Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) khi đi vào cuộc sống sẽ đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu của tất cả ngân hàng. Ảnh: Dũng Minh
Thu giữ tài sản đảm bảo phải tuân thủ điều kiện chặt chẽ
Tuần qua, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua. Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần cho hay, các ngân hàng “mong ngóng từng ngày” đợi Luật được thông qua và đang khẩn trương xây dựng quy trình nội bộ về trình tự, thủ tục thu giữ tài sản đảm bảo, cũng như lên danh mục những khoản nợ ưu tiên xử lý.
Trước đó, một số ý kiến lo ngại, việc luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo của tổ chức tín dụng sẽ khiến các nhà băng đẩy mạnh “siết nợ”, xâm phạm quyền lợi của người đi vay. Tuy nhiên, theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, bảo vệ bên vay không có nghĩa là làm mất quyền lợi của bên cho vay. Luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo là tất yếu để khơi thông nguồn vốn.
TS. Lực cho rằng, nếu tài sản gắn với nợ xấu đóng băng, nợ xấu không thể xử lý, thì dòng vốn sẽ bị ách tắc. Khi đó, không chỉ an toàn của hệ thống ngân hàng bị ảnh hưởng, mà nền kinh tế cũng không thể phát triển bền vững.
Dù quyền thu giữ tài sản đảm bảo của tổ chức tín dụng đã được luật hóa, song các chuyên gia cho rằng, sẽ khó có chuyện ngân hàng siết nợ, thu giữ tài sản đảm bảo vô tội vạ. Để đảm bảo thủ tục thu giữ tài sản được thực hiện một cách chặt chẽ, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã quy định: “Tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ”.
Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, Ngân hàng Nhà nước sẽ phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành có liên quan (Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao...) để nghiên cứu ban hành điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu mà tổ chức tín dụng được quyền thu giữ.
Luật cũng quy định, các tổ chức tín dụng khi xử lý nợ phải thực hiện thủ tục công khai thông tin, phải xây dựng và ban hành quy định nội bộ về trình tự, thủ tục thực hiện thu giữ tài sản bảo đảm. Các tổ chức tín dụng khi thu giữ tài sản đảm bảo không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội.
Với quy định chặt chẽ như trên, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng, quyền lợi giữa chủ nợ và con nợ sẽ được bảo đảm. “Dù quyền thu giữ tài sản đảm bảo đã được luật hóa, không có nghĩa là ngân hàng muốn thu giữ tài sản đảm bảo lúc nào cũng được. Ngân hàng phải hành xử rất chuyên nghiệp, có quy trình nội bộ minh bạch và phải được kiểm soát chặt chẽ để không lạm dụng quyền thu giữ tài sản đảm bảo”, luật sư Trương Thanh Đức nhận định.
Ngân hàng nào được lợi khi quyền thu giữ tài sản đảm bảo về tay?
Hiện nay, nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng đã vượt 1 triệu tỷ đồng - tương đương khoảng 10% GDP. Lượng lớn vốn nằm “chết” trong nền kinh tế đang khiến chi phí vốn của các ngân hàng trở nên đắt đỏ hơn, cản trở mục tiêu giảm lãi suất, cũng như hạn chế khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp. Với việc luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo, khối nợ triệu tỷ đồng này sẽ được xử lý nhanh hơn trong thời gian tới.
Về phía các ngân hàng thương mại, dù tỏ ra rất vui mừng khi quyền thu giữ tài sản được luật hóa, song cũng cho biết, sẽ rất thận trọng khi thực hiện giải pháp này. Bà Nguyễn Thu Lan, Phó chủ tịch HĐQT Ngân hàng Techcombank khẳng định, việc thu hồi nợ xấu sẽ được Ngân hàng thực hiện chặt chẽ, thận trọng, vì chỉ một sai sót cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Ngân hàng trước hết sẽ dùng mọi biện pháp hỗ trợ khách hàng trả nợ đúng hạn, thu giữ tài sản đảm bảo là biện pháp sau cùng.
Bà Nguyễn Thị Phương, Giám đốc Ban Pháp chế, Ngân hàng BIDV khẳng định, Ngân hàng không coi quyền thu giữ tài sản đảm bảo là “cây gậy thần”, chỉ xem đây là liệu pháp tâm lý, là công cụ pháp lý tránh khách hàng bội tín, giúp khách hàng có ý thức trả nợ hơn. Không có chuyện tổ chức tín dụng lạm dụng quy định này, vì Luật đã quy định rất chặt chẽ.
“Mỗi tổ chức tín dụng đều phải có những quy định nội bộ để hướng dẫn rất chặt chẽ, công khai, minh bạch; thỏa thuận trong các điều khoản của hợp đồng phải thỏa mãn tất cả các điều kiện này thì tổ chức tín dụng mới có thể kích hoạt quyền thu giữ tài sản đảm bảo, không thể có chuyện lạm quyền”, bà Phương khẳng định.
Theo các chuyên gia, quyền thu giữ tài sản đảm bảo được luật hóa là công cụ xử lý nợ quan trọng bậc nhất của các ngân hàng hiện nay. Tuy nhiên, tác động lớn nhất mà Luật mang lại là hiệu ứng tâm lý của người vay. Khi người vay biết dù có cố tình không bàn giao tài sản, ngân hàng vẫn có thể tiến hành thu giữ theo luật, thì ý thức trả nợ sẽ cao hơn.
Dự báo, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) khi đi vào cuộc sống sẽ đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu của tất cả ngân hàng. Tuy nhiên, các ngân hàng bán lẻ sẽ hưởng lợi nhiều nhất. Lý do là các ngân hàng bán lẻ phải xử lý rất nhiều món nợ nhỏ, chi phí xử lý tài sản đảm bảo rất lớn. Vì vậy, việc luật hóa tài sản đảm bảo sẽ giúp các ngân hàng này tiết kiệm được thời gian và chi phí xử lý nợ xấu.
Theo S&I Ratings, các ngân hàng có tỷ trọng cho vay bán lẻ cao như VIB (79%), ACB (64%), BID (48%), VPB (45%)… sẽ là những ngân hàng được hưởng lợi nhiều nhất khi Luật có hiệu lực.
Điều quan trọng nhất là ý thức trả nợ của khách hàng
- Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam
Nói chung, với ngành ngân hàng, điều quan trọng nhất khi xử lý nợ vẫn là nhìn vào ý thức trách nhiệm trả nợ của khách hàng. Nếu khách hàng có ý thức trả nợ, ngân hàng sẽ hỗ trợ hết sức. Nhưng nếu khách hàng có nhiều tài sản, có khả năng trả nợ nhưng vẫn cố tình không trả, thì ngân hàng buộc phải có giải pháp mạnh tay hơn. Thu giữ tài sản đảm bảo chỉ là biện pháp cuối cùng, nhằm giúp khách hàng nâng cao ý thức trả nợ.
