Để thúc đẩy tăng trưởng, không còn cách nào khác, vẫn phải dựa vào 3 động lực xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư công. Ảnh: Đức Thanh
Thách thức tăng trưởng GDP quý I
Các số liệu thống kê về tình hình kinh tế quý I/2025 sẽ được công bố chính thức vào đầu tháng 4/2025. Bởi vậy, câu hỏi hiện nay là liệu kinh tế quý I có thể đi đúng kịch bản?
Đầu năm 2025, khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024, đã có 3 kịch bản kinh tế được đưa ra. Theo đó, với kịch bản tăng trưởng GDP cả năm đạt 8%, thì quý I, tăng trưởng GDP phải đạt được 7,7%. Con số này có thể sẽ phải cao hơn nữa, trong bối cảnh Chính phủ quyết tâm đưa nền kinh tế đạt mức tăng trưởng trên 8% trong năm 2025 và đã được Quốc hội quyết nghị.
Quý I năm ngoái, tăng trưởng GDP ở mức 5,66%. Con số này chưa hẳn là cao, nhưng vẫn thuộc diện cao nhất so với mức tăng trưởng của quý I các năm từ 2020-2024. Năm nay, mục tiêu còn cao hơn thế, cao hơn hẳn hơn 2 điểm phần trăm so với mức tăng trưởng của quý I năm ngoái.
Ở thời điểm hiện nay, chưa có nhiều dự báo về mức tăng trưởng GDP của quý I/2025. Tuy vậy, mức tăng trưởng 7,7%, có thể nói, là một thách thức không nhỏ, trong bối cảnh nền kinh tế dù vẫn tiếp tục phục hồi rất tích cực, nhưng còn đang đối mặt với không ít khó khăn.
Ngân hàng Thế giới (WB), trong Báo cáo Điểm lại - Cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam tháng 3/2025, đã nhấn mạnh những rủi ro gia tăng, bao gồm những khó khăn trong thương mại hàng hóa, khiến đà tăng trưởng xuất nhập khẩu bị chậm lại.
“Sự suy giảm này chủ yếu do tăng trưởng chậm lại tại Trung Quốc và Hoa Kỳ - hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, cùng với những bất ổn trong thương mại toàn cầu và khả năng điều chỉnh chính sách thương mại của các nền kinh tế lớn”, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho biết.
Cũng vì lý do này mà WB dự báo rằng, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ giảm xuống mức 6,8% trong năm nay và đạt 6,5% vào năm 2026. Khoảng cách này khá xa so với mục tiêu tăng trưởng trên 8% mà Chính phủ Việt Nam đã đề ra và điều này cho thấy những rủi ro cho nền kinh tế Việt Nam.
Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ diễn ra vào đầu tháng 3/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhắc đến những khó khăn của nền kinh tế. Chẳng hạn, sức mua trong nước đã được cải thiện nhưng còn chậm, sức ép cạnh tranh gia tăng ở cả thị trường xuất khẩu và trong nước, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu, nguồn lực tài nguyên, khoáng sản chưa được khai thác hiệu quả cho tăng trưởng...
Thực tế, ngay cả sản xuất công nghiệp cũng còn khó khăn. Vẫn còn 5 địa phương có Chỉ số Sản xuất công nghiệp (IIP) tăng trưởng âm, bao gồm Hà Tĩnh, Cà Mau, Bạc Liêu, Gia Lai, Bà Rịa - Vũng Tàu. Điều này sẽ ảnh hưởng tới tăng trưởng GDP quý I của toàn nền kinh tế.
Tuy vậy, những tín hiệu tích cực cũng đã có. Một trong số đó là IIP 2 tháng đầu năm 2025 tăng 7%, cao hơn so với mức tăng 5,7% của cùng kỳ năm trước. Khu vực dịch vụ cũng tích cực, với một trong những tâm điểm đáng chú ý là khách du lịch quốc tế 2 tháng đạt gần 4 triệu lượt người, tăng 30,2% so với cùng kỳ.
Giải ngân vốn đầu tư công cũng đang được đẩy nhanh. Những yếu tố này sẽ góp phần quan trọng đưa kinh tế quý I đạt mức tăng trưởng như kỳ vọng. Tuy vậy, đạt được bao nhiêu, liệu nền kinh tế có đi đúng kịch bản hay không còn phụ thuộc rất lớn vào sự nỗ lực của toàn nền kinh tế trong tháng 3/2025.
Để nền kinh tế bứt tốc
“Chúng tôi duy trì quan điểm lạc quan, nhưng thận trọng về triển vọng của Việt Nam. Chúng tôi giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2025 ở mức 7%, với giả định GDP quý I/2025 đạt 7,1%”, Ngân hàng UOB đưa ra con số này trong một báo cáo gần đây.
Để thúc đẩy tăng trưởng, không còn cách nào khác, vẫn phải dựa vào 3 động lực xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư công. Trong đó, kích cầu tiêu dùng và đầu tư là giải pháp được nhắc tới rất nhiều.
Trong báo cáo của mình, các chuyên gia Ngân hàng UOB khuyến nghị, dù mức tăng trưởng 8% hoặc cao hơn của Việt Nam là khả thi, nhưng chỉ với xuất khẩu và sản xuất sẽ không đủ để thúc đẩy nền kinh tế đạt mức tăng trưởng vượt trội như vậy.
“Việt Nam sẽ cần tăng cường đầu tư vốn, đặc biệt từ khu vực đầu tư công, không chỉ để mở rộng tăng trưởng, mà còn để giảm thiểu tác động tiêu cực nếu thương mại gặp suy thoái”, UOB nhận định.
Theo UOB, tỷ lệ đầu tư vốn của Việt Nam đã duy trì quanh mức 30% GDP trong ít nhất một thập kỷ qua. Trong khi đó, tổng vốn đầu tư của Trung Quốc vẫn luôn duy trì trên 40% GDP trong cùng giai đoạn. “Điều này cho thấy, Việt Nam đang đầu tư ở mức thấp hơn so với nước láng giềng lớn và rõ ràng có cơ sở để đẩy mạnh đầu tư công, nhất là khi Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong tương lai”, các chuyên gia của UOB nhận định.
Nhưng đầu tư công chỉ là một trong những khía cạnh. Thúc đẩy đầu tư tư nhân là giải pháp vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có một bài viết khẳng định rằng, phát triển kinh tế tư nhân chính là “đòn bẩy” cho một Việt Nam thịnh vượng.
Trước đó, khi Ban Chỉ đạo xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân họp bàn, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cũng nhấn mạnh, việc tháo chốt, khơi thông các điểm nghẽn để khu vực kinh tế tư nhân “bung ra” sẽ đưa khu vực này thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
Các giải pháp “táo bạo, mạnh mẽ, đột phá” là điều đã được Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhắc đến khi xây dựng đề án về phát triển kinh tế tư nhân. Và đây chính là câu chuyện cải cách thể chế đã được Chính phủ coi là “đột phá của đột phá”, nhằm đưa nền kinh tế tăng trưởng trên 8% trong năm nay và 2 con số trong giai đoạn tới.
“Cần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế để tăng trưởng nhanh hơn”, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung nói như vậy trong một diễn đàn kinh tế được tổ chức gần đây. Theo ông, không thể tăng trưởng 8% trong năm nay với “nhịp độ cũ”. Việc Việt Nam đang sắp xếp lại đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy cũng là bước đột phá để có thể đạt mức tăng trưởng cao.
