Về lý thuyết, lãi suất giảm là tin tốt đối với TTCK. Tuy nhiên, nếu như chứng khoán “bùng nổ” trong phiên giao dịch thứ Sáu tuần trước khi tin đồn hạ lãi suất được lan truyền, thì thị trường lại sụt giảm ngay sau khi tin này trở thành chính thức. Thực tế, mối quan hệ giữa chính sách điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và biến động của chỉ số VN-Index trong thời gian qua như thế nào?
Công bố giảm lãi suất, chứng khoán thường giảm
Một kinh nghiệm trên TTCK được giới đầu tư rỉ tai nhau là “khi tin tốt được công bố là thời điểm để bán”. Thực tế, những NĐT thạo tin thường là những nhà đầu cơ, mua khi biết trước thông tin và bán ngay khi tin tức được lan truyền. Vì vậy, không có nhiều yếu tố ngạc nhiên khi giới đầu tư hào hứng mua khi có tin đồn hạ lãi suất, nhưng lại “rầm rầm” bán ra khi có tin chính thức. CTCK Chợ Lớn cho rằng, thông tin giảm lãi suất đã phần nào được chiết khấu vào thị trường cuối tuần trước từ các nguồn không chính thống (tin đồn), do đó thị trường đã không phản ứng tích cực trước thông tin này khi chính thức được công bố.
Nhìn lại lịch sử, năm 2008 - 2009, mỗi khi có thông tin lãi suất giảm, TTCK phản ứng bình thường, thậm chí có khi giảm điểm. Đến năm 2012, mỗi khi xuất hiện tin giảm lãi suất, thị trường đều tăng điểm 1 - 2 phiên, sau đó quay đầu giảm. Ngày 13/3/2012, lãi suất giảm mức 1%/năm, thị trường tăng điểm được 2 phiên sau đó, rồi quay đầu giảm. Ngày 11/4/2012, lãi suất giảm tiếp mức 1%/năm, thị trường tăng điểm được 1 phiên sau đó rồi giảm. Ngày 28/5/2012, lãi suất giảm lần thứ 3, nhưng thị trường không có nổi một phiên xanh.
Một số NĐT và chuyên gia nhận định, dòng tiền vào thị trường lần này không còn mạnh như hai đợt trước đó. Diễn biến giao dịch trong hai ngày qua cũng cho thấy thanh khoản sụt giảm tương đối lớn, khi giới đầu tư đang thờ ơ với thị trường. Phải chăng, sau giai đoạn phục hồi từ đầu năm 2012 đến hết tuần đầu tháng 5 (VN-Index tăng từ 336,73 điểm lên 488,07 điểm), thị trường đang đi tìm điểm cân bằng mới (VN-Index hiện còn 431,44 điểm)?
Lãi suất giảm báo hiệu thị trường sắp vào vùng đáy?
Quan sát đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa lãi suất chiết khấu, lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn của NHNN và chỉ số VN-Index, có thể nhận thấy sự tương quan khá mạnh trong giai đoạn từ năm 2007 đến nay.
Đầu năm 2008, khi chính sách tiền tệ có những thay đổi theo hướng thắt chặt, TTCK bắt đầu lao dốc khá nhanh. Sau một nhịp điều chỉnh dài, thị trường hồi phục đôi chút để rồi tìm về mức đáy mới (2/2009), bất chấp việc chính sách tiền tệ dần được nới lỏng. Tuy nhiên, ngay sau đó, chính sách tiền tệ có tín hiệu thắt chặt trở lại, khiến thị trường phục hồi chưa được bao lâu rơi vào trạng thái lình xình (10/2009 - 1/2011). Từ tháng 10/2011, chính sách tiền tệ của NHNN một lần nữa thắt chặt, với lãi suất tái cấp vốn và lãi suất chiết khấu tăng lên bằng mức cao nhất năm 2008. Từ tháng 3/2012 trở lại đây, các mức lãi suất này bắt đầu giảm, mặc dù mức giảm chưa nhiều, nhưng cũng mang những tín hiệu tích cực.
Về dài hạn, có thể thấy, khi lãi suất bắt đầu giảm nhanh cũng là lúc TTCK bắt đầu vào vùng đáy. Do độ trễ của chính sách, nên tác động tích cực của nó cần thời gian để chứng minh. Vì vậy, căn cứ vào tín hiệu lãi suất có thể nhận định rằng, VN-Index đang trong xu thế điều chỉnh giảm để xác lập mức đáy, sau đó có khả năng tăng trưởng. Nếu tính từ mức đáy tháng 2/2009, chỉ số VN-Index sau đó đã tăng tới 165,01%, từ 235,5 điểm lên 624,1 điểm (tháng 10/2009). Khi đó, lãi suất chiết khấu đã giảm nhanh từ 13% xuống 5%, lãi suất tái cấp vốn giảm từ 15% xuống 7%, lãi suất cơ bản giảm từ 14% xuống 7%. Như vậy, NĐT có thể kỳ vọng TTCK VN sẽ có sự tăng trưởng mạnh mẽ nếu các mức lãi suất trên được điều chỉnh giảm về các mức tương tự.
CTCK FPTS nhận định, khả năng phục hồi bền vững của TTCK là chưa thể xảy ra trong thời điểm này. Xét tổng quan thị trường hiện tại, giới đầu tư đang tiếp nhận khá nhiều thông tin tích cực như hạ trần lãi suất, CPI cả nước tháng 5 chỉ tăng nhẹ, hay gần nhất là thông tin loại lệnh thị trường (MP) sẽ được áp dụng trên sàn HOSE vào ngày 2/7. Mặc dù vậy, các chuyên gia của FPTS cho rằng, trong trường hợp xấu, VN-Index sẽ quay về kiểm tra ngưỡng kháng cự mạnh trong khoảng 415 - 420 điểm trước khi cho tín hiệu tích cực hơn.