ACB cho biết, kết thúc 3 tháng đầu năm, ACB thu về 501 tỷ đồng (quý 1/2007, ACB đạt 413 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng gấp 3,48 lần so cùng kỳ năm 2006). Kế hoạch đã thông qua ĐHCĐ trong năm nay, Tập đoàn ACB đạt 2.500 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, cao hơn 500 tỷ đồng so với cả năm trước nhưng giảm khoảng 300 tỷ đồng so với dự kiến ban đầu. (Lợi nhuận trước thuế của ACB trong năm 2007 đạt 2.127 tỷ đồng, gấp 3 lần so với năm 2006 là 687 tỷ đồng). Tuy nhiên, ACB cũng cho rằng, mức lợi nhuận thu về thông thường sẽ cao hơn so với mục tiêu đề ra.
Không chỉ với các NH cổ phần quy mô lớn, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận quý I năm nay của nhiều ngân hàng nhỏ cũng có dấu hiệu sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. VietA Bank đạt 96,5 tỷ đồng trong quý I/2008. Kế hoạch ban đầu của Ngân hàng là đạt 370 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế trong năm nay, nhưng sau đó điều chỉnh xuống còn 290 tỷ đồng. Còn ABBANK với kế hoạch dự kiến ban đầu là 555 tỷ đồng nhưng sau đó được điều chỉnh xuống khoảng 400 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế năm 2008. Tuy chưa có con số cụ thể về kết quả hoạt động 3 tháng đầu năm, nhưng ông Lưu Đức Khánh, Tổng giám đốc ABBANK thừa nhận, so với cuối năm 2007 chắc chắn lợi nhuận thu về trong quý I đầu năm nay sẽ không bằng.
Theo một nguồn tin đáng tin cậy, bên cạnh những NH mức lợi nhuận tăng chậm, có một vài NH còn bị thua lỗ sau đợt khủng hoảng về tiền đồng vừa qua. Nguyên nhân là do các đơn vị này đẩy mạnh cho vay vốn trong năm 2007. Đến đầu năm 2008, khi thị trường khan hiếm tiền đồng, khách hàng có xu hướng chuyển vốn sang NH khác buộc họ phải vay nóng trên thị trường liên NH, với mức lãi suất có lúc lên đến 38 - 40%/năm để đáp ứng tính thanh khoản.
Theo lý giải của tổng giám đốc một NH cổ phần tại TP. HCM, sở dĩ lợi nhuận NH thu về tăng chậm trong 3 tháng đầu năm là do cung tiền đồng căng thẳng, NH tăng lãi suất huy động vốn để đáp ứng cung - cầu, kéo theo chi phí đầu vào tăng. Mặt khác, quý I/2008 rơi vào mùa có nhiều lễ, hội nên nhu cầu về vốn cũng như dịch vụ tài chính của khách hàng có phần chậm lại. Từ đó, ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận. Thế nhưng, ông này cũng thừa nhận, so với năm trước, trong năm nay, hoạt động NH gặp nhiều khó khăn hơn. Nhiều khả năng, các tác động của chính sách điều hành vĩ mô, kiềm chế tốc độ tăng giá của NHNN còn ảnh hưởng đến kết quả trên toàn hệ thống NH trong những tháng tới. Đây cũng chính là lý do buộc NH điều chỉnh mục tiêu lợi nhuận trong năm so với mức dự kiến ban đầu.
Một chuyên gia cấp cao trong ngành NH cho rằng, so với năm trước, năm 2007 các NH cho vay nhiều hơn nên doanh thu và lợi nhuận từ đó tăng cao. Trong đó, phải kể đến dịch vụ cho vay cầm cố chứng khoán, 3 tháng đầu năm 2007 thị trường chứng khoán trên đà tăng trưởng mạnh. Trong khi đó, NHNN vẫn chưa ban hành Chỉ thị 03 siết tín dụng cho vay cầm cố chứng khoán nên doanh thu từ loại hình tín dụng này đóng góp rất lớn vào kết quả của NH. Thêm vào đó, thị trường cổ phiếu thăng hoa, các công ty chứng khoán trực thuộc NH ăn nên làm ra, đặc biệt, nhiều NH đã có khoản lợi nhuận lớn từ đầu tư chứng khoán… Chính những yếu tố này đã giúp ngành NH “phát tài phát lộc” trong năm 2007.
Nhưng đến nay, khi cánh cửa vốn đầu ra liên tục bị hạn chế bởi các chính sách thắt chặt tiền tệ của NHNN, vốn huy động về, các NH không dám mạnh tay cho vay mà phải phòng thủ để có thể ứng phó kịp thời nếu có thêm động thái mới về siết chặt tiền tệ của NHNN. Trong khi đó, lãi suất huy động vốn tăng thêm khoảng 2 - 3%/năm so với cùng kỳ năm trước, dẫn đến lợi nhuận sụt giảm.
Theo dự báo của một chuyên gia, nhiều khả năng lợi nhuận NH còn sụt giảm trong những tháng tới so với cùng kỳ năm trước.