Ông Nguyễn Tiên Thỏa
Thưa ông, Nghị định 170/2003 đã giao thẩm quyền bình ổn giá cho chính quyền địa phương. Vậy tại sao vẫn xảy ra diễn biến bất thường về giá cả hàng hoá, dịch vụ tại một số địa phương trong thời gian qua?
Đúng là Nghị định 170/2003 đã giao thẩm quyền bình ổn giá cho chính quyền địa phương. Nhưng trên thực tế, họ chỉ thực hiện bình ổn giá những loại hàng hóa, dịch vụ theo “lệnh” của Trung ương và cũng chỉ có quyền bình ổn giá 14 nhóm hàng hóa, dịch vụ trong Danh mục hàng hóa, dịch vụ Nhà nước bình ổn giá, được ban hành kèm theo Nghị định 170/2003. Điều này khiến nhiều địa phương đành chịu “bó tay” dù biết rằng, giá cả nhiều loại hàng hóa, dịch vụ tại một số thời điểm trong năm diễn biến bất thường gây ảnh hưởng xấu tới tình hình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Ông có thể đưa ra ví dụ cụ thể?
Ví như với nhiều loại hàng hóa, dịch vụ phục vụ du lịch ở hầu hết các địa phương có lợi thế phát triển “ngành công nghiệp không khói” như Nha Trang, Đà Lạt, Vũng Tàu, Sầm Sơn..., vào lúc cao điểm, khách du lịch trong và ngoài nước đều phải trả giá quá đắt. Hệ quả là, một số địa danh du lịch đã bị du khách tẩy chay, ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, làm giảm sức cạnh tranh về du lịch của địa phương nói riêng và cả nước nói chung. Tôi cho rằng, cần phải trao quyền cho địa phương thực hiện bình ổn giá một số loại hàng hóa, dịch vụ đặc thù trong thời gian nhất định. Khi đó, các địa phương sẽ tìm ra cách quản lý, kiểm tra, kiểm soát, để hàng hóa, dịch vụ vào thời kỳ cao điểm không bị nâng lên một cách quá đáng, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của địa phương.
Được biết, một số loại hàng hóa, dịch vụ trong Danh mục Hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá hiện tại không còn phù hợp. Điều này sắp tới cũng sẽ được sửa đổi?
Không chỉ không còn phù hợp mà một số loại còn mâu thuẫn với luật chuyên ngành, nên cũng sẽ được sửa đổi. Ví dụ như Luật Dược quy định, Nhà nước định giá tối đa những loại thuốc mà bảo hiểm y tế chi trả; với những loại tân dược còn lại, các bệnh viện công lập được phép đấu thầu giá thuốc. Tuy nhiên, Nghị định 170/2003 lại định giá cụ thể mặt hàng tân dược. Điều này là không hợp lý và vì thế sẽ phải sửa đổi cho phù hợp với luật chuyên ngành.
Nếu cho doanh nghiệp (DN) quyền quyết định giá tân dược, thì Nhà nước sẽ không thể quản lý nổi giá cả mặt hàng này và người bệnh sẽ phải trả giá cao hơn nhiều so với giá trị thực của tân dược. Điều này đã và đang diễn ra, nhưng chưa có “thuốc chữa”?
Trong cơ chế thị trường, Nhà nước phải tôn trọng quyền tự định giá của DN. Theo đó, Nhà nước chỉ định giá tối đa đối với những loại thuốc do bảo hiểm y tế chi trả; thuốc trong các bệnh viện y tế công lập phải tổ chức đấu thầu; một số loại thuốc khác tương đối quan trọng thì các DN phải kê khai giá. Nếu thực hiện đúng cơ chế này, giá thuốc chữa bệnh không tăng bất thường như thời gian vừa qua.
Nhưng thực tế không phải như vậy?
Đó là do việc kiểm tra các DN sản xuất - kinh doanh, nhập khẩu thuốc trong việc thực hiện kê khai giá chưa chặt chẽ, nên có những đơn vị kê khai cả những chi phí bất hợp lý trong giá thành. Mặc dù cho phép DN tự định giá hàng hóa, dịch vụ, nhưng phải tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra ngay từ khâu nhập khẩu đến sản xuất, lưu thông để chống độc quyền. Nếu tất cả các biện pháp được thực hiện đồng bộ thì giá thuốc tại thị trường Việt Nam sẽ không bất hợp lý, không cao hơn giá thuốc các nước trong khu vực có cùng điều kiện, mặc dù Nhà nước giảm thiểu can thiệp vào giá thuốc.
Thế còn giá điện, Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung có cho DN tự định giá bán lẻ điện không, thưa ông?
Phải sau năm 2010, giá điện mới thực hiện theo giá thị trường, còn từ nay đến 2010, Nhà nước vẫn định giá bán lẻ điện đến người tiêu dùng. Chỉ khi nào việc sản xuất điện thực sự cạnh tranh thì Nhà nước mới nới lỏng dần việc can thiệp vào giá điện. Nếu cho DN tự định giá điện ngay từ bây giờ thì DN sẽ biến độc quyền nhà nước thành độc quyền DN. Điều này tác động tiêu cực đến sản xuất, tiêu dùng. Tôi tin rằng, từ năm 2010 trở đi, DN sẽ được quyền định giá bán lẻ điện, bởi ngành điện đang rất tích cực trong việc đầu tư, sắp xếp, đổi mới sản xuất điện.
